Instroom in JeugdzorgPlus verminderen

Ga anders om met jongeren en ouders

Jongeren die mogelijk in de JeugdzorgPlus worden geplaatst, hebben vaak veel meegemaakt. Hun gedrag kan daardoor afwijken van wat de samenleving wenselijk vindt. Wil je voorkomen dat jongeren in de gesloten jeugdhulp terechtkomen? Denk dan na over alternatieve vormen van zorg die minder schadelijk zijn. Daarbij kunnen de volgende dingen helpen:

• Luister naar het verhaal en de wens van de jongere voordat je met een plan komt.
• Zoek naar alternatieven om de risico's op weglopen of zelfbeschadiging zo klein mogelijk te maken.
• Richt je op onderliggende zorgen en problemen in plaats van te reageren op het gedrag.
• Werk trauma-sensitief. Houd rekening met de ingrijpende ervaringen die jongeren en hun ouders hebben meegemaakt.
• Blijf in contact met de jongere en geef vanuit professionele nabijheid het kind oprechte positieve aandacht.
• Ondersteun positieve vrijetijdsbesteding en het zoeken naar toekomstperspectief via school, werk, culturele activiteiten en vrijwilligerswerk.
• Zie verbondenheid, competentie en autonomie als basisbehoeften van een kind.
• Luister naar ervaringsdeskundige jongeren om tot betere zorg te komen.
• Zorg er zo nodig voor dat jongeren een vertrouwenspersoon uit hun omgeving hebben: een JIM. Dit is een familielid, vriend of bekende van de jongere die als mentor of ambassadeur van de jongere kan optreden als de ouders deze keuze ondersteunen.
• Erken je eigen onmacht en bespreek deze met collega's en ouders. Vraag aan de ouders of zij mee willen denken hoe het beter of anders kan als je geen afzonderingsmaatregel wil toepassen. Zo nemen jullie samen de verantwoordelijkheid voor de eventuele risico's, zoals weglopen.

Samenwerken voor nieuwe kijk op veiligheid 

Het voorkomen van gesloten plaatsingen vraagt om een andere manier van organiseren en samenwerken, gebaseerd op een gezamenlijke pedagogische visie en aanpak. Geen enkele organisatie of sector kan dit alleen oplossen. Als we als samenleving willen dat jongeren niet opgesloten worden, hebben we een andere kijk nodig op veiligheid. We moeten bereid zijn gezamenlijk verantwoordelijkheid te dragen. 

Deze aanpak vraagt om een integrale benadering waarbij verschillende domeinen, zoals jeugdhulp, onderwijs, zorg, welzijn, cultuur en sport, samenwerken. Dit betekent dat je samen met docenten, behandelaren, woonbegeleiders, andere professionals en vrijwilligers, overheden en het sociale netwerk de verantwoordelijkheid neemt voor het geven van passende hulp aan kinderen, jongeren en hun ouders. 

Samen leren en hulp op maat

Ga samen lerend aan de slag. Het ondersteunen van jongeren en gezinnen met complexe hulpvragen blijft vakwerk. Dat vraagt dat je blijft investeren en reflecteert op bijvoorbeeld je basishouding en gespreksvaardigheden. 

Als het even niet lukt, kan het helpen om dingen anders aan te pakken. Begin dan bijvoorbeeld met duo's of kleine teams die goed samenwerken. Vanuit daar kun je stap voor stap bredere samenwerking en netwerken opbouwen. Bekijk ook de publicaties  Samen bereiken wat niemand alleen lukt en Transformeren kun je leren.

Bied eerder passende zorg om plaatsing te voorkomen

Om een plaatsing in JeugdzorgPlus te voorkomen, is het belangrijk dat jongeren en hun gezin zo vroeg en zoveel mogelijk in hun eigen omgeving hulp krijgen. Beslis samen met ouders en kinderen over hulp die bij hen past en die gericht is op 'zo thuis mogelijk' opgroeien. Hiervoor is het belangrijk dat je:

• relatiegericht werkt en oog hebt voor het contact en de verbinding met jongeren en gezinnen.
• visiegericht en methodisch werkt en gebruik maakt van werkwijzen, instrumenten en interventies waarvan bekend is dat ze werken.
• een gedeelde verklarende analyse maakt met alle betrokkenen om het ontstaan, de oorzaak van het probleem en wat dat in stand houdt te omschrijven. En om te weten welke eerdere hulp wel en niet heeft geholpen.
• samen met alle betrokkenen de meest gewenste hulp bepaalt.
• samenwerkt tussen en met andere domeinen, instanties en professionals.

Zorg goed voor jezelf als jeugdzorgprofessional

Het werk in de jeugdzorg is vaak zwaar en vraagt veel van jou. Zorg daarom ook voor jezelf. Neem ruimte voor reflectie, intervisie en samen leren om besluitvorming te vertragen. Accepteer dat er risico's zijn, bijvoorbeeld dat een kind wegloopt. Kom niet altijd meteen in actie, maar neem de tijd om te bedenken hoe je een gesloten plaatsing kunt voorkomen. Zorg dat je bij zo'n moeilijke beslissing steun krijgt in je organisatie. Bespreek de risico's bijvoorbeeld met je collega's en je leidinggevende. 

Doe geen kwaad

Werk vanuit de visie 'doe vooral geen kwaad'. Ben je er niet zeker van dat je een goede plek hebt voor een kind of jongere? Overweeg dan het kind thuis te laten, ook al is de thuissituatie verre van ideaal. Misschien is dat toch minder schadelijk dan uithuisplaatsing.

Meer informatie 

Meer aandacht, minder regels: nieuwe koers noodzakelijk voor residentiële jeugdzorg (Hetvergetenkind.nl)A home-like environment? Exploring the Experiences of Young People in Traditional and Alternative Residential Youth Care: Perspectives of Youth, Parents, and Professionals (Rijksuniversiteit Groningen)