Wat is een onderwijs-zorgarrangement?
In het onderwijs is geen kind of jongere hetzelfde. Leerlingen verschillen in hoe ze leren, wat ze nodig hebben om zich te ontwikkelen en de ondersteuning die ze daarbij vragen. Sommige leerlingen hebben naast ondersteuning vanuit het onderwijs ook ondersteuning vanuit de zorg nodig, bijvoorbeeld op basis van de Jeugdwet, de Wet langdurige zorg (Wlz) of de Zorgverzekeringswet (Zvw). Wanneer een kind of jongere onderwijs en zorg samen nodig heeft, komt een onderwijs-zorgarrangement (oza) in beeld.
Definitie
Een onderwijs-zorgarrangement (oza) is een geïntegreerd aanbod van onderwijs- en zorgondersteuning voor kinderen en jongeren die dat nodig hebben. Onderwijs, zorg en jeugdhulp werken daarin samen met ouders, kinderen of jongeren. Voor een oza brengen zij samen in kaart welke ondersteuning nodig is op diverse leefgebieden en maken zij daar afspraken over. Daarbij staat de ontwikkeling van kinderen en jongeren op school centraal. Er bestaan individuele oza's en oza's voor groepen.
Speciaal en regulier onderwijs
Een onderwijs-zorgarrangement is gericht op leerlingen met een behoefte aan onderwijs- én zorgondersteuning waarin het regulier of het speciaal onderwijs niet volledig kan voorzien. Door te kijken naar het integrale ontwikkelingsperspectief van het kind – fysiek, cognitief, sociaal, emotioneel en psychisch – wordt voor een oza een daarbij passend ondersteuningsaanbod samengesteld. Dit gebeurt altijd op basis van het principe 'één kind, één plan' waarvoor onderwijs, ouders en zorgpartners samen optrekken. Oza's kunnen zowel binnen het regulier als het speciaal onderwijs plaatsvinden. Het doel is altijd om de schoolloopbaan van de leerling te ondersteunen én diens brede ontwikkeling mogelijk te maken.
Individueel of in groepsverband
Oza's kunnen worden georganiseerd voor een individuele leerling of voor een groep leerlingen. Voor één leerling met een specifieke ondersteuningsvraag ligt het voor de hand deze leerling, diens ouders en leerkracht, individueel te ondersteunen. Als er meerdere leerlingen zijn met een vergelijkbare ondersteuningsbehoefte is een groepsgerichte oza mogelijk effectiever en efficiënter.
De keuze voor een individueel of groepsgerichte oza hangt af van de aard en omvang van de ondersteuningsbehoefte van leerlingen, van de beschikbare voorzieningen en zorgaanbieders.
De informatie op deze site gaat vooral over groepsgerichte oza's.
Tijdelijk of intensief en langdurig
Een OZA kan tijdelijk zijn of juist intensief en langdurig. Een belangrijk uitgangspunt is: zo licht als mogelijk, zo zwaar als nodig. Naarmate de situatie verbetert, wordt de ondersteuning afgebouwd.
Functies van een oza
Een oza kan verschillende functies vervullen, afhankelijk van de situatie en het ontwikkelingsperspectief van een kind. Het benoemen van die functies helpt om het arrangement doelgericht en zo dichtbij mogelijk bij huis te organiseren. Enkele veel voorkomende functies zijn:
- Terugleiden, waarbij een leerling die uitgevallen is, wordt voorbereid op terugkeer naar school;
- Versterken, waarbij leerlingen worden ondersteund om beter te functioneren in de klas, bijvoorbeeld met extra begeleiding door jeugdhulp;
- Doorleiden, waarbij leerlingen worden begeleid bij overgangen, zoals naar vervolgonderwijs of dagbesteding.
Maatwerk in samenwerking
Een oza is altijd maatwerk, gebaseerd op een gedeeld beeld van de situatie en de mogelijkheden van een groep kinderen of jongeren. De samenwerking tussen onderwijs, ouders, jeugdhulp en zorg is hiervoor cruciaal. Een oza vraagt om goede afstemming, wederzijds vertrouwen en het gezamenlijk dragen van verantwoordelijkheid.
Belangrijk is dat alle betrokken partijen – school, ouders, gemeente, zorgaanbieder en samenwerkingsverband – in hun regio of wijk een gezamenlijk beeld hebben waar het oza aan bijdraagt. Ook is een oza afhankelijk van de school en de lokale of regionale omgeving: wat werkt in de ene wijk of school, hoeft niet te werken in de andere. Een lokale invulling, afgestemd op kinderen in de omgeving, is dus essentieel.
Elkaar versterken
Een onderwijs-zorgarrangement is meer dan een tijdelijke oplossing. Het is een middel om kinderen in kwetsbare posities een eerlijke kans te geven op ontwikkeling, ontplooiing en toekomst. Door samenwerking, maatwerk en een gezamenlijk perspectief kunnen onderwijs en zorg elkaar versterken. Zo wordt niet alleen de schoolloopbaan van kinderen of jongeren ondersteund, maar ook hun welzijn en levensloop.
Lees ook
-
Wat speelt er rond onderwijs-zorgarrangementen?
Wat speelt er rond onderwijs-zorgarrangementen?WetenSamenwerking tussen onderwijs, jeugdhulp en zorg is ingewikkeld. Om hier wat aan te doen zijn landelijke projecten opgezet.
-
Van een oza terug naar school
Van een oza terug naar schoolWetenHet moment waarop leerlingen na een onderwijs-zorgarrangement (oza) teruggaan naar school vraagt speciale aandacht en begeleiding.
-
Methoden en instrumenten voor oza's voor lvb+-leerlingen
Methoden en instrumenten voor oza's voor lvb+-leerlingenWetenOp deze pagina vind je een overzicht van methoden en instrumenten voor het opzetten van onderwijs-zorgarrangementen voor lvb+-leerlingen.
-
Wanneer is een onderwijs-zorgarrangement effectief?
Wanneer is een onderwijs-zorgarrangement effectief?WetenLees met welke werkzame elementen je rekening kunt houden bij het ontwikkelen en uitvoeren van oza's.
