Met mijn kinderen over klimaatverandering praten

Ouders

Elk kind en elke jongere is anders. De leeftijd waarop je een onderwerp als klimaatverandering met hen kunt bespreken, verschilt dan ook per kind. Daar zijn geen algemene richtlijnen voor te geven. Maar we weten wel zeker dat elk kind en elke jongere gedachten en gevoelens heeft over de dingen die in de wereld gebeuren. Als je met je kind gaat praten over een onderwerp dat indruk maakt, kun je rekening houden met een aantal dingen.

Praat eerlijk over de situatie

Ook jongere kinderen hebben al snel in de gaten wanneer je niet eerlijk bent. Als je eerder je zorgen hebt geuit over grote bosbranden en je beantwoordt een vraag van je kind vervolgens met: 'Nee hoor, ik maak me geen zorgen, de branden zijn vast snel weer over', dan voelt je kind dat het niet klopt. Kinderen zien en horen dat er grote veranderingen plaatsvinden in de wereld. Zeg niet dat alles vanzelf wel goed komt, want dat kan het gevoel geven dat je hun zorgen niet serieus neemt of dat je tegen hen liegt.

Eerlijk zijn over de situatie betekent niet dat je alles met je kind moet bespreken. Zorg dat de informatie die je geeft aansluit op de leeftijd en belevingswereld van je kind. Je wilt je kind immers niet angstig of bezorgd maken. Probeer heel jonge kinderen niet te veel bloot te stellen aan nieuws voor volwassenen, maar zoek naar nieuws, verhalen of boeken die passen bij hun leeftijd.

Reageer op de dingen die je kind vertelt, en haal daar geen grotere of ergere dingen bij. Als je kind bijvoorbeeld iets op tv ziet over de overstromingen in Limburg, die mogelijk het gevolg zijn van klimaatverandering, houd het dan bij dat onderwerp. Begin dan bijvoorbeeld niet over de hitte en de bosbranden in Amerika als je kind daar zelf niets over zegt. En ook hier geldt: elk kind is anders, en elk kind reageert dus ook anders op nieuws hierover. Let dus op de reactie van je kind als je iets vertelt, en pas wat je verder wilt vertellen daarop aan.

Geef vertrouwen

Wees eerlijk, houd het simpel en geef vertrouwen. Geef eerlijk antwoord op de vragen die je kind stelt, op een manier die past bij de leeftijd en belevingswereld. Geef vertrouwen en hoop: 'Ja, het is een probleem, maar heel veel belangrijke mensen werken aan de oplossing.' En: 'We proberen er zelf ook veel aan te doen. Vertel eens, wat doen we zelf al allemaal?'

Stel open vragen

Wat weet jouw kind van klimaatverandering? Wat heeft het gehoord over de relatie met overstromingen, bosbranden en hittegolven? Je kunt er met je kind over praten door open vragen te stellen. Bespreek ook de emoties die je kind ervaart. Voorbeelden van open vragen:

  • 'Wat vind je ervan?'
  • 'Ben je het ermee eens dat dit gebeurt?'
  • 'Wat zou jij veranderen?'

Kinderen in de basisschoolleeftijd weten misschien niet wat het woord 'klimaatverandering' betekent. Zij weten vaak wel de concrete gevolgen zijn, zoals overstromingen, bosbranden of het smelten van de ijskap. Vraag naar de dingen die zij weten en maak het niet ingewikkelder of abstracter.

Met jongeren kun je dieper op het onderwerp ingaan en bespreken hoe zij erover denken, wat de regering eraan doet, en wat de invloed is van bedrijven.

Luister niet alleen naar wat je kind zegt, kijk ook hoe het zich uit. Je kind zegt misschien zich geen zorgen te  maken, maar aan de lichaamstaal zie je iets anders. Dat mag je best benoemen. Door open vragen te stellen, geef je kinderen de kans om een mening te vormen over klimaatverandering. En het kan daardoor oefenen met het onder woorden brengen daarvan. En dat is belangrijk voor hun ontwikkeling: ze ervaren dat er naar hen geluisterd wordt, dat hun mening ertoe doet.

Accepteer en benoem gevoelens

Voelt je kind zich angstig na het zien van beelden van overstromingen, bosbranden of smeltende ijskappen? Zeg dan niet: 'Je hoeft niet bang te zijn'. Daarmee ga je voorbij aan de gevoelens die je kind heeft. Laat juist weten dat je begrijpt dat je kind zich zorgen maakt. En dat veel mensen zich er zorgen  over maken en er angstig of boos van worden. Dat is dus heel normaal.

Het Jeugdjournaal heeft een clip gemaakt over de invloed van vervelend nieuws, en hoe daarmee om te gaan. Je kunt dit filmpje samen met je kind bekijken. Het bijzondere aan klimaatverandering is dat we er allemaal mee te maken hebben of krijgen, op de ene plek in de wereld meer dan op de andere. Vertel je kind hoe jij zelf met angstige gevoelens omgaat, zorg voor afleiding voor je kind, maar reik het ook mogelijkheden aan om zelf iets te doen aan een beter klimaat.

Omgaan met zorgen om de wereld

Om je kinderen te helpen omgaan met zorgen om de wereld, zijn twee dingen belangrijk:

  • Voor kinderen en jongeren is het fijn als ze zelf iets kunnen betekenen. Door zelf iets te doen, kunnen ze hun zorgen ombuigen naar iets positiefs. Kijk samen eens naar de pagina Wat kan ik zelf doen?.
  • Je zorgen maken is niet erg. Het is normaal en het kan ook belangrijk zijn. Maar je houdt dat alleen vol als je je ook ontspant. Stimuleer je kind dus om leuke dingen te doen. Het kan gezond zijn om even geen nieuws te zien of te horen. Het is belangrijk om te genieten van fijne dingen. Geniet van het mooie weer en van de natuur. Door bijvoorbeeld in de tuin te werken of met planten op het balkon, kun je op een positieve manier aandacht geven aan de natuur. Dat biedt afleiding, plezier en ontspanning.

Geef je kind hoop

Voor kinderen en jongeren is het belangrijk om een goed beeld van de toekomst te hebben. Dat is met alle zorgelijke berichten over de klimaatverandering niet gemakkelijk. Het helpt hen als ze weten dat er veel landen, bedrijven, scholen en burgers bezig zijn om te zorgen voor er een duurzamere toekomst.

Onderzoek laat zien dat die ontwikkeling in een enorme stroomversnelling is gekomen. Dat geeft hoop. En die hoop is voor kinderen en jongeren erg belangrijk. Daarom is het goed om veel aandacht te besteden aan die ontwikkelingen. Wat zie je allemaal gebeuren? Ga ernaar op zoek, praat er met elkaar over. Zo help je kinderen te geloven dat ze deel uitmaken van een wereld die werkt aan een goede, zinvolle toekomst.

Meer tips

Bron

Lees ook

Alle pagina's over klimaatverandering

Hulp of advies nodig?

Zoek je als ouder of opvoeder hulp of advies? Bekijk hier waar je terecht kunt.

Hulp en advies voor ouders