De rol van de school in de pedagogische basis

Het verschil tussen pedagogisch klimaat en pedagogische basis

Een goed pedagogisch klimaat op school is een sociaal en veilig leerklimaat waarin leerlingen tot ontwikkeling komen. De pedagogische basis is een breder begrip. Hierbij gaat het om alle contacten, sociale relaties en leefomgevingen van kinderen en hun gezin, die bijdragen aan het opgroeien. Hieronder vind je de twee begrippen en hun betekenis verder uitgelegd.

Pedagogisch klimaat

Met een goed pedagogisch klimaat schep je de voorwaarden waardoor leerlingen en studenten kunnen leren en ontwikkelen. In een goed pedagogisch klimaat op school voelen leerlingen, studenten, ouders en professionals zich gezien, gehoord, veilig en gewaardeerd. Het pedagogisch klimaat krijgt vorm vanuit de visie van de school. Er worden bijvoorbeeld keuzes gemaakt over de regels en afspraken in de school. En over de omgang tussen professionals, ouders en leerlingen. Ook gaat het om het pedagogisch handelen van onderwijsprofessionals. Denk aan het ondersteunen van het zelfvertrouwen van alle leerlingen, het hebben van hoge verwachtingen en werken aan een inclusief schoolklimaat.

Pedagogische basis

De pedagogische basis gaat over de bredere context waarin kinderen en jongeren opgroeien. De pedagogische basis bestaat dus uit álle contacten, sociale relaties en leefomgevingen die bijdragen aan het opgroeien en opvoeden van kinderen. Zoals het gezin, buren, vrienden, school, leerkrachten, sporttrainers, kind- en jongerenwerkers en de online wereld waarin kinderen en jongeren zich bevinden. Een stevige pedagogische basis stimuleert de ontwikkeling van kinderen en ondersteunt ouders en opvoeders bij het opvoeden. Het draagt bij aan het gezond, veilig en kansrijk opgroeien en helpt bij het omgaan met alledaagse opvoedvragen. 

Waarom is de school onderdeel van de pedagogische basis? 

De school staat dicht bij het kind en het gezin en beïnvloedt de ontwikkeling van leerlingen. Maar de school staat niet alleen, de school staat in een wijk, stad of dorp. Verschillende mensen komen de school in en daarmee is de school een belangrijke ontmoetingsplek. De maatschappij in het klein. Het is een plek waar mensen samenkomen, elkaar leren kennen en ook steun kunnen krijgen en bieden bij de opvoeding. 

Voor leerlingen en studenten is de school een plek waar zij kunnen leren van de sociale interacties met leeftijdsgenoten, leraren en vrijwilligers. In die interacties leren zij om te gaan met verschillen, krijgen ze inzicht in andere denkbeelden en leren ze conflicten op te lossen. Juist de omgang met medeleerlingen die anders zijn dan zijzelf, helpt kinderen bij het ontwikkelen van een empathische en verdraagzame houding. Dit zijn vaardigheden die helpen om mee te draaien in de maatschappij. Wanneer de school voldoende gelegenheid biedt voor ontmoeting, ontwikkeling en uitwisseling draagt dit bij aan een sterke pedagogische basis voor kinderen en jongeren.

Samen opvoeden: ouders, school en wijk

Kinderen en jongeren groeien op in allerlei verschillende omgevingen: thuis, op straat, op de sportclub, in de geloofsgemeenschap en online. Daarnaast zijn er ook andere leefomgevingen waarin kinderen en jongeren komen, zoals de wijk, kinderopvang, vrijetijdsvoorzieningen en de online wereld. Deze leefomgevingen en de onderlinge relaties vormen samen de pedagogische basis.

Voor kinderen en jongeren is het prettig als deze werelden met elkaar verbonden zijn en volwassenen uit de verschillende leefomgevingen goed met elkaar samenwerken. Een leraar of mentor die weet wat er op andere plekken speelt bij leerlingen en studenten, heeft meer oog voor de brede ontwikkeling van de leerling en benut dit in het klaslokaal. Dit kan als de school samenwerkt met de leerling, de ouders en partners uit de wijk of gemeente. Als dat gebeurt vanuit een gezamenlijke pedagogische visie, versterken ze elkaar in hun handelen. 

Als professionals en ouders als gelijkwaardige partners samenwerken, draagt dat bij aan een positieve ontwikkeling van kinderen en jongeren. Je kunt hier meer over lezen op de pagina Hoe werk ik aan partnerschap tussen ouders en school?

Linken naar nieuwe achtergrondtekst: partnerschap met ouders

School als spilfunctie in de wijk 

Scholen en wijken hebben elkaar veel te bieden in hun rol binnen de pedagogische basis. De school is een herkenbare plek voor veel bewoners in een wijk en kan werken als ontmoetingsplaats en sociale verbinder voor buurtbewoners, ouders en kinderen. Het schoolgebouw kan zo meer functies vervullen, in afstemming met bewoners en gemeentelijke partners. 

In de wijk kunnen pedagogische relaties worden opgebouwd tussen leerlingen en andere volwassenen, zoals buurtbewoners, sportcoaches en lokale ondernemers. Kinderen kunnen hier oefenen in het aangaan van sociale relaties die voldoening en een gevoel van verbondenheid geven. Daardoor komen ze met meer zelfvertrouwen en minder stress de school in, wat bijdraagt aan hun brede ontwikkeling. Zo kan de school een spilfunctie vervullen.

Meer informatie

Het belang van de context en omgeving van de school (Onderwijskennis.nl)Jongeren begeleiden bij hun online levens (Foleon.com)Opgroeien doe je samenSterke pedagogische basisvoorzieningenWat is het model van Bronfenbrenner?Wat kan de school doen tegen pesten?Kenmerken van een goed pedagogisch klimaat in het speciaal onderwijs (Kennisrotonde.nl)Inspiratiekaart gelijke kansen. Tips, tools en voorbeelden uit de praktijk(Trimbos.nl)Leerlingparticipatie