Soepele overgang van het kinderdagverblijf naar school

Voor een doorlopende ontwikkellijn van kinderen is het belangrijk dat het kinderdagverblijf en de basisschool goed op elkaar aansluiten. Hoe werken het kinderdagverblijf en school hierin effectief samen? En wat vraagt dit van beleidsmakers op het kinderdagverblijf, en intern begeleiders en schoolleiders op de basisschool? 

Waarom is een soepele overgang naar school belangrijk?

Ongeveer de helft van de kinderen stroomt in op de basisschool vanuit de kinderopvang. Hieronder vallen het kinderdagverblijf en de gastouderopvang. De overgang van het kinderdagverblijf naar school betekent dat er veel verandert: een ander dagritme, nieuwe kinderen en andere regels. Vanuit kennis weten we dat een soepele overgang van het kinderdagverblijf naar school bij draagt aan het welbevinden, de zelfregulatie en de sociale vaardigheden van een kind. Ook voelen kinderen zich sneller thuis in de nieuwe klas. Daarom is het van belang dat de kinderopvangorganisatie en school afspraken maken over een soepele overgang en deze afspraken vastleggen in hun beleid. 

Informatieoverdracht: wat is verplicht? 

Een soepele overgang begint met de informatieoverdracht: de basisschool heeft op tijd informatie nodig over het kind. De kinderopvang is verplicht om voor een informatieoverdracht te zorgen. Hiervoor is toestemming nodig van de ouders. In het beleidsplan van de kinderopvangorganisatie moet volgens de wet besluit kwaliteit kinderopvang worden beschreven hóe de informatieoverdracht plaatsvindt. In de wet is niet vastgelegd wélke informatie moet worden overgedragen. Dit moeten de kinderdagopvangorganisatie en basisschool samen vaststellen. De handreiking AVG en informatieoverdracht- en uitwisseling maakt helder welke informatie kinderopvangorganisaties en scholen onderling mogen delen op grond van privacywetgeving.  

Van overdracht naar overgang

Met overdracht wordt de informatie bedoeld die de basisschool nodig heeft om kinderen een goede start op school te bieden. Maar is er meer nodig voor een succesvolle overgang naar school. Dit is niet alleen het moment waarop het kind voor het eerst de basisschool binnenstapt, maar het gaat om een overgangsproces van een aantal maanden. Denk hierbij aan het afscheid op het kinderdagverblijf, kennismaken op school, warme overdracht, wennen op school en na een paar weken een evaluatie met de ouders. Bij deze overgang zijn meerdere personen betrokken, zoals het kind zelf, ouders, pedagogisch medewerkers, en de leerkracht. De ontwikkeling van gezamenlijk overgangsbeleid is een taak van schoolleider of schoolbestuur en beleidsmakers van de kinderopvangorganisatie. 

Wat is nodig voor samenwerking tussen kinderdagverblijf en school?

Goed beeld van het kind

Een goede overgang naar school vraagt allereerst van pedagogisch medewerkers dat zij een goed beeld hebben van de ontwikkeling van het kind op verschillende ontwikkelingsgebieden: redzaamheid, sociaal-emotioneel, speel- en werkgedrag, motorisch, taal en rekenen. Vervolgens bepalen de basisschool en het kinderdagverblijf welke informatie noodzakelijk is voor een soepele overgang.

Overdrachtsgesprek

De overdracht vindt het liefst plaats in een fysiek gesprek tussen de pedagogisch medewerker, de leerkracht en de ouders. Het gesprek heeft als doel om een gedeeld beeld te krijgen van het kind en wat nodig is voor een goede overgang naar school. Ouders moeten toestemming geven voor een overdrachtsgesprek.

Inhoudelijke samenwerking

Denk hierbij aan een gedeelde visie op wat belangrijk is in de ontwikkeling van het jonge kind, een gedeelde professionele aanpak, het gebruik van hetzelfde kindvolgsysteem, gezamenlijke trainingen en elkaar op de hoogte houden van elkaars praktijken.

Partnerschap met ouders

Dit begint met het serieus nemen van de kennis en mening van ouders over hun kind bij de overgang van kinderdagverblijf naar school. Ook is het belangrijk om ouders vroegtijdig te informeren over welke informatie over hun kind wordt vastgelegd, en waarom. 

Gelijkwaardigheid

Beide partijen werken samen vanuit gelijkwaardigheid en vertrouwen. Er is begrip voor ieders organisatie en beide partners realiseren zich dat ze de ander nodig hebben om een doorgaande ontwikkeling voor kinderen te realiseren. 

Evaluatie van de samenwerking

Er vindt periodiek een evaluatie van de samenwerking plaats tussen de basisschool en het kinderdagverblijf. Dan stellen pedagogisch medewerkers en leerkrachten elkaar de vraag: Wat gaat goed, en wat kan beter? Aan welke informatie heeft de basisschool behoefte om kinderen een goede start op school te bieden? Voelen ouders zich voldoende gehoord? Zouden ouders altijd uitgenodigd moeten worden voor een overdrachtsgesprek en een evaluatiegesprek? 

Wat vraagt deze samenwerking? 

Als beleidsmaker of leidinggevende van een kinderdagverblijf of school heb je de taak om de samenwerking te faciliteren, zodat overleg tussen medewerkers van school en kinderopvang een vanzelfsprekend onderdeel van het werk is. Dit doe je vanuit een gezamenlijke visie van kinderdagverblijf en onderwijs. Een visie zegt iets over de wil om iets te veranderen en waar je voor wilt gaan. In deze visie maak je duidelijk wat de meerwaarde is van de samenwerking en wat het oplevert voor kinderen en ouders Je neemt de medewerkers actief mee in de visie. Het is belangrijk dat iedereen hierachter staat. Je bespreekt samen met de medewerkers wat de visie betekent in hun dagelijks werk. Voordat je met de visie aan de slag gaat, helpt het om eerst een scherp beeld te hebben hoe de samenwerking er nu voor staat. Dit beeld bepaal je niet alleen maar met een team vanuit de kinderopvang en vanuit school. 

Preventief werken aan sociaal emotionele ontwikkeling en welbevinden. Handreiking voor docenten in het PO en VO  (Trimbos.nl)Doorgaande lijn van voorschool naar schoolVerschillende vormen van kinderopvangKleuter | Eerste keer naar school: start basisschool

Foto Marloes Driedonks

Drs. Marloes Driedonks

senior inhoudsdeskundige Kwaliteit, beleid en monitoring
m.driedonks [at] nji.nl