Met wie werkt het wijkteam samen?

Wijkteams zijn als een spin in het web. Zij verbinden instanties en bewonersinitiatieven in hun werkgebied. Daarnaast hebben zij contact met instanties buiten hun werkgebied, zoals aanbieders van gespecialiseerde hulp. Structurele samenwerkingsrelaties opbouwen kost tijd en energie. Lees meer over samenwerking en wijkteams in:

• Tien vragen rondom de samenwerking tussen sociale wijkteams en andere professionals van het programma Integraal Werken in de Wijk

Samenwerking met informele verbanden in de wijk

Een (wijk)team moet zichtbaar en toegankelijk zijn. Daarom onderhouden veel wijkteams contacten met initiatieven van bewoners, met het verenigingsleven en met informele netwerken in zijn werkgebied. De sportclub, het zwembad, de moskee: het zijn allemaal plekken waar kinderen en jongeren komen. De beroepskrachten en vrijwilligers die daar werken, zijn de ogen en de oren van het wijkteam. En wanneer er problemen zijn, kunnen zij ook een rol spelen in het opvangen en oplossen daarvan. In de praktijk lijken veel wijkteams nog weinig toe te komen aan het betrekken van vrijwilligers. Hier is nog veel winst te behalen.

Samenwerking met het informele netwerk van gezinnen

Het is niet alleen belangrijk dat wijkteams samenwerken met instellingen, organisaties, scholen, huisartsen, vrijwilligers en bewoners initiatieven. Wanneer een wijkteam samen met een gezin werkt aan het verbeteren van hun situatie, is het inzetten van het sociale netwerk van het gezin van groot belang. Eventuele hulp of ondersteuning van professionals is in veel gevallen maar tijdelijk. Een gezin kan samen met hun netwerk aan een duurzame oplossing werken. Per gezin ziet het informele netwerk er anders uit. Denk bijvoorbeeld aan buren, kennissen, vrienden, familie of mantelzorgers. Het is aan de wijkteamprofessionals om inzicht te krijgen in het netwerk van gezinnen. Hiervoor zijn diverse tools beschikbaar.

Op zoek naar tools om het sociale netwerk van een gezin in kaart te brengen? Kijk dan op www.wijkteamswerkenmetjeugd.nl bij Eigen kracht en sociaal netwerk.

Lees meer over samenwerken met mantelzorgers:

• 6 tips voor een goede samenwerking tussen wijkteams en mantelzorgers

Samenwerking met basisvoorzieningen

Basisvoorzieningen zijn voorzieningen die voor alle jeugdigen en gezinnen toegankelijk zijn. Zoals jeugdgezondheidszorg, peuterspeelzaalwerk, welzijn, sport en cultuur. Hieronder staan de samenwerking met jeugdgezondheidszorg, onderwijs en huisartsen en medici beschreven.

Jeugdgezondheidszorg

De samenwerking tussen jeugdgezondheidszorg (jgz) en wijkteams is essentieel. Omdat de jgz vrijwel alle kinderen volgt vanaf hun geboorte, verzamelen zij een schat aan informatie. Die informatie helpt wijkteams om risico’s en problemen in een vroeg stadium te signaleren. In veel wijkteams is daarom een sociaal verpleegkundige of andere beroepskracht van de jgz vertegenwoordigd. Waar dat niet het geval is, maken teams doorgaans goede afspraken met de jgz over signalering, uitwisseling van informatie, afstemming en samenwerking.

Preventie is een belangrijke opdracht voor de jgz. Dat gebeurt vanouds door middel van vaccinatie, monitoren, signaleren en screenen, op het consultatiebureau en bij de contactmomenten op school. Met de invoering van de Jeugdwet is ook een nieuw Basispakket voor de jgz ingevoerd. Dat Basispakket omvat ook contactmomenten in het voortgezet onderwijs, en aandacht voor kindermishandeling en schoolverzuim, voorlichting en begeleiding, en beleidsadvisering. De jgz moet daarnaast anders gaan werken: nog meer dan voorheen gericht op ontzorgen en normaliseren en op de eigen kracht van kinderen, jongeren en ouders. Daarbij is samenwerking met jeugdhulp belangrijk.

Lees op de website het van Nederlands Centrum Jeugdgezondheid meer over het basispakket.

Onderwijs

Ook onderwijs hoort bij de basisvoorzieningen van jeugdigen. De samenwerking tussen het onderwijs en wijkteams is erg belangrijk. Leerkrachten en ander onderwijspersoneel zien leerlingen vrijwel elke dag. Zij kunnen goed in de gaten houden hoe het met een kind gaat. School is ook een goede ingang om aan preventie te werken en om problemen van en met kinderen aan te pakken. Soms maken schoolmaatschappelijk werkers deel uit van het wijkteam, of is er een medewerker van het wijkteam die regelmatig aanwezig is op scholen. In andere gevallen zijn er afspraken over samenwerking en uitwisseling van informatie. Belangrijke onderwerpen in de samenwerking tussen onderwijs en gemeenten zijn: preventie en signalering, voorkomen van thuiszitten, doorgaande schoolloopbaan en continuïteit in ondersteuning.

• Lees meer over de verbinding onderwijs en jeugdhulp
• Lees meer over de samenwerking tussen jeugdhulp en onderwijs in Schoolgericht werken vanuit de jeugdhulp

Huisartsen en andere medici

Naast wijkteams mogen ook huisartsen, jeugdartsen en medisch specialisten zelfstandig beslissen of een jeugdige of een gezin gespecialiseerde hulp nodig heeft. Daarom zijn gemeenten verplicht om afspraken te maken met lokale huisartsen en de andere medici die zelf mogen doorverwijzen. In de praktijk zijn er grote verschillen in hoeverre wijkteams en huisartsen samenwerken. In veel gemeenten kennen de wijkteams en huisartsen elkaar nog niet goed genoeg en weten ze nog niet goed wie waarvoor is. Hierdoor kan het zijn dat huisartsen ouders en jeugdigen nog verwijzen volgens hun 'oude' patroon. Er zijn ook voorbeelden waar gemeenten en huisartsen nauw samenwerken. Dit lijkt positief uit te werken voor huisartsen, wijkteams en de ouders en gezinnen.

Lees meer in Huisarts & Gemeenten: Samen werken in de wijk van de Vereniging Nederlandse gemeenten (VNG) en Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV).

Samenwerking met gespecialiseerde jeugdhulp

Ook de samenwerking tussen wijkteams en de gespecialiseerde jeugdhulp is belangrijk. Sommige jeugdigen en gezinnen hebben problemen waarvoor hulp van basisvoorzieningen of het wijkteam niet voldoende is. In die gevallen schakelt het wijkteam gespecialiseerde hulp in. Gemeenten en wijkteams maken afspraken met aanbieders van gespecialiseerde hulp zoals jeugd- en opvoedhulp, jeugd-ggz of hulp aan jeugd met een licht verstandelijke beperking. Meestal maken medewerkers van deze aanbieders al deel uit van de (wijk)teams, bijvoorbeeld om ambulante hulp te verlenen. Het komt ook veel voor dat professionals van deze aanbieders teams ondersteunen op het gebied van diagnostiek en beslissen over de juiste hulp.

Lees meer over wijkteams en aansluiting specialistische jeugdhulp.

Samenwerking rond de veiligheid van het kind

Wijkteams hebben de taak om kinderen veilig te laten opgroeien en te beschermen tegen onveilige opvoed- en opgroeisituaties. Hiervoor werken zij samen met Veilig Thuis en gecertificeerde instellingen en maken ze gebruik van hun expertise. Veilig Thuis is het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling. Professionals kunnen er melding doen van huiselijk geweld en kindermishandeling, en advies en ondersteuning krijgen bij vragen hieromtrent. Lees meer over kindermishandeling.

Wilt u als gemeente de aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld verder verbeteren en het beleid aanscherpen? Maak dan gebruik van de Monitor Aanpak Kindermishandeling en Huiselijk Geweld.

Samenwerking met gecertificeerde instellingen en andere verwijzers

De kinderrechter kan een maatregel opleggen wanneer een kind aantoonbaar niet veilig is, in zijn ontwikkeling wordt bedreigd en als gewone hulp niet meer voldoende is. De gemeente is verantwoordelijk voor het uitvoeren van deze maatregelen. De praktische uitvoering ligt bij de gecertificeerde instellingen. Deze kunnen zelfstandig, los van de gemeente, beslissen of er hulp nodig is. Zij mogen zelf geen hulp verlenen. Daarvoor moeten zij een beroep doen op andere organisaties. De gecertificeerde instellingen zijn wettelijk verplicht om met de gemeente te overleggen over de in te zetten hulp.

Daarom is het belangrijk dat wijkteams en medewerkers van deze gecertificeerde instellingen goede afspraken maken over afstemming en samenwerking. Gemeenten zijn daarnaast verplicht om bovenregionale afspraken te maken met de Raad voor de Kinderbescherming en de gecertificeerde instellingen. Deze afspraken moeten worden opgenomen in een protocol.