Wat kan ik doen om uithuisplaatsing te voorkomen?

Breng alles in beeld

Om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van het kind, het gezin als geheel en hun omgeving, is het belangrijk om samen te kijken wat wel en niet goed gaat. Dit doe je samen met het gezin en de mensen die voor hen belangrijk zijn. Zelfs als er zorgen zijn, moet je niet meteen willen ingrijpen. Soms lijkt een uithuisplaatsing de enige mogelijkheid. Denk dan na over wat je zou doen als een uithuisplaatsing geen optie is. Je kunt dan op andere oplossingen komen.

Zoek met het gezin en alle betrokkenen naar alternatieve vormen van hulp. Organiseer bijvoorbeeld een overleg waarin verschillende perspectieven samen komen. De volgende vragen kunnen helpend zijn:

• Welke creatieve mogelijkheden kunnen we bedenken om het hele gezin te ondersteunen, nu een uithuisplaatsing geen optie is?
• Welke mensen in het netwerk van het gezin vinden het nog meer belangrijk dat het goed gaat met het gezin?
• Welke hulp heeft eerder gewerkt voor het gezin en wie waren daarbij betrokken?
• Wat heeft het gezin op dit moment nodig, wie is hiervoor nodig en hoe gaan we dit organiseren?

Werk samen met het netwerk van het gezin

Het is belangrijk om te beseffen dat je als professional tijdelijk betrokken bent bij een gezin, terwijl de mensen die echt belangrijk zijn blijvend deel uitmaken van hun leven. Zij kunnen helpen om op een andere manier met problemen om te gaan en te werken aan herstel en het voorkomen van uithuisplaatsing. Zo dragen zij bij aan een duurzame oplossing.

Meer informatie:

Wat is sociale steun?Samenwerken met het informele netwerk in de jeugdbescherming

Werk samen met de school

Onderwijs speelt een grote rol in het verstevigen van de basis. Sluit als professional zo veel mogelijk aan bij het gezin, de school en de buitenschoolse activiteiten van kinderen en jongeren. Zorg dat je contact hebt en elkaar op de hoogte brengt met toestemming van ouders.

Soms gaat het bij kinderen niet goed op school als het thuis niet goed gaat. Het is belangrijk om dan niet te wisselen van school. Organiseer liever hulp op de eigen school zodat het kind niet opnieuw hoeft te beginnen en weer vertrouwen op moet bouwen. Onderwijs moet altijd doorgaan. Een intensief programma dat door school en jeugdhulp wordt aangeboden kan zelfs een uithuisplaatsing voorkomen.

Maak een gedeelde verklarende analyse

Om te begrijpen welke problemen een gezin heeft en hoe die met elkaar samenhangen, is het belangrijk om samen met het gezin, hun netwerk, school en andere professionals een gedeelde verklarende analyse te maken. Jullie krijgen dan zicht op het grotere geheel. Een goede analyse is meer dan een opsomming van problemen en krachten. Je zoekt samen met ouders en kinderen antwoord op vragen als:

• Waardoor begonnen de problemen?
• Wie is er betrokken?
• Wat is er al geprobeerd?
• Wat heeft wel gewerkt?
• Waardoor blijven er problemen bestaan?
• Welke levensgebieden beïnvloeden elkaar wederzijds? Hoe beïnvloeden gezinsleden elkaar?
• Wat zou er volgens jullie moeten veranderen? En wat betekent dat voor alle gezinsleden en het gezin als geheel?

Een goede verklarende analyse is belangrijk. Vaak ontbreekt die in de dossiers van kinderen die uit huis geplaatst zijn. Zorg dat je wel altijd een verklarende analyse maakt. Die helpt om samen doelen te stellen voor de behandeling en passende hulp in te zetten. Daarmee voorkom je dat je symptomen gaat bestrijden in plaats van oorzaken aan te pakken. Een handige tool hiervoor is bijvoorbeeld de tijdlijn.

Meer informatie:

Samenwerken aan een verklarende analyse in de jeugdbeschermingRichtlijn Samen beslissen over hulp

Bied integrale gezinshulp

Gezinnen waar uithuisplaatsing dreigt, hebben vaak meerdere problemen die elkaar versterken. Denk aan lichamelijke en psychische klachten, relationele en sociale problemen of opvoedingsproblemen. Of er is stress in het gezin door moeilijkheden met het huishouden, werk, inkomen of leven in armoede. Bij integrale gezinshulp krijgen alle gezinsleden samenhangende en passende hulp die goed op elkaar afgestemd is.

Het is belangrijk dat je met het gezin en alle betrokkenen samenwerkt volgens het principe één gezin, één plan. Ook is een goede samenwerking nodig tussen de sociale basis, wijkteams en aanvullende specialistische hulp. Weet daarbij wat de grens is van jouw expertise en waar die van anderen begint.

Lees meer bij Wat is integrale gezinshulp?

De volgende effectieve interventies kunnen helpen om een uithuisplaatsing te voorkomen:

Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling (IAG)Families First (FF)Ambulante Spoedhulp (ASH)Multisysteem Therapie (MST)Multidimensionele Familietherapie (MDFT)

Lees meer:

Interventies voor het voorkomen van uithuisplaatsingKwaliteitstoetsing Families First

Reflecteren en leren

Het helpt om samen met ouders, jongeren en andere betrokken professionals goed te kijken naar aangeboden hulpverleningstrajecten:

• Wat had er anders of beter gekund?
• Welke factoren werkten belemmerend en welke bevorderend voor een goed verloop van de hulp?
• Hoe ging de besluitvorming?
• Waren de juiste mensen erbij betrokken?
• Wat kon ik zelf beter doen?
• Wat kan er beter in de organisatie of in de regio?

Door de tijd te nemen voor reflectie leer je steeds beter hoe je uithuisplaatsingen kunt voorkomen. De richtlijnen kunnen hierbij dienen als hulpmiddel.

Meer informatie

Beslissen over uithuisplaatsing en terugplaatsingVerklarende analyse: een gezamenlijke 'werktheorie' bij complexe zorgvragen (Jennoord.nl)Factsheet Verklarende analyse (Regionaalexpertteamgroningen.nl)