Integrale jeugdhulp vraagt om onderling vertrouwen, een sterke teamgeest en bepaalde competenties van professionals. In interviews is aan professionals en cliënten gevraagd waar teamleden volgens hen aan moeten voldoen voor het bieden van integrale jeugdhulp. Daarnaast is onderzocht wat de literatuur hierover zegt.
Competenties van professionals
Voor professionals die integrale jeugdhulp willen bieden worden de volgende competenties belangrijk genoemd:
- Inventief zijn: 'outside the box' kunnen denken en handelen.
- Boven je eigen specialisme kunnen staan: het hebben van een discipline- en aanbodoverstijgende blik.
- Kritisch kunnen reflecteren: in staat zijn feedback te geven en te ontvangen.
- Praktisch ingesteld zijn: focus op het bespreken van de aanpak en die uitvoeren.
- Kunnen omgaan met tegenslag, zowel op samenwerkingsniveau als voor het behalen van doelen met het gezin.
- Betrouwbaar zijn en open willen communiceren.
- Lef hebben, risico's durven te nemen en samen de risico's dragen.
- In staat zijn de cliënt en het gezinssysteem centraal te stellen en regie te geven waar mogelijk.
Door nieuwe vormen van samenwerking komen professionals situaties tegen die nieuw voor hen zijn en die niet volledig aansluiten bij bestaande protocollen of richtlijnen. Dit vraagt flexibiliteit, creativiteit en lef van de professionals. Zij moeten de ruimte krijgen om nieuwe manieren van werken uit te proberen en daarvan te leren. Meestal bieden richtlijnen ruimte om, indien nodig, beredeneerd af te wijken van het advies in de richtlijn.
Voorwaarden voor samenwerking
In een team is het vertrouwen tussen professionals een belangrijke basisvoorwaarde voor het verlenen van integrale hulp. De verschillende disciplines binnen een team moeten elkaar aanvullen. Teamleden stellen samen het doel van de hulp vast en delen hun visie daarop, zodat ze daarop kunnen teruggrijpen als er meningsverschillen ontstaan. Ze realiseren zich dat ze samen verantwoordelijk zijn voor een goede afloop van de hulp en dat ze daarvoor van elkaar afhankelijk zijn. Ze weten wat hun eigen expertise is, waar die stopt, en welke expertises de anderen hebben.
Om vertrouwen in en respect voor elkaars expertise te krijgen, is het nodig om te investeren in persoonlijke kennismaking en te leren van elkaars werkwijze. Ook moet er ruimte zijn voor reflectie en feedback. In de samenwerking is het van belang dat verschillen in cultuur worden onderkend en dat er aandacht is voor het overbruggen van die verschillen.
Uit ervaringen van professionals en de literatuur blijkt dat de volgende uitgangspunten van essentieel belang zijn voor samenwerking in een team:
- Geen 'hulpverleners-ego' hebben: weten waar de eigen expertise ligt en waar anderen beter zijn
- Erkennen van elkaars deskundigheid
- Bereid zijn te investeren in kennismaking
- Beschikbaar zijn, ook buiten kantooruren
Andere genoemde voorwaarden voor goede samenwerking in een integraal team:
- Er is een gedeelde urgentie en onderlinge afhankelijkheid.
- Er is een gedeelde visie en er zijn gedeelde doelen.
- Er wordt geïnvesteerd in goede persoonlijke verhoudingen.
- Er wordt open gecommuniceerd en er is reflectie op de samenwerking.
- Resultaten worden besproken en successen worden gevierd.
- Het team is kleinschalig en heeft een formele status.
- Er is een heldere beschrijving van rollen en verantwoordelijkheden.
Bekijk ook de werkzame factoren voor de inhoudelijk aanpak en het organiseren van integrale jeugdhulp.
Meer informatie
Kennis vanuit binnen- en buitenlandse literatuur
- Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (2016), Een gedurfde ambitie. Veelzijdig samenwerken met kind en gezin. Den Haag, RVS.
- Verheijden, E. en M. de Lange (2016), Wat werkt bij integrale jeugdhulp?. Utrecht, Nederlands Jeugdinstituut.
Kennis vanuit praktijkervaringen
- Praktijkvoorbeelden integrale jeugdhulp
- Lange, M. de, E. E. Verheijden en C. Chênevert (2016), Integrale specialistische jeugdhulp (brochure). Utrecht, Nederlands Jeugdinstituut
