In de jeugdzorg is op landelijk niveau besproken hoe de kwaliteit en effectiviteit van jeugdzorg kan worden verbeterd. Hier lees je wat ervoor nodig is om dat in de praktijk ook te doen.
Verbeteren op drie niveaus
In de jeugdzorg is op landelijk niveau besproken hoe de kwaliteit en effectiviteit van jeugdzorg kan worden verbeterd. Kwaliteit is niet alleen iets van professionals. Het verbeteren van kwaliteit is nodig op drie niveaus:
- cliënten (kinderen, jongeren en ouders) en professionals
- voorzieningen en gemeenten
- landelijk: de rijksoverheid en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
Ook de interactie tussen deze niveaus is van essentieel belang. Op alle niveaus en daartussen gelden de leidende principes van kwaliteit: verbinding aangaan, samen beslissen, doen wat werkt en samen leren en verbeteren. Door op al deze niveaus te werken aan kwaliteit dragen alle betrokken partijen bij aan de maatschappelijke opgaven die vooraf collectief zijn vastgesteld. Vanuit verbinding en de doelen die vooraf gezamenlijk zijn bepaald, creëren samenwerkingspartners samen een aanpak waarvan aannemelijk is dat die werkt. Op basis van cijfers en verhalen reflecteren ze vervolgens op het doel en de aanpak, stellen ze bij waar nodig, en leren ze.
Als gemeente kun je de leidende principes van kwaliteit concreet vormgeven in de praktijk, samen met je lokale partners. Dat kun je op verschillende manieren doen.
Verbinding aangaan
Niet alleen tussen kinderen, jongeren, ouders en professionals is vertrouwen nodig. Ook tussen gemeenten en voorzieningen is vertrouwen een belangrijke basis voor samenwerking. Daarvoor is 'transformationeel leiderschap' nodig. Kenmerkend voor dat leiderschap is een duidelijke visie en focus op een beter resultaat voor kinderen, jongeren en ouders. Ook het aangaan van allianties en een sterk commitment daaraan zijn onderdeel van transformationeel leiderschap.
Meer informatie vind je in de publicatie Leiding geven aan transformatie en op de pagina Succesvol samenwerken aan een maatschappelijke opgave jeugd.
Samen beslissen
Bij dit leidende principe kun je jezelf de volgende vragen stellen: Hoe zorg ik als beleidsmaker voor een aanbod dat aansluit bij de behoeften van de kinderen, jongeren en ouders in mijn gemeente? En hoe werk ik daarbij samen met jongeren, ouders en voorzieningen?
Meer informatie vind je op de pagina's Hoe organiseer ik een passend hulpaanbod en Tips om aan de slag te gaan met ervaringskennis.
Doen wat werkt
In het jeugdveld wordt veel onderzoek gedaan en vindt veel innovatie plaats. Maar de kennis die dat oplevert, wordt nog onvoldoende toegepast. Als gemeente kun je sturen op kwaliteit en effectiviteit door bij de inkoop gebruik te maken van goed onderbouwde en werkzame interventies en vakinhoudelijke richtlijnen.
Interventies
In binnen- en buitenland is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effectiviteit van jeugdzorg. We weten dat de inzet van effectieve interventies meer resultaten oplevert dan de gebruikelijke ondersteuning en hulp, zoals 'gesprekken voeren'. De databank Effectieve jeugdinterventies geeft een overzicht van goed onderbouwde en werkzame interventies. Deze interventies kunnen meer benut worden in het jeugdveld. Gemeenten kunnen aan voorzieningen vragen welke interventies uit de databank ze hebben binnen hun aanbod.
Tegelijkertijd is veel aanbod niet opgenomen in de databank. Dat wil niet zeggen dat deze interventies niet werkzaam zijn. Het betekent dat we het niet weten. Het is daarom niet aan te raden om aanbieders te verplichten om alleen met erkende interventies te werken. Stimuleer vooral het gebruik van effectieve interventies, bijvoorbeeld in een kwaliteitsgesprek met voorzieningen. Ook kun je aandacht voor effectiviteit een plek geven bij inkoop. Bijvoorbeeld door het werken met erkende interventies op te nemen in gunningscriteria - hoe meer erkende interventies, hoe beter.
Is een interventie veelbelovend, maar nog niet in de databank opgenomen? Stimuleer organisaties dan om de interventie in te dienen voor beoordeling door de Erkenningscommissie Interventies. Het NJi ondersteunt organisaties bij deze erkenningsprocedure. Wil je weten of een interventie klaar is voor een erkenningstraject? Gebruik dan de Quickscan Interventie met Potentie.
Richtlijnen
Naast kennis over de effectiviteit van interventies heeft het jeugdveld richtlijnen ontwikkeld, op basis van wetenschappelijke, praktijk- en ervaringskennis. Richtlijnen vormen de standaard van een beroepsgroep voor goede hulp. De meeste jeugdprofessionals zijn bekend met de richtlijnen, maar ze worden nog lang niet overal toegepast. In een kwaliteitsgesprek kun je met aanbieders bespreken hoe vakinhoudelijke richtlijnen een plek hebben in de organisatie en bij de uitvoering van de hulp.
Een overzicht van richtlijnen voor de verschillende vakgebieden in het jeugdveld vind je in de databank Richtlijnen.
Samen leren en monitoren
Gemeenten en voorzieningen in het jeugdveld werken samen aan een samenhangend en effectief jeugdbeleid. De effectiviteit van het jeugdveld versterken is een complexe verandering die tijd nodig heeft. Het is daarbij belangrijk om voortdurend te monitoren of de inzet de gewenste uitkomsten oplevert. Onderzoek laat zien dat monitoring van de uitkomsten van hulp helpt om de effecten bij te sturen in de gewenste richting. Reken daarbij niet af op de uitkomsten: dat stopt het leren.
Voorzieningen geven zelf vorm aan monitoring. Zij weten welke uitkomsten relevant zijn en voeren er feedback- en verbetergesprekken over. Een voorbeeld van hoe jeugdzorgorganisaties dat kunnen doen is in het Samenwerkingsverband Effectieve Jeugdhulp Nederland (SEJN). Als gemeente kun je in de gesprekken met aanbieders over de kwaliteit van hulp vragen of zij hun uitkomsten monitoren. En zo ja, wat zij daarvan leren. Het implementeren van monitoring is overigens niet eenvoudig. Stimuleer voorzieningen om dit stap voor stap aan te pakken en vraag wat daarbij goed gaat.
Gesprekken tussen gemeenten en voorzieningen gaan vaak over de hoeveelheid werk die de voorziening heeft verzet. Dat is een gemiste kans. Gemeenten kunnen aanbieders vragen wat zij vinden van het jeugdbeleid en de impact daarvan op kinderen, jongeren en opvoeders. Doen we de juiste dingen en doen we die dingen goed? Werken aan een goed aanbod vanuit praktijk en beleid betekent samen lerend doen wat werkt. Meer praktische tips en concrete aanknopingspunten voor het gesprek daarover vind je in de tool Van contractgesprek naar kwaliteitsgesprek.
Meer informatie
Pagina's over monitoringDraaiboek Verhalen achter de cijfers van de Academische Werkplaats Inside-OutPagina Praat regelmatig over gegevens
