Wat speelt er rond onderwijs-zorgarrangementen?

Zorg in Onderwijstijd - lopend

Met dit project willen de ministeries van OCW en VWS de financiering van de zorg in het speciaal onderwijs vereenvoudigen. Doel daarvan is ouders en scholen minder te belasten met verschillende wet- en regelgeving bij het aanvragen van de zorg.

Ervaringen onderzocht

De adviesbureaus DSP-groep en Oberon onderzochten in de schooljaren 2020-2021 en 2021-2022 de ervaringen van vijftig scholen voor speciaal onderwijs. Deze scholen kregen begeleiding van een zogeheten 'zorgarrangeur' bij het regelen van de financiering. Ook volgden de onderzoekers de proefregio's Tilburg en Twente en organiseerden zij simulatiebijeenkomsten over collectief financieren. 

Het onderzoeksrapport werd eind 2022 naar de Tweede Kamer verstuurd.

Voorstel aanpassing huidige wet- en regelgeving

In het voorjaar van 2023 stuurden de ministeries van OCW en VWS een beleidsreactie naar de Tweede Kamer met daarin een voorstel om de financiering op school voor leerlingen met een zorgbehoefte eenvoudiger te organiseren.

In een Kamerbrief van 12 juli 2023 laten de ministers van OCW en VWS in een stappenplan zien hoe zij de uitwerking van collectieve financiering aanpakken. De werkgroep 'zorg in onderwijstijd' van beide ministeries werkt toe naar wijzigingen in wet- en regelgeving voor de Jeugdwet en Wet langdurige zorg (Wlz). Met behulp van ontwerptafels doet de werkgroep dit samen met het werkveld.

Lees meer in het magazine De kracht van integraal werken.

Oplossingenlabs

Samen met de VNG, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, Sectorraad GO en de zorgarrangeurs van Onderwijsconsulenten organiseert het NJi zogeheten Oplossingenlabs om resultaten, ervaringen en goede voorbeelden uit de praktijk met deelnemers te delen.

Verbeteraanpak Zorg in Onderwijstijd

In een Kamerbrief van 24 april 2025 laat het ministerie van OCW weten dat het de Tweede Kamer na de zomer van 2025 gaat informeren over de wijzigingen in wet- en regelgeving die nodig zijn om de financiering en organisatie van Zorg In Onderwijstijd (ZiO) te vereenvoudigen. Ook kondigt het ministerie aan dat NJi, VNG, Sectorraad GO, VGN en de Onderwijsconsulenten ter ondersteuning van het werkveld werken aan een leidraad. Deze bevat praktische adviezen en voorbeelden om binnen de huidige wet- en regelgeving te komen tot een gezamenlijke en collectieve inzet van ZiO.

De leidraad verschijnt in september 2025. 

Meer informatie

Magazines

Zorg in Onderwijstijd toekomstbestendig maken – Oplossingenlabs Zorg in Onderwijstijd 2025 De kracht van integraal werken – Oplossingenlabs Zorg in Onderwijstijd 2024Iedereen doet mee - Oplossingenlabs Zorg in Onderwijstijd 2023

Andere publicaties

Nieuwsbericht Regelen zorg in onderwijs eenvoudigerKamerbrief over de voortgang van de Verbeteraanpak Passend Onderwijs (pagina 17)Kamerbrief over onderzoeksrapport naar collectieve financiering van Zorg in Onderwijstijd (Open.overheid.nl)Factsheet Zorg in Onderwijstijd december 2022 DSP Oberon Onderwijsconsulenten (Steunpuntpassendonderwijs-povo.nl)Schetsontwerp collectieve financiering februari 2022 (Dsp-groep.nl)Proefregio Tilburg: Interactieve pdf Pilot Hart van Brabant (Dsp-groep.nl)Factsheet Zorg in onderwijstijd ontwikkelingen en aanvullingen schooljaar 2022-2023 (Regio-hartvanbrabant.nl)Evaluatieverslag inzet zorgarrangeurs project 'Zorg in Onderwijstijd' 2020-2022 (Onderwijsconsulenten.nl)

Bekostigingsexperiment Wet langdurige zorg in onderwijstijd - lopend

Met dit initiatief heeft de minister van VWS zorgkantoren en zorgaanbieders die zorg in het kader van de Wet langdurige zorg (Wlz) uitvoeren, tot eind 2023 in staat gesteld een bekostigingsexperiment te starten. In de pilots konden gemeenten en scholen daarover afspraken met elkaar maken over collectieve financiering van zorg in onderwijstijd. De betrokken zorgaanbieders kregen vooraf de zekerheid van de inkopende partijen dat de noodzakelijke inzet van zorg in onderwijstijd werd gefinancierd. Het experiment heeft een looptijd van maximaal drie jaar en eindigt uiterlijk op 1 september 2025. Aanmelden is niet meer mogelijk.

Doel van dit initiatief is te experimenteren met de organisatie van de Wlz-naturazorg in onderwijstijd. Deze zorg wordt geleverd door een zorgaanbieder die wordt ingeschakeld en betaald door het zorgkantoor op grond van de Wlz. De werkgroep Zorg in onderwijstijd van de ministeries OCW en VWS benut de opbrengsten bij mogelijke aanpassing van de Wlz om de bekostiging van de zorg in onderwijs te vereenvoudigen.

Meer informatie

Kamerbrief over Experiment Wlz-zorg in onderwijstijdBekostigingsexperiment Wlz-zorg in onderwijstijd (Staatscourant)

Lees ook: Beleid - Integraal inkopen - De kracht van integraal werken

Experiment onderwijs-zorgarrangementen - lopend

De ministeries van OCW en VWS hebben een experimenteerregeling onderwijs-zorgarrangementen ontwikkeld. Doel van het experiment is meer maatwerk mogelijk te maken voor leerlingen met een complexe ondersteuningsbehoefte. Scholen en samenwerkingsverbanden die deelnemen mogen afwijken van de huidige onderwijswet- en regelgeving voor onderwijslocaties, onderwijstijd, onderwijsinhoud en bekostiging. De looptijd van het experiment is vijf jaar.

In 2023 zijn in twee fasen 76 initiatieven gestart rond alle voorkomende vormen van samenwerking tussen onderwijs en zorg of jeugdhulp. Het experiment wordt gevolgd door onderzoekers van Kohnstamm Instituut, SEO Economisch Onderzoek, het Verwey-Jonker Instituut en de Universiteit van Amsterdam. 

Inmiddels is er voor ruim 2200 leerlingen een plek gevonden binnen het experiment onderwijszorgarrangementen. In de tweede helft van 2025 worden de eerste onderzoeksresultaten verwacht. 

De ministeries van OCW en VWS nemen de opbrengsten van het experiment mee bij de voorgenomen aanpassing van de wetgeving.

Meer informatie

Onderwijs en zorg | Passend onderwijs (Rijksoverheid.nl)Deelnemende partijen experiment onderwijs-zorgarrangementen | Passend onderwijs (Rijksoverheid.nl)

Meer informatie over het onderzoek: OZA experiment.

Actieprogramma Digitale school - lopend

Eind 2023 werd het Actieprogramma Digitale School naar de Tweede Kamer gestuurd. Hiervoor was vanaf 2024 ruim zeven miljoen euro per jaar beschikbaar. Inmiddels kan er geen subsidie meer worden aangevraagd. 

Het actieprogramma Digitale School van het ministerie van OCW  moet scholen helpen de mogelijkheden van digitaal afstandsonderwijs zo goed mogelijk te benutten voor leerlingen die niet of niet volledig naar school kunnen. Afstandsonderwijs kan kinderen en jongeren die (tijdelijk) minder belastbaar zijn verbinden met het onderwijs en vaak ook met hun eigen klas. Afstandsonderwijs is een van de drie actielijnen in de verzuimbrief van het ministerie van OCW:  Verzuimcijfers 2020-2021 en verzuimaanpak.

Meer informatie

Kamerbrief inzake kaders en uitgangspunten afstandsonderwijs in het reguliere onderwijs (PO, VO, MBO en HO)Afstandsonderwijs (Steunpuntpassendonderwijs-povo.nl)

Brochures over digitaal afstandsonderwijs

Het ministerie van OCW en de Inspectie van het Onderwijs hebben twee brochures gemaakt over de mogelijkheden voor digitaal afstandsonderwijs binnen de huidige wet- en regelgeving:

• Digitaal afstandsonderwijs voor ouders over wat zij van de school mogen verwachten en waar zij hulp kunnen krijgen.
• Digitaal afstandsonderwijs voor professionals over wat mogelijk is binnen de huidige kaders. En welke hulp scholen kunnen krijgen bij de realisatie van digitaal afstandsonderwijs.

Leernetwerk

Kennisnet, dat zich richt op onderwijs en ICT, zet een leernetwerk op voor onderwijsprofessionals over digitaal afstandsonderwijs in de praktijk. Je kunt je hiervoor aanmelden via Lesopafstand.nl.

Wetstraject digitaal afstandsonderwijs

In de toekomst wordt digitaal afstandsonderwijs een volwaardig onderdeel van het stelsel passend onderwijs. Om dit mogelijk te maken is een wetswijziging nodig. Dit komt onder andere doordat de Leerplichtwet regelmatig schoolbezoek vereist en digitaal afstandsonderwijs daar niet onder valt. De voorbereiding van dit wetstraject is gestart. Inwerkingtreding is op z'n vroegst mogelijk in 2026.

Meer informatie

• Op Lesopafstand.nl is alle informatie verzameld over digitaal afstandsonderwijs en het Actieprogramma Digitale School.
• Stichting Zorgeloos naar school heeft voor jongeren, ouders en scholen een routekaart gemaakt voor maatwerk bij afstandsonderwijs. Daarin staat welke vorm van afstandsonderwijs in welke situatie past. De routekaart geeft daarvoor veel voorbeelden: Routekaart voor maatwerk afstandsonderwijs.

WEL in ontwikkeling - afgerond

WEL in ontwikkeling was bestemd voor kinderen en jongeren die niet ingeschreven stonden op een school, leerplichtig waren op grond van de Leerplichtwet 1969, geen vrijstelling hadden op grond van artikel 5, onder a, van deze wet of een ontheffing hadden op grond van artikel 5, onder a, van de Leerplichtwet 1969. 

Het doel van de subsidieregeling was om kinderen en jongeren die niet ingeschreven stonden op een school, te helpen de afstand tot onderwijs te verkleinen en hen te steunen in hun ontwikkeling. Het project WEL in ontwikkeling liep tot en met juli 2025.

Meer informatie

Wat speelt er rond schoolverzuim en aanwezigheid?WEL in ontwikkeling (WiO) | Projecten | voor Jeugd & GezinWEL in ontwikkeling – Gedragswerk

Wetstraject meer ruimte voor maatwerk

Het ministerie van VWS wil in wet- en regelgeving meer ruimte voor maatwerk mogelijk maken en komt daarvoor nog voor het einde van 2025 met een wetvoorstel. Dit gebeurt naar aanleiding van de ervaringen die zijn opgedaan en de lessen die geleerd zijn in het experiment onderwijszorgarrangementen, het Actieprogramma Digitale School en de subsidieregeling WEL in Ontwikkeling. 

Het wetsvoorstel geeft meer (individuele) ruimte aan scholen en samenwerkingsverbanden waardoor ook leerlingen met een ondersteuningsbehoefte door lichamelijke of psychische oorzaken in het onderwijs kunnen meedoen. 

Het wetsvoorstel is gericht op ingeschreven leerlingen én leerlingen die op dit moment niet ingeschreven staan in het onderwijs. Het beschrijft het kader waarbinnen scholen en samenwerkingsverbanden deze ruimte zorgvuldig kunnen invullen voor leerlingen voor wie zij die ondersteuning passend vinden.

Lees hierover meer in de Kamerbrief van 24 april 2025.

Samen naar School-klassen - lopend

De Samen naar School-klassen (SNS-klassen) zijn een initiatief van Stichting het Gehandicapte Kind (NSGK). Op een dertigtal scholen zijn klassen ingericht voor kinderen met een ernstige meervoudige beperking. Daardoor kunnen deze leerlingen meestal dichter bij huis naar een reguliere school en samen met andere kinderen deelnemen aan diverse activiteiten.

Meer informatie

Handreiking Samen naar School-initiatievenAanvullende website Samen naar School-initiatievenSpeciale website van Stichting het Gehandicapte kind

Onderwijs-zorgboerderijen - afgerond

Onderwijs-zorgboerderijen zijn een alternatief voor kinderen voor wie het regulier of speciaal onderwijs onvoldoende aansluit op hun ondersteuningsbehoeften. Over de status en kwaliteit zijn veel vragen. Daarom onderzocht Wageningen University de kwaliteit van onderwijs-zorgboerderijen  en de manier waarop ze ervoor zorgen dat kinderen en jongeren kunnen deelnemen aan het regulier onderwijs.

Uit het onderzoek blijkt dat onderwijs aanbieden op de zorgboerderij deze leerlingen helpt. Vooral de executieve functies verbeteren en de sociaal-emotionele problemen nemen af tijdens de boerderijperiode. 
Werkhouding en zelfvertrouwen van leerlingen nemen toe, waardoor een terugkeer naar een voor hen passende vorm van onderwijs mogelijk wordt. Zo stroomt 80 procent van de vertrekkers uit naar een vorm van onderwijs, de overige 20 procent naar een passende vervolgplek.

De onderwijs-zorgboerderijen in dit onderzoek dragen hiermee bij aan het terugdringen van schooluitval en een gunstiger toekomstperspectief van leerlingen met complexe problemen.

In het afgeronde project Proeftuinen OZA zijn ook enkele onderwijs-zorgboerderijen opgenomen, waaronder Landzijde in samenwerking met de Martin Luther Kingschool in Purmerend (so/vso). Een beschrijving is te lezen in Onderwijszorgboerderijen voor leerlingen die op school dreigen uit te vallen.

Meer informatie

Onderwijs op de zorgboerderij (Innovatie.zorgboeren.nl)