Thriving Teens: werken aan mentaal welbevinden van jonge Amsterdamse tieners

Rol van de gemeente

De gemeente speelt een belangrijke rol bij het anders inrichten van de omgeving. Zij kan zorgen voor een sociale infrastructuur die het mogelijk maakt dat verschillende partijen zoals scholen, welzijnsorganisaties, sportverenigingen en jongerenwerk samenwerken. Zo kijken zij samen vanuit een breder systeem naar een opgave zoals mentale gezondheid. Dit stimuleert de samenwerking tussen deze partijen en zorgt ervoor dat er vooral wordt ingezet op veranderingen in het hele systeem, in plaats van losse acties gericht op het individu.

De kernvraag die hierbij steeds centraal staat is: hoe kunnen we de omgeving zo inrichten dat jonge tieners zich gesteund en begrepen voelen?

Aanpak: een systeemgerichte benadering

De komende vier jaar werkt het Thriving Teens-team aan het versterken van het mentaal welbevinden van jonge tieners binnen drie Amsterdamse gebieden: Gaasperdam, de Indische Buurt en Oud-Noord. In deze gebieden is het werken aan gelijke kansen op een goede gezondheid, met inzet op onder andere mentale gezondheid, een belangrijke taak binnen de sociale basis. Dit is ook vastgelegd in het plan 'Gebiedsgerichte Opgaven Sociaal 2025-2030', dat de komende zes jaar wordt gebruikt om alles aan te sturen.

Het systeem in beeld

In 2024 is de eerste stap gezet: het in kaart brengen van het 'systeem' rondom de tieners. Dit zijn allerlei factoren die invloed hebben op hun mentaal welbevinden. Deze systeemanalyse dient als basis voor het bepalen en ontwikkelen van lokale en gerichte actieplannen. Hiervoor werd een systeemkaart ontwikkeld, ofwel een 'Causal Loop Diagram', gebaseerd op literatuuronderzoek en gesprekken met tieners, ouders en professionals uit de drie Amsterdamse gebieden. Deze systeemkaart is een visueel diagram dat laat zien hoe verschillende factoren in het leven van jonge tieners in Amsterdam met elkaar samenhangen.

De literatuur laat zien welke factoren belangrijk zijn voor het welzijn van tieners en hoe deze met elkaar samenhangen. Door gesprekken met tieners, ouders en professionals ontstond er een beter beeld van hoe het in de praktijk werkt en waarom. Een belangrijk voorbeeld is dat het welzijn van tieners sterk wordt beïnvloed wanneer hun opvoeders geldzorgen hebben. Volgens promovendus Eline Meuleman zijn gesprekken met lokale betrokkenen belangrijk om te begrijpen wáár die geldzorgen dan weer vandaan komen. In dit geval hoorden de onderzoekers dat opvoeders de weg naar hulp vaak niet weten te vinden, zeker niet wanneer zij weinig mentale ruimte hebben door bijvoorbeeld stress.

Elf thema's die het welbevinden beïnvloeden

Uit de systeemkaart kwamen elf thema's naar voren die invloed hebben op het welzijn van jonge tieners. Zoals de toenemende druk die jongeren ervaren vanuit leeftijdsgenoten, scholen, ouders en sociale media, het zoeken naar hun eigen identiteit, uitdagingen waarmee ouders geconfronteerd worden, en de mate van binding met de wijk. Ook veiligheid en zekerheid, het gevoel verdwaald te raken in het systeem, het belang van gezonde gewoonten, de constante aanwezigheid van de online wereld, het bespreekbaar maken van mentale gezondheid, steunende relaties en onderwijs op maat spelen allemaal een rol.

De noodzaak van een geïntegreerde aanpak

De systeemkaart laat zien wat de onderliggende oorzaken zijn van ogenschijnlijke problemen. Veel van deze onderliggende oorzaken liggen buiten de macht van tieners en ouders. Bijvoorbeeld: hoewel zelfbeheersing helpt bij het omgaan met schermtijd, maken technologiebedrijven apps en platforms verslavend om meer winst te maken. Ook is buiten spelen goed voor slaap en concentratie, maar als een buurt geen veilige speelplekken heeft, wordt buitenspelen minder aantrekkelijk of zelfs gevaarlijk.

Wil je ook aan de slag met het verbeteren van het mentale welbevinden van jonge tieners in jouw gemeente? Neem dan contact op met promovendus Eline Meuleman (e.m.meuleman [at] vu.nl (e[dot]m[dot]meuleman[at]vu[dot]nl)) voor meer informatie en samenwerking.