Het is voor een kind het beste om thuis in een veilige situatie op te groeien. Een uithuisplaatsing heeft veel invloed op het leven van kinderen en ouders. Bovendien is de uitkomst onzeker. Wat kun je doen om een uithuisplaatsing te voorkomen?
Een gedeelde verklarende analyse maken
Om te begrijpen welke problemen een gezin heeft en hoe die met elkaar samenhangen, is het belangrijk om samen met het gezin een gedeelde verklarende analyse te maken. Jullie krijgen dan zicht op het grotere geheel. Een goede analyse is meer dan een opsomming van problemen en krachten. Je zoekt samen met ouders en kinderen antwoord op vragen als:
- Waardoor begonnen de problemen?
- Waardoor blijven ze bestaan?
- Welke invloed heeft de omgeving?
- Hoe beïnvloeden gezinsleden elkaar?
Een goede verklarende analyse is belangrijk. Vaak ontbreekt die in de dossiers van kinderen die uit huis geplaatst zijn. Zorg dat je wel altijd een verklarende analyse maakt. Die helpt om samen doelen te stellen voor de behandeling en passende hulp in te zetten. Daarmee voorkom je dat je symptomen gaat bestrijden in plaats van oorzaken aan te pakken.
Persoonlijke problemen van ouders behandelen
De ouders van kinderen voor wie je een uithuisplaatsing overweegt, hebben vaak persoonlijke problemen. Bijvoorbeeld omdat ze zelf traumatische ervaringen in hun kindertijd hadden. Daardoor profiteren zij minder van opvoedingsinterventies dan andere ouders. Traumabehandeling voor ouders kan dan een belangrijke voorwaarde zijn voor het slagen van opvoedingsinterventies.
Eerder ontvangen hulp evalueren
Door de hulp die het gezin eerder kreeg te evalueren, krijg je meer zicht op wat wel en niet heeft gewerkt. Overleg daarover standaard met eerdere behandelaren of hulpverleners. En bespreek ook met het gezin aan welke hulp het iets heeft gehad en wat het heeft gemist. Die kennis draagt bij aan de inzet van passende hulp.
Interventies inzetten
Uit onderzoek blijkt dat bepaalde interventies kunnen helpen om uithuisplaatsing te voorkomen. Intensieve thuishulp is voor gezinnen die verschillende problemen tegelijkertijd hebben. Bijvoorbeeld met het huishouden, financiën en de opvoeding. Als intensieve thuishulp goed wordt uitgevoerd, kan dat een positief effect hebben op bijvoorbeeld iemands emotionele problemen en gedrag bij stressvolle gebeurtenissen.
Er zijn verschillende vormen van intensieve thuishulp:
- Crisisinterventies als Ambulante spoedhulp en Families First kunnen helpen een uithuisplaatsing te voorkomen.
- Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling (IAG) heeft positieve effecten op probleemgedrag van jongeren en verbetert de opvoedvaardigheden van ouders.
- Multidimensionele familietherapie (MDFT) heeft een duurzamer effect op probleemgedrag van jongeren, zoals criminaliteit en het gebruik van alcohol en drugs dan residentiële hulp.
- Multisysteem Therapie (MST) heeft gunstige effecten bij moeilijk te behandelen jongeren, zoals jongeren die extreem gewelddadig zijn.
Om een uithuisplaatsing te voorkomen, kun je soms ook interventies inzetten die specifiek gericht zijn op:
- ernstige of meervoudige problematiek, bijvoorbeeld:
- sociale steun:
- Jouw Ingebrachte Mentor (JIM), voor jongeren met complexe ondersteuningsbehoeften
- Steun- en buurtgezinnen
- Krachtgezinnen
- Familienetwerkberaden
- problemen bij kinderen en jongeren: zie de Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming
- de gehechtheidsrelatie en de ouder-kindrelatie: zie de richtlijn Problematische gehechtheid
Reflecteren en leren
Het helpt om samen met ouders, jongeren en andere betrokken professionals goed te kijken naar aangeboden hulpverleningstrajecten:
- Wat had er anders of beter gekund?
- Welke factoren werkten belemmerend en welke bevorderend voor een goed verloop van de hulp?
- Hoe ging de besluitvorming?
- Waren de juiste mensen erbij betrokken?
- Wat kon ik zelf beter doen?
- Wat kan er beter in de organisatie of in de regio?
Door de tijd te nemen voor reflectie leer je steeds beter hoe je uithuisplaatsingen kunt voorkomen.
Meer informatie
Beslissen over uithuisplaatsingFactsheet Verklarende analyseSamen leren in complexe situatiesKwaliteitstoetsing Families First
