Volgens professionals draagt reflecteren bij aan het verbeteren van de hulp aan kinderen, jongeren en ouders. Wat is reflectie, waarom is het belangrijk en hoe ga je aan de slag?
Wat is reflectie?
Met reflecteren bedoelen we terugkijken op hoe je te werk bent gegaan en daarvan leren. Dit doe je door op een gestructureerde wijze vragen te stellen bij een ervaring, bij een probleem of bij bestaande kennis.
Door het reflecteren kun je verbindingen leggen tussen wat je hebt gezien, ervaren, gedacht en gedaan. Hierdoor krijg je nieuwe inzichten; je leert hoe je het de volgende keer anders kunt aanpakken.
Bij reflectie kijk je naar jouw rol in een situatie, hoe je daarmee omging en wat dat beïnvloedde. Je kunt jezelf vragen stellen als: 'Wat maakt dat ik dit op deze manier heb aangepakt?' en 'Welke overtuigingen speelden een rol?' Bevraag jezelf of anderen over wat je denkt, voelt en wilt. Je kunt hiervoor de werkvormen gebruiken die onderaan de pagina staan.
'Ik zie dat we vooral doordenderen in de waan van de dag. En wat ik mis is het reflecteren op onszelf. Dat moeten we onszelf gewoon gunnen, want daar worden we beter van.'
Hoe vaak reflecteren?
Reflectie werkt het best als je het regelmatig doet. Bijvoorbeeld dagelijks of tijdens werkoverleggen. Op sommige momenten, zoals bij een heftige gebeurtenis, kun je behoefte hebben aan een extra reflectiemoment om de situatie en jouw rol hierin nog een keer goed te bekijken. Als je een beroepsregistratie hebt, geeft deze informatie over de hoeveelheid uren reflectie die minimaal vereist is voor herregistratie. Sommige organisaties hebben richtlijnen voor reflectie.
Lees meer over Beroepsregistratie
Het lukt me niet om tijd vrij te maken voor reflectie. Hoe doe ik dat?
Tijd vrijmaken voor reflectie is niet altijd even makkelijk. Zeker wanneer je een volle agenda hebt of wanneer er een crisissituatie is op het werk. Het is vaak een van de eerste activiteiten die wegvallen wanneer het druk is. Reflecteer je samen met collega's of je team, dan helpt het om er prioriteit aan te geven en hier afspraken over te maken. Maak bijvoorbeeld afspraken over ieders aanwezigheid tijdens de eerste bijeenkomst. Reflecteer je graag alleen, plan dan bijvoorbeeld regelmatig een moment in waarop je reflecteert en bedenk wat het je oplevert.
Aan de slag met reflecteren
Wil je aan de slag met reflecteren, dan kun je dat alleen doen of bijvoorbeeld in intervisie met anderen.
Hieronder staan enkele werkvormen die je kunt gebruiken om te reflecteren. Bekijk ook de pagina Reflectiemodellen van Korthagen.
Werkvormen
Alleen
Time-out reflectieZelf aan de slag met verdiepende vragenReflectiewijzer voor jeugdprofessionals van Hogeschool UtrechtZelfreflectie van Universiteit Utrecht
Met twee personen of meer
DilemmareflectieErvaringsoefeningIntervisiemethodes Kessels & SmitBasismodel intervisiegesprekken van Universiteit UtrechtDe Denkwijzer van Het juiste midden
Met zes personen of meer
Bronnen
- Bennamar, K. (2005). Reflectie als drijfveer van het leerproces. Onderzoek van Onderwijs, jaargang 34, pagina 14-17.
- Geenen, M.J. (2017). Reflecteren. Leren van je ervaringen als professional. Bussum, Uitgeverij Coutinho.
- Korthagen, F., en E. Nuijten (2019) De kracht van reflectie. Amsterdam, Boom.
- Mittendorff, K. (2014). Leren Reflecteren. In: Meijers, F., M. Kuijpers, K. Mittendorff & G. Wijers (red.). Het onzekere voor het zekere. Kwetsbaarheid als kracht in loopbaandialogen. Antwerpen/Apeldoorn, Garant.
- Onderzoek vakmanschap jeugdprofessionals NJi.
