Wat hebben kinderen en jongeren aan de activiteiten gehad?
Welke effecten heeft de inzet van activiteiten in het leven van kinderen en jongeren? Voor alle activiteiten in het jeugdveld is het waardevol om te weten in hoeverre het lukt om het verschil te maken voor een kind of een jongere. In deze bouwsteen van het Kwaliteitskompas zet je het meten van uitkomsten in om te sturen op betere resultaten voor kinderen en jongeren.
Hoe weet ik of mijn activiteit effectief is?
Je krijgt meer zicht op de effectiviteit van activiteiten door te kijken naar het resultaat dat een activiteit oplevert voor de kinderen en jongeren die eraan deelnemen. Zijn de gestelde doelen behaald? En in hoeverre vinden kinderen en ouders de activiteiten nuttig? Zo breng je in beeld wat goed gaat en wat je wilt vasthouden. Maar ook wat er beter kan en hoe je een stap dichter bij het realiseren van het doel kunt komen.
Het verkrijgen van dit inzicht is geen doel op zich, maar een noodzakelijk middel om tot het verbeteren van die uitkomsten te komen. Met als uiteindelijke doel betere maatschappelijke resultaten voor alle kinderen en jongeren. Kanttekening daarbij is wel dat niet verwacht kan worden dat een individuele activiteit leidt tot het bereiken van het collectieve maatschappelijke resultaat. Daarbij speelt immers een groot aantal factoren een rol.
Informatie over de resultaten van activiteiten spreekt vaak niet voor zich. Het vraagt om een gesprek over het verhaal erachter. Pas dan ontstaat er een compleet beeld. Wat betekent het bijvoorbeeld als blijkt dat meer jongeren hebben deelgenomen aan een sociale vaardigheidstraining, dus het bereik is vergroot, maar de sociale vaardigheden van deze jongeren niet zijn toegenomen, dus het doel niet is gehaald? Het is belangrijk om in een gesprek gezamenlijk de gegevens te duiden en daarvan te leren.
Wat helpt bij het in beeld krijgen van de uitkomsten?
Direct contact met kinderen en jongeren
Uit onderzoek is bekend dat het meten en benutten van uitkomsten vanuit direct contact met kinderen en jongeren het meeste effect oplevert. Op deze manier kun je immers tijdig ontwikkelingen signaleren die niet goed lopen en bijsturen. Zo kan een jeugdbeschermer zien dat de actuele veiligheid voor een kind in een gezin is verbeterd, maar de blijvende veiligheid achterblijft. Die jeugdbeschermer kan hier direct op inspelen en kijken wat er nodig is om ook de blijvende veiligheid te verbeteren. Op deze manier wordt het meten van uitkomsten gebruikt voor betere resultaten voor kinderen en jongeren. Dat vergroot de intrinsieke motivatie van professionals om te monitoren en hiervan te leren. Lees meer hoe iedere partij vanuit haar eigen rol kan bijdragen bij Jeugdhulpaanbieders en gemeenten gebruiken samen outcome voor kwaliteitsverbetering jeugdhulp.
Begin klein en haalbaar
Bij een opvoed- of ander spreekuur is het bijvoorbeeld logisch om opvoeders niet na elk gesprek van tien minuten te vragen of ze tevreden zijn. Kies dan voor een steekproefsgewijze aanpak of vraag opvoeders gedurende één maand in het jaar naar hun ervaringen. Het is raadzaam om daarbij haalbare doelen te stellen. Uit onderzoek is bekend dat bij een op de vijf kinderen en jongeren in jeugdhulp de problematiek afneemt, terwijl de verwachtingen hoger liggen. Ga dus uit van wat mogelijk en realistisch is. Dan is een open gesprek mogelijk en voorkom je dat het meten als een last voelt.
Leren in plaats van verantwoorden
Het belangrijkste is dat het meten van uitkomsten bijdraagt aan het leren over en verbeteren van je activiteit. Dit bereik je alleen als je gegevens ophaalt die iets zeggen over de mate waarin het resultaat voor het kind of de jongere wordt bereikt. En als je met elkaar het gesprek hierover voert. Een cultuur van leren en verbeteren ondersteunt dit proces.
Het meten van uitkomsten moet niet in het teken staan van verantwoording. Daarmee wordt het een afvinklijstje en schiet het zijn doel voorbij. Ook creëer je zo perverse prikkels in het systeem. Als bijvoorbeeld ambulante gezinsondersteuning alleen wordt gefinancierd als de tevredenheid van gezinnen hoog genoeg is, kunnen organisaties in de verleiding komen om gezinnen met complexe en meervoudige problematiek minder prioriteit te geven. Terwijl die gezinnen de ondersteuning wellicht het hardste nodig hebben. Informatie over uitkomsten is een aanwijzing die een gezamenlijk gesprek en verdieping nodig heeft.
Aan de slag
Het is van belang om uitkomsten te meten en te benutten. Op die manier krijg je zicht op wat jouw inzet bijdraagt voor deelnemende kinderen en jongeren. Op het werkblad vind je concrete handvatten en tips hoe je tot passende uitkomstmaten kunt komen en deze kunt benutten.
Raadpleeg ook de Veelgestelde vragen over het Kwaliteitskompas.
Om uitkomsten te meten, kun je gebruikmaken van indicatoren die je in een gesprek of met behulp van een vragenlijst uitvraagt. Lees meer bij Hoe meet je de uitkomsten van een activiteit?
Ook kun je narratieve methodes gebruiken, zoals storytelling. Lees daarover bij Wat speelt er in onze gemeente?
Lees meer over de geharmoniseerde basisset outcome-indicatoren. Deze zijn samen door de brancheorganisaties, beroepsverenigingen, cliëntorganisaties, VNG en het NJi opgesteld.
