Screenen op autismespectrumstoornis

Als er vermoedens zijn van een autismespectrumstoornis (ASS) kunnen screeningsinstrumenten worden ingezet. De beschikbare screeningsinstrumenten hebben uiteenlopende doelen en doelgroepen. Hieronder volgt een omschrijving van welk instrument waarvoor geschikt is.

Algemene gedragsvragenlijsten

De Child Behavior Checklist (CBCL), Teacher's Report Form (TRF) en de Youth Self Report (YSR) zijn veelgebruikte gedragsvragenlijsten in de jeugdhulp en de geestelijke gezondheidszorg. Zij meten een breed spectrum aan problemen en leveren weinig specifieke informatie op voor ASS. Wel kunnen ze weergeven of de jeugdige op meerdere gebieden problemen ervaart. ASS gaan namelijk vaak gepaard met één of meer andere psychische stoornissen.

Jeugdgezondheidszorg

Van veel screeningsinstrumenten kan alleen een psycholoog of orthopedagoog de scores interpreteren en beoordelen. Een uitzondering hierop vormt de Checklist Autism for Toddlers (CHAT) die ook ontwikkeld is voor de jeugdgezondheidszorg 0-4 jarigen.

Logopedie

Een kenmerk van ASS is een vertraagde taalontwikkeling. Veel jonge kinderen met ASS komen daardoor in eerste instantie bij logopedisten terecht. Logopedisten kunnen de Children's Communication Checklist – Second Edition - Nederlandse bewerking (CCC-2-NL) afnemen bij de ouders. Deze lijst identificeert de pragmatische problemen die bij kinderen met ASS voorkomen, zoals taalgebruik dat niet past bij de gesprekspartner of de context.

Indicatiestelling speciaal onderwijs

De Sociaal Cognitieve Vaardigheden Test (SCVT), de Sociaal Emotionele Vragenlijst (SEV) en de Vragenlijst voor Inventarisatie van Sociaal gedrag van Kinderen (VISK) zijn screeningsinstrumenten die worden ingezet bij de indicatie voor het speciaal onderwijs. De SEV is ontwikkeld om aan te tonen of er bij een jeugdige sprake is van problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling. De SCVT stelt sociaal-cognitieve vaardigheden vast die bij kinderen met ASS meestal zwak zijn (Resing e.a., 2008).

Onderscheiden van subgroepen binnen het autismespectrum

De meeste instrumenten zijn uitsluitend gericht op het onderscheiden van personen met en zonder 'klassiek autisme'. De VISK is specifiek gericht op jeugdigen met PDD-NOS en de Social Communication Questionnaire (SCQ) is ook bedoeld om een onderscheid te maken tussen een klassieke autistische stoornis en een andere vorm van ASS.

Verstandelijk beperkten

De AUTI-R en de Autisme- en Verwante stoornissenschaal-Z-Revisie (AVZ-R) kunnen worden afgenomen bij verstandelijk beperkten.

Beschrijvingen van instrumenten

Instrumenten die kunnen worden ingezet bij de screening op ASS zijn:

Foto Vivian den Blanken