Wat speelt er rond schoolaanwezigheid en schoolverzuim?

2025

Kamerbrief Passend onderwijs: De volgende stap in de verbetering van passend onderwijs

In april 2025 stuurde het ministerie van OCW de brief 'Passend onderwijs De volgende stap in de verbetering van passend onderwijs' naar de Tweede Kamer. De brief behandelt onderwerpen die samenhangen met schoolaanwezigheid, het terugdringen van verzuim en thuiszitten. Zoals het wetsvoorstel Terugdringen schoolverzuim, initiatieven als Leraar op de fiets en de MAZL-aanpak. De brief bevat ook de verkenning van het traject om de rol van de leerplichtambtenaar beter af te stemmen op de behoeften van leerlingen, ouders en scholen. En de brief bespreekt het onderzoek naar een eenduidige definitie van 'thuiszitter' en betere zichtbaarheid van thuiszittende kinderen.

Lees de brief Passend onderwijs

Openbaar Ministerie stopt met vervolging vrijstelling vanwege geloof (artikel 5b)

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft besloten om ouders niet meer te vervolgens als zij zonder toestemming hun kind niet naar school laten gaan vanwege geloofsovertuiging of levensopvatting. Dit besluit is genomen, omdat er te weinig juridische houvast is om deze zaken te vervolgen.

Lees meer bij Geen vervolging bij vrijstelling school vanwege geloof

Subsidieregeling Ondersteuning en preventie thuiszittende jeugdigen

Tot april 2025 konden samenwerkingsverbanden in het primair en voortgezet onderwijs een tijdelijke subsidie aanvragen om hun ondersteuningsaanbod tussen 2025 en 2028 uit te breiden voor leerlingen die thuiszitten of waarbij thuiszitten dreigt. De subsidie is bedoeld om het ondersteuningsaanbod te verbreden dat past binnen het systeem van passend onderwijs. Een voorwaarde is dat dit in een coalitie gebeurt van minimaal vier samenwerkingsverbanden, die geografisch op elkaar aansluiten.   

Lees meer over de subsidieregeling

Wet versterking positie ouders en leerlingen in passend onderwijs

Per 1 januari 2025 is de 'Wet versterking positie ouders en leerlingen in passend onderwijs' in werking getreden. Deze wet regelt dat elk samenwerkingsverband vanaf 1 januari 2025 een ouder- en jeugdsteunpunt moet hebben. Per 1 augustus 2025 komt het schoolondersteuningsprofiel te vervallen en moet het ondersteuningsaanbod in de schoolgids worden opgenomen. Daarnaast krijgen leerlingen per 1 augustus 2025 hoorrecht over het ontwikkelingsperspectief (OPP).

• Wet versterking positie ouders en leerlingen in passend onderwijs in werking in 2025 (OCW)
• Informatie over Wet 'Versterking positie ouders en leerlingen' van Steunpunt Passend Onderwijs
• Bekijk dit overzicht van alle ouder- en jeugdsteunpunten.

Onderzoeksrapport 'From Absence to Attendance. Steering Towards Proactive Laws and Policies to Promote Learning and Well-being' van David Heyne

David Heyne onderzocht of en welke wettelijke ontwikkelingen zich in andere landen hebben voorgedaan op het gebied van leerrecht en aanwezigheid. Om hieruit lessen te kunnen trekken om de omslag te kunnen maken van een reactieve aanpak van afwezigheid naar een proactieve aanpak die leerrecht en aanwezigheid in het onderwijs bevordert.

Lees de Nederlandse samenvatting en het gehele rapport

2024

Rapport Thuiszitters tellen 2024, een ander licht op passend onderwijs

Oudervereniging Balans publiceerde op 9 december 2024 het rapport 'Thuiszitters tellen 2024, een ander licht op passend onderwijs'. Hierin rapporteren ze over aantallen thuiszittende leerlingen, die veel hoger liggen dan vanuit de tellingen van OCW. Dit omdat zij een bredere definitie hanteren. Het gaat volgens hen om minimaal 70.000 leerlingen die 3 maanden of langer thuiszitten. En 280.000 kinderen die geen volwaardig onderwijs ontvangen.

Lees het volledige rapport

Wetsvoorstel Terugdringen schoolverzuim

Eind november 2024 heeft staatssecretaris Mariëlle Paul voor primair en voortgezet onderwijs het wetsvoorstel Terugdringen schoolverzuim naar de Tweede Kamer gestuurd. Het wetsvoorstel beoogt schooluitval in het primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs beter in beeld te krijgen, te voorkomen en terug te dringen. Beoogde inwerkingtreding: 1 januari 2026. Lees meer over dit wetsvoorstel op Rijksoverheid.nl en Overheid.nl.

Internationaal congres INSA Partnering to Advance Attendance

In november organiseerde the International Network for School Attendance (INSA) in de Verenigde Staten het congres 'INSA Partnering to Advance Attendance', met als thema 'samenwerken om aanwezigheid te bevorderen'.

Lees meer over het internationale netwerk INSA

Kamerbrief Passend onderwijs: blijven bouwen aan de basis op orde

In mei 2024 stuurde het ministerie van OCW de brief 'Passend onderwijs: blijven bouwen aan de basis op orde' naar de Tweede Kamer. De brief gaat in op meer ruimte voor flexibiliteit en maatwerk en ruimte voor onderwijs voor niet-ingeschreven jongeren. Ook behandelt de brief onderwerpen die samenhangen met verzuim, zoals de Verbeteraanpak passend onderwijs en het versterken en verbinden van onderwijs en zorg met het experiment onderwijs-zorgarrangementen. Ook gaat de brief in op de wachtlijsten in het gespecialiseerd onderwijs en de beweging naar inclusief onderwijs.

Lees de brief

Signaalbrief van Kinderombudsman aan de minister van OCW: Zorgen om blijvende problematiek van thuiszitters

In april 2024 stuurde de Kinderombudsman een brief naar de minister van OCW over de zorgen om het aantal kinderen dat geen onderwijs ontvangt. De Kinderombudsman wil dat de minister per direct een aantal concrete acties onderneemt om de situatie van de thuiszittende kinderen te verbeteren. 

Lees:

• de volledige brief
• de bijlage bij de brief
• de reactie van de minister van OCW

Publicatie Aan de slag met schoolaanwezigheid

Omdenken van verzuim naar schoolaanwezigheid vraagt tijd en energie. Om scholen hierbij te helpen maakte het Steunpunt Passend Onderwijs een publicatie met daarin een overzicht van aandachtspunten die belangrijk of voorwaardelijk zijn om met schoolaanwezigheid aan de slag te gaan.

Lees de volledige publicatie

Actieprogramma digitaal afstandsonderwijs 

Vanaf 2024 startte het actieprogramma Digitale School van het ministerie van OCW. Het programma biedt scholen hulp bij het benutten van digitaal afstandsonderwijs voor leerlingen die niet of niet volledig naar school kunnen. Afstandsonderwijs kan jongeren die tijdelijk minder belastbaar zijn verbinden met onderwijs en vaak ook met de eigen klas. Afstandsonderwijs is de derde actielijn in de verzuimaanpak van het ministerie van OCW.

Lees meer over de Digitale School en het Digitaal Afstandsonderwijs.

2023

Experiment Onderwijs-zorgarrangementen

De ministeries van OCW en VWS ontwikkelden een experimenteerregeling onderwijs-zorgarrangementen. Doel van het experiment is meer maatwerk mogelijk te maken voor leerlingen met een complexe ondersteuningsbehoefte. Scholen en samenwerkingsverbanden die deelnemen aan deze experimenten mogen afwijken van de huidige onderwijswet- en regelgeving over onderwijslocaties, onderwijstijd, onderwijsinhoud en bekostiging. De looptijd is 5 jaar.

In 2023 zijn in twee fasen 76 initiatieven gestart. Daarbij is gekeken naar alle voorkomende vormen van samenwerking tussen onderwijs en zorg of jeugdhulp. Het experiment wordt gevolgd door onderzoekers van Kohnstamm Instituut, SEO Economisch Onderzoek, het Verwey-Jonker Instituut en de Universiteit van Amsterdam. De ministeries van OCW en VWS nemen de opbrengsten van het experiment mee bij de voorgenomen aanpassing van de wetgeving.

Lees meer over onderwijs-zorgarrangementen en de experimenteerregeling:

• Wat speelt er rond onderwijs-zorgarrangementen? (NJi)
• Onderwijs en zorg (Rijksoverheid)
• Deelnemende partijen experiment onderwijs-zorgarrangementen (Rijksoverheid)

Project WEL in Ontwikkeling – De weg terug naar school

Het project WEL in Ontwikkeling is bedoeld voor kinderen en jongeren die niet in het onderwijs staan ingeschreven of absoluut verzuimen. Samenwerkingsverbanden krijgen middelen om deze kinderen toch onderwijs aan te bieden. Het project sluit aan bij het Nationaal Programma Onderwijs. WEL in Ontwikkeling is een samenwerking van Gedragswerk, Ondersteuningsteam Zorg voor Jeugd en Ingrado. Het project wordt uitgevoerd door Gedragswerk.

Lees meer het project WEL in Ontwikkeling:

• WEL in ontwikkeling (Gedragswerk)
• WEL in Ontwikkeling - De weg terug naar school (Nationaal Programma Onderwijs)

Onderzoek Schoolbeleid en registratie aanwezigheid en afwezigheid

Het onderzoeksconsortium KBA Nijmegen, Oberon en Kohnstamm Instituut deed onderzoek naar voorgenomen wetswijzigingen rond verzuimbeleid en registratieplicht voor scholen voor po, vo, (v)so en mbo, in opdracht van het ministerie van OCW. Uit het onderzoek blijkt dat er in het veld veel overeenstemming is over de inhoud van het wetsvoorstel. Bijvoorbeeld over de omslag van verzuim naar aanwezigheid, de noodzaak van een eenduidige registratie en om geoorloofd en ongeoorloofd verzuim in samenhang te bezien.

Lees het volledige onderzoek

Het eerste Nederlands Congres Schoolaanwezigheid

Het Kennisnetwerk Schoolaanwezigheid (KNSA) organiseerde het eerste Nederlandse Congres Schoolaanwezigheid. Centraal stond het belang van schoolaanwezigheid voor het leren en ontwikkelen van kinderen en jongeren. Hoe kun je als school de aanwezigheid van leerlingen stimuleren? En hoe bevorder je een positief schoolklimaat?

Lees meer in het E-zine - Nederlands Congres Schoolaanwezigheid

2022 

De internationale conferentie Making Waves van INSA

Op deze internationale conferentie in oktober 2022 van het International Network for School Attendance (INSA) stond de cultuuromslag van het bestrijden van schoolverzuim naar het bevorderen van aanwezigheid op school centraal. Enkele honderden deelnemers uit achttien landen kwamen bijeen. Het Nederlandse Kennisnetwerk Schoolaanwezigheid was ook aanwezig.

Lees meer over de opbrengsten van het congres

Kamerbrief Verzuimcijfers 2020/2021 en verzuimaanpak

In maart 2022 presenteerde het ministerie van OCW een nieuwe en aangescherpte verzuimaanpak, met drie actielijnen om het aantal thuiszittende leerlingen te verlagen:

1. Ieder kind wordt gezien door aanwezigheid centraal te stellen
2. Voor elk kind een echt passend aanbod
3. Afstandsonderwijs voor kinderen die geen volledig onderwijs op school kunnen volgen

Lees de kamerbrief Verzuimcijfers 2020/2021 en verzuimaanpak en de kamerbrief Uitwerking verzuimaanpak die hierop volgde in juli 2022.

Ontwikkelgroep Werken aan aanwezigheid

In 2022 vonden bijeenkomsten plaats van de ontwikkelgroep Werken aan aanwezigheid, op initiatief van het Steunpunt Passend Onderwijs en in samenwerking met Ingrado, NCJ, BiOND en de LBBO. Tijdens deze bijeenkomsten is een start gemaakt met het verschuiven van de focus van verzuim naar aanwezigheid.

Leer meer over de Ontwikkelgroep en de opbrengsten van deze groep