Voor het vaststellen van depressieve symptomen zijn diverse instrumenten beschikbaar. Deze instrumenten zijn te verdelen in instrumenten voor vroegsignalering, voor screening en voor diagnostiek.
Vroegsignalering
Vroegsignalering leidt tot de constatering dat er mogelijk sprake is van (het risico op) depressiviteit. Als bij vroegsignalering blijkt dat er depressieve symptomen aanwezig zijn, dan is verdere screening noodzakelijk.
Een voorbeeld van een vroegsignaleringsinstrument is de Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ), die gericht is op psychische en psychosociale problematiek en vaardigheden bij kinderen en adolescenten.
Instrumenten die gebruikt kunnen worden voor de vroegsignalering van depressieve klachten zijn:
-
Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ)
ProfessionalsDe SDQ meet psychosociale problemen en sterke kanten van het kind en de invloed daarvan op het dagelijks functioneren.
-
Vierdimensionale Klachtenlijst (4DKL)
ProfessionalsDe 4DKL is een begeleidingsinstrument voor jongeren en volwassenen en onderscheidt stresssymptomen van depressie, angst en somatisatie.
Screening
Screening gaat een stap verder dan vroegsignalering. Instrumenten binnen deze categorie worden in een latere fase ingezet, namelijk als er al vermoedens van depressiviteit zijn.
Een voorbeeld van een screeningsinstrument dat specifiek is gericht op het vaststellen van het vóórkomen en de ernst van depressieve symptomen is de Children's Depression Inventory (CDI) voor kinderen en jongeren van 7 tot en met 18 jaar. Een voorbeeld van een meer algemeen screeningsinstrument is de Child Behavior Checklist (CBCL), waarin een subschaal angstig/depressief is opgenomen.
Instrumenten die kunnen worden ingezet bij de screening op depressie zijn:
-
Beck Depression Inventory-II (BDI-II-NL-R)
ProfessionalsDe BDI-II-NL-R is een zelfrapportagevragenlijst voor het meten van depressie bij volwassenen en jongeren ouder dan 13 jaar.
-
Beck Youth Inventories 2nd Edition - Nederlandstalige bewerking (BYI-2-NL)
ProfessionalsDit zijn vragenlijsten voor zelfrapportage om de beleving van kinderen en jongeren in kaart te brengen op gebieden als depressie en angst.
-
BRIEF-2 Vragenlijst executieve functies
ProfessionalsMet de BRIEF-2 Vragenlijst executieve functies kan men het gedrag van kinderen in de thuis- of schoolomgeving beoordelen.
-
Child Behavior Checklist (CBCL)
ProfessionalsDe CBCL is een diagnostisch instrument om probleemgedrag en vaardigheden van kinderen/jongeren te kwantificeren.
-
Children's Depression Inventory (CDI-2)
ProfessionalsDe CDI-2 is een zelfrapportagelijst voor kinderen en jongeren en stelt vast of er sprake is van een depressieve stemming.
-
Development and Well-Being Assessment (DAWBA)
ProfessionalsDe DAWBA is instrument van drie delen dat psychopathologie bij kinderen en jongeren (5-17 jaar) in beeld brengt. Lees meer over dit instrument.
-
Minnesota Multiphasic Personality Inventory, jongerenversie (MMPI-A)
ProfessionalsMet de MMPI-A kunnen bij tieners allerlei typen klachten, problemen en persoonlijkheidsstijlen in kaart worden gebracht.
-
Revised Child Anxiety and Depression Scale (RCADS)
ProfessionalsDe RCADS wordt gebruikt voor het screenen op angst- en depressieklachten bij kinderen en jongeren van 8 tot 18 jaar.
-
Screeningsinstrument voor Adolescenten met een Chronisch Zieke Ouder (SACZO)
ProfessionalsHet SACZO is een instrument om te bepalen in hoeverre een jongere met een chronisch zieke ouder later internaliserende problemen kan krijgen.
-
Sociaal-Emotionele Vragenlijst (SEV)
ProfessionalsDe SEV meet in hoeverre kinderen problemen vertonen in hun sociaal-emotionele ontwikkeling.
-
Teacher's Report Form (TRF)
ProfessionalsDe (C-)TRF is de versie van de CBCL die leerkracht of leidster kan invullen. De vragenlijst geeft inzicht in het gedrag van het kind of de jongere.
-
Utrechtse Coping Lijst (UCL)
ProfessionalsDe UCL meet de manier waarop iemand omgaat met problemen of stressvolle gebeurtenissen.
-
Vierdimensionale Klachtenlijst (4DKL)
ProfessionalsDe 4DKL is een begeleidingsinstrument voor jongeren en volwassenen en onderscheidt stresssymptomen van depressie, angst en somatisatie.
-
Youth Self Report (YSR)
ProfessionalsDe Youth Self Report (YSR) is een vragenlijst waarop jongeren vragen beantwoorden over hun vaardigheden en emotionele en gedragsproblemen.
Diagnostiek
Als uit de screening naar voren komt dat een kind of jongere mogelijk een depressie heeft, dan is verdere diagnostiek door een gedragswetenschapper noodzakelijk.
Een voorbeeld van een diagnostisch instrument is de Kiddie-SADS-lifetime versie (K-SADS-PL). Dit semigestructureerde interview gebruikt de DSM-III-R- en DSM-IV-criteria om zicht te krijgen op psychopathologie bij kinderen en jongeren.
Instrumenten die bijdragen aan het stellen van de diagnose zijn:
-
BRIEF-2 Vragenlijst executieve functies
ProfessionalsMet de BRIEF-2 Vragenlijst executieve functies kan men het gedrag van kinderen in de thuis- of schoolomgeving beoordelen.
-
Classificatiesysteem Aard van de Problematiek - Jeugd (CAP-J)
ProfessionalsCAP-J bevat definities van problemen van jeugdzorg cliënten, en waarvoor cliënten begeleiding en behandeling ontvangen.
-
Kiddie-SADS-Present and Lifetime DSM-5 (K-SADS-PL)
ProfessionalsDe K-SADS-PL is een interview dat gebruikt kan worden om verschillende stoornissen te diagnosticeren bij kinderen van 6 tot 18 jaar.
-
Sociaal-Emotionele Vragenlijst (SEV)
ProfessionalsDe SEV meet in hoeverre kinderen problemen vertonen in hun sociaal-emotionele ontwikkeling.
-
Vierdimensionale Klachtenlijst (4DKL)
ProfessionalsDe 4DKL is een begeleidingsinstrument voor jongeren en volwassenen en onderscheidt stresssymptomen van depressie, angst en somatisatie.
Meer informatie
Lees voor meer informatie over het vaststellen van de aanwezigheid en van de aard van depressies Het herkennen en diagnosticeren van depressieve stoornissen.
Bekijk voor meer informatie over medicatie en psychologische behandelvormen bij depressie de website van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie.