Logo voor Nederlands Jeugdinstituut, link naar homepagina
Onderwerp
Onderwijs-zorgarrangementen

Een oza starten voor een groep kinderen of jongeren

Als je een oza hebt ontworpen en de financiering hebt geregeld zijn er verschillende manieren om er voor een groep kinderen of jongeren mee te starten. Maar hoe het oza ook is georganiseerd, het is altijd belangrijk om breed naar kinderen of jongeren en hun context te kijken. En om met ouders en jongeren samen te werken zodat het oza vanaf het begin goed aansluit bij hun behoeften.

Kijken naar het hele kind

Voordat duidelijk is dat een kind of jongere in een oza start, is er vaak al veel gebeurd. Meestal ging het niet zo goed op school en hebben ouders en school gesprekken gevoerd over de ontwikkeling van het kind of de jongere. Ook hebben zij meestal in een multidisciplinair overleg al nagedacht over extra ondersteuning in de klas of thuis en zijn verschillende mogelijkheden uitgeprobeerd en specialisten geraadpleegd. Maar het kan ook zijn dat bij aanmelding op school meteen duidelijk is dat een kind of jongere een combinatie van zorg en onderwijs nodig heeft.

Meerdere perspectieven

Het is belangrijk om de ondersteuningsvraag vanuit meerdere perspectieven samen met ouders en kind of jongere in beeld te brengen. En onderwijs en zorg op elkaar af te stemmen op basis van één plan waarin de ondersteuningsbehoeften en de doelen gezamenlijk worden vastgelegd. Bij een oza spelen ouders een belangrijke rol want zij vragen het oza aan. Dat kan pas na een zorgvuldige afweging. Het onderwijs kan anders naar de ondersteuning van het kind of jongere kijken dan het wijkteam. De school kijkt misschien meer naar het leren en de schoolomgeving, terwijl het wijkteam meer let op hoe het thuis gaat. 

Hoe het ook loopt, het is belangrijk om altijd naar het hele kind te kijken. Wat gaat goed en wat minder goed? Daarom is het vanaf de aanvraag voor een oza belangrijk om samen met ouders en kinderen ook naar het gezin en de omgeving te kijken en de ondersteuningsbehoeften en doelen met hen te bespreken.

Toekennen van een oza

Grofweg zijn er drie manieren waarop een oza kan worden toegekend:

1. Bij aanmelding op school

Ouders hoeven geen aparte aanvraag voor extra ondersteuning te doen. Het oza is al gefinancierd op basis van bestuurlijke afspraken. Meestal is een wijkteammedewerker met mandaat aanwezig in het multidisciplinair overleg of de Commissie van Begeleiding van de school. In dit overleg worden de doelen besproken waaraan met het oza wordt gewerkt. Het multidisciplinair overleg ziet toe op optimale benutting van de beschikbare oza-plekken en legt daar verantwoording over af aan de financiers.

2. Integraal arrangeren

Er is sprake van een integraal toeleidings- en toekenningstraject van onderwijs en zorg. In een multidisciplinair overleg met ouders en jongere kan het oza inhoudelijk worden toegekend. Soms gebeurt dat met een mandaat achteraf van de betrokken organisatie. Dit MDO is onderdeel van samenwerkingsafspraken tussen gemeente/wijkteam, school/samenwerkingsband en zorgorganisaties en gaat vooraf aan de plaatsing in het oza. Wel blijft de rol van ouders belangrijk als er extra zorgondersteuning naast het oza nodig is. Die moeten zij zelf aanvragen, eventueel samen met de school.

Steeds vaker wordt de zorg die onderdeel is van een oza collectief gefinancierd. Het apart aanvragen van zorg en ondersteuning is dan niet nodig en ouders, en kinderen of jongeren, hoeven niet steeds opnieuw hun verhaal te doen. 

Integraal arrangeren - De kracht van integraal werken

3. Individuele toekenning

De ouders vragen afzonderlijk bij de gemeente, het wijkteam en/of het samenwerkingsverband een toekenning aan voor de zorg of het speciaal onderwijs. Op basis van beide toekenningen kan het oza worden ingezet.

Een oza voor Rachid en een zorg minder voor zijn ouders

Rachid is 14 jaar en heeft een verleden met traumatische ervaringen. Op school heeft hij agressieve uitbarstingen en dat leidt vaak tot schorsingen. Alle betrokkenen zijn bang dat dit leidt tot schooluitval. Zijn ouders hebben bezoek gehad van de leerplichtambtenaar. Die stemt af met school wat mogelijk is. In overleg met Rachid en zijn ouders stelt de school een oza voor met een geïntegreerde aanpak van therapie tijdens de schooluren en regelmatige gesprekken met een pedagogisch medewerker. Daarnaast werkt Rachid deels in een prikkelarme leeromgeving om zich beter te kunnen concentreren en om stapsgewijs terug te keren naar de reguliere klas. Dit arrangement helpt hem om onderwijs te krijgen en tegelijkertijd te leren met zijn trauma's om te gaan. Dat is een hele zorg minder voor zijn ouders die zien dat hij rustiger wordt. Ook voelen zij zich ontlast omdat via de school alles geregeld wordt.

Samenwerken met ouders en jongeren

Onderwijs en zorg zijn alleen effectief als ze aansluiten bij de specifieke behoeften van kinderen en jongeren. Daarom is het belangrijk om al vanaf de aanvraag van een oza met ouders, kinderen en jongeren in gesprek te gaan en hen een actieve rol te geven in het hele oza. Gelijkwaardig samenwerken, oprecht luisteren en kinderen, jongeren en ouders serieus nemen blijken cruciaal voor de effectiviteit van zorg en ondersteuning. 

Het betrekken van jongeren in de besluitvorming draagt niet alleen bij aan hun ontwikkeling, maar ook aan hun welzijn en motivatie. Belangrijke vragen om te stellen zijn: Wat wil je bereiken? Wat heb je daarvoor nodig? Houd daarbij rekening met de diverse achtergronden en behoeften van jongeren, bijvoorbeeld culturele verschillen en specifieke leer- of gedragsuitdagingen. 

Hoe beslis ik mee over hulp op school?Hoe werk ik goed samen met jongeren en hun ouders?Samenwerken met ouders van kinderen met lvb+

Lees ook

Alle pagina's over onderwijs-zorgarrangementen

Eva de Jong

Vragen? Neem contact op met:

Eva de Jong

senior inhoudsdeskundige Kwaliteit, beleid en monitoring
e.dejong [at] nji.nl