Opvoeden in Nederland

Opvoeden in Nederland is een survey onderzoek onder ouders van kinderen van 0 tot18 jaar. Doel van het onderzoek is om inzicht te krijgen in het opvoedgedrag van ouders in Nederland. Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoeksbureau GfK in opdracht van het Sociaal Cultureel Planbureau. Aan één ouder per huishouden met een minderjarig kind werd gevraagd een vragenlijst schriftelijk of online in te vullen. De vragen hadden betrekking op één door onderzoekers vooraf geselecteerd kind uit het huishouden.

Onderwerpen die aan bod kwamen waren: opvoedingsdoelen, opvoedingsgedrag, beleving van de opvoeding, verdeling van zorg- en opvoedtaken tussen ouders, het gedrag en de ontwikkeling van het kind, lichamelijke gezondheid van het kind, de mate waarin ouders opvoedondersteuning krijgen vanuit de (informele) omgeving en (formele) instanties, de mate waarin ouders tevreden zijn met de ondersteuning en/of behoefte hebben aan meer ondersteuning, de mate van ervaren sociale cohesie, sociale controle en het opvoedklimaat van de buurt.

Instelling

Sociaal Cultureel Planbureau

Methode

Soort onderzoek

steekproefonderzoek

Jaar dataverzameling

2010

Instrumenten

De keuze voor de onderwerpen en het formuleren van de bijbehorende vragen van de gebruikte vragenlijst is gebaseerd op eerder onderzoek en bestaande geteste en gevalideerde vragenlijsten. Items, de procedure van afname en antwoordcategorieën zijn hiertoe aangepast. Voor de vragen over opvoeddoelen en opvoedoriëntaties is gebruik gemaakt van de Vragenlijst Opvoedingsdoelen. De opvoedbeleving van de ouders werd bevraagd door middel van vragen uit de Opvoedingsbelevingsschaal afkomstig uit het aanvullend onderzoek naar gebruik van voorzieningen van 2007. Voor vragen over opvoedingsstrategieën is gebruik gemaakt van de Nijmeegse Opvoedingsvragenlijst, de Parental Dimensions Inventory, de Vragenlijst Opvoedingsdimensies, en de Uitleg Schaal. Vragen aan ouders naar de rol van het informele netwerk zijn gebaseerd op de Vragenlijst Opvoedondersteuning. Ten slotte bevatte de vragenlijst een aantal vragen over de ontwikkeling, de gezondheid en het gedrag van het geselecteerde thuiswonende kind. De mate waarin dit kind volgens de ouder probleemgedrag vertoont werd gemeten met behulp van de ouderversie van de Strengths and Difficulties Questionnaire.

Afname

Alle adressen uit de steekproef kregen door het onderzoeksbureau een brief met daarin een link naar de vragenlijst op internet en de schriftelijke versie van de vragenlijst thuisgestuurd. Per gezin is er steeds één ouder benaderd. Ook is expliciet gevraagd naar het gedrag van de ouder ten aanzien van één specifiek - door de onderzoekers van tevoren geselecteerd - kind. De ouder kon naar keuze de vragenlijst schriftelijk of online invullen. Van de ouders vulden er 2214 (79%) de vragenlijst schriftelijk in, en 604 (21%) deden dat via internet.

Steekproefgrootte en respons

Populatie

Huishoudens met ten minste één thuiswonend kind van 0 tot 18 jaar oud.

Steekproefgrootte

Voor de steekproef is een groep van 7500 personen getrokken uit de Gemeentelijke Basisadministratie. Deze groep bestond uit ouders met thuiswonende kinderen in de leeftijd van 0 tot 18 jaar. Binnen deze steekproef is er gestratificeerd naar gezinssamenstelling en leeftijdsgroepen van de thuiswonende kinderen, zodat alle groepen voldoende in de steekproef vertegenwoordigd werden. In totaal deden er 2691 ouders mee. Hiermee bedroeg de respons 38%. In de rapportage is geen informatie beschikbaar over hoe de respons en non-respons verdeeld was over de verschillende groepen.

Verdeling sekse

De steekproef bestond uit 1160 (62 procent) moeders en 1031 (38 procent) vaders. Vaders waren hiermee ondervertegenwoordigd in de steekproef, in de analyses is met behulp van weegfactoren ervoor gezorgd dat de steekproef een goede afspiegeling vormt van de populatie van alle gezinnen in Nederland.

Opleiding

Het opleidingsniveau van de ouders is onderverdeeld in de volgende categorieën:Laag( = basisonderwijs en vmbo); Middelbaar (= havo, vwo en mbo), en Hoog (= hbo, universiteit of equivalente oudere schooltypen). De verdeling over de gehele steekproef wordt niet vermeld in het rapport.

Sociaal-economische status

De sociaal economische status wordt in de rapportage beschreven als de arbeidsverdeling van de ouders (alleen paren). Deze is onderverdeeld in categorieën zoals: Geenverdieners, Eenverdieners, Dubbelverdieners, etcetera. Hoeveel van de ouders uit de steekproef in welke categorie onder te verdelen waren wordt niet vermeld in de rapportage. Verder wordt het netto gezinsinkomen per maand beschreven in drie inkomensgroepen: laag (< €1500) /midden (€1500 - €3000) /hoog (= €3000). Ouders met een laag inkomen waren ondervertegenwoordigd in de steekproef, hiervoor is door weging gecorrigeerd in de analyses. Echter, hoeveel van de ouders uit de steekproef behoorden tot welke inkomensgroep wordt niet vermeld in de rapportage.

Etniciteit

Er wordt in het rapport geen melding gemaakt van etniciteit als onderzochte variabele. Hier kunnen dus geen uitspraken over worden gedaan.

Kwaliteit van het onderzoek

Dataverzameling

Criteria
Is de methode van dataverzameling beschreven?	Ja
Is de plaats / setting van dataverzameling beschreven?	Ja
Is de periode waarin dataverzameling plaatsvond beschreven?	Ja

Steekproef

Criteria
Beschrijving selectiviteit steekproef
Is de leeftijd beschreven?	Ja
Is de sekseverdeling beschreven?	Ja
Is de verdeling naar etnische herkomst beschreven?	Nee
Is de verdeling naar urbanisatiegraad beschreven?	Nee
Is de verdeling naar opleidingsniveau beschreven?	Nee
Is de verdeling van sociaal-economische status beschreven?	Nee
Beschrijving rekrutering steekproef
Is de manier waarop de selectie van de steekproef plaatsvond beschreven?	Ja
Is er volgens de onderzoekers sprake van selectiviteit van non-respons?	Onbekend
Representativiteit steekproef
Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. leeftijd?	Ja
Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. sekse?	Onbekend
Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. urbanisatiegraad van de woonplaats?	Onbekend
Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. sociaal-economische status van de ouders/opvoeders?	Ja
Steekproefgrootte
Is beschreven of de steekproefgrootte volgens de onderzoekers voldoende is voor betrouwbare uitspraken?	Onbekend

Instrumenten

Criteria
Is beschreven welke vragen of instrumenten zijn gebruikt voor de berekening van de prevalenties?	Nee

Data-analyse

Criteria
Is de data-cleaning beschreven?	Nee
Zijn datamanipulaties cq berekeningen beschreven?	Ja
Is er een beschrijving van de gebruikte statistische methoden?	Nee

Afname

Criteria
Is beschreven of er een proefleider aanwezig was tijdens de afname?	N.v.t.
Is beschreven hoeveel tijd de respondenten hadden voor het beantwoorden van de vragen?	N.v.t.
Is beschreven hoe men is omgegaan met de privacy van de respondenten tijdens de afname?	N.v.t.

Publicatiegegevens

Bucx, F. (2011). 'Gezinsrapport 2011 : een portret van het gezinsleven in Nederland'. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).