NEMESIS is een onderzoek naar het voorkomen van psychische aandoeningen onder de Nederlandse bevolking. De eerste meting werd uitgevoerd in 1996 (NEMESIS-1). Een grote representatieve steekproef (7000) van de Nederlandse bevolking (18-64 jaar) werd gedurende een langere periode onderzocht. De respondenten werden drie maal benaderd tussen 1996 en 1999. In de periode 2007-2009 is het tweede NEMESIS onderzoek van start gegaan (NEMESIS-2). Het betreft een actualisering en uitbreiding van het eerste onderzoek.
In NEMESIS-1 werden alleen internaliserende aandoeningen en middelenstoornissen meegenomen. In NEMESIS-2 is een uitbreiding gemaakt naar externaliserende stoornissen, zoals ADHD en gedragsstoornissen. Er werd een volledig gestructureerd psychiatrisch interview afgenomen (CIDI). Deze werd afgenomen door getrainde interviewers. Wanneer er sprake was van psychotische symptomen, werd een ander instrument (SCID) gebruikt door clinici.
Instelling
Trimbos-instituut in opdracht van het Ministerie van VWS
Methode
Soort onderzoek
steekproefonderzoek
Jaar dataverzameling
NEMESIS-1:1996-1999; NEMESIS-2:2007-2009;2010-2012; 2013-2015 en 2016-2018.
Instrumenten
In NEMESIS-1 is gebruik gemaakt van het Composite International Diagnostic Interview (CIDI) en in sommige gevallen het Structured Clinical Interview for DSM-III-R (SCID). In NEMESIS-2 is gebruik gemaakt van de nieuwste CIDI 3.0.
Afname
Er is een psychiatrisch interview afgenomen. Dit gebeurde face-to-face.
Steekproefgrootte en respons
Populatie
NEMESIS is een onderzoek uitgevoerd onder de algemene bevolking 18-64 jaar.
Steekproefgrootte
Aan NEMESIS-1 deden 7076 Nederlanders mee. Dit is 70 procent van het aantal mensen dat benaderd was. Uiteindelijk waren 4618 respondenten bereid drie maal deel te nemen aan de metingen. In de bronnen is geen vermelding te vinden van het aantal 18 tot 24-jarigen. Wel wordt vermeld dat deze groep ondervertegenwoordigd is. De mate van psychische problematiek bij respondenten leek vergelijkbaar met die van deelnemers aan een non-responsonderzoek.
Voor NEMESIS-2 zijn 14.541 personen benaderd. De uiteindelijke steekproef bestond uit 6.646 personen. Dit is 65 procent van het aantal mensen dat benaderd was. 7,3 procent van de uiteindelijke steekproef van NEMESIS-2 bestond uit jongeren van 18 tot 24 jaar.
Leeftijd
De onderzoekers maken melding van het feit dat de groep 18- tot 24-jarigen ondervertegenwoordigd waren in alle metingen.
Verdeling sekse
De sekseverdeling van de totale groep deelnemers kwam overeen met de verdeling van de Nederlandse bevolking.
Opleiding
Personen met een lager opleidingsniveau als hoogst behaalde opleiding waren ondervertegenwoordigd.
Sociaal-economische status
Er worden geen gegevens vermeld over representativiteit met betrekking tot de sociaal-economische status van de respondenten.
Etniciteit
Personen van Turkse en Marokkaanse afkomst waren ondervertegenwoordigd. Dit was niet het geval voor degenen van Surinaamse en Antilliaanse afkomst.
Kwaliteit van het onderzoek
Dataverzameling
| Criteria | |
|---|---|
| Is de methode van dataverzameling beschreven? | Ja |
| Is de plaats / setting van dataverzameling beschreven? | Ja |
| Is de periode waarin dataverzameling plaatsvond beschreven? | Ja |
Steekproef
| Criteria | |
|---|---|
| Beschrijving selectiviteit steekproef | |
| Is de leeftijd beschreven? | Ja |
| Is de sekseverdeling beschreven? | Ja |
| Is de verdeling naar etnische herkomst beschreven? | Ja |
| Is de verdeling naar urbanisatiegraad beschreven? | Ja |
| Is de verdeling naar opleidingsniveau beschreven? | Ja |
| Is de verdeling van sociaal-economische status beschreven? | Nee |
| Beschrijving rekrutering steekproef | |
| Is de manier waarop de selectie van de steekproef plaatsvond beschreven? | Ja |
| Is er volgens de onderzoekers sprake van selectiviteit van non-respons? | Ja |
| Representativiteit steekproef | |
| Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. leeftijd? | Nee |
| Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. sekse? | Nee |
| Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. urbanisatiegraad van de woonplaats? | Ja |
| Is de steekproef volgens de onderzoekers representatief m.b.t. sociaal-economische status van de ouders/opvoeders? | Nee |
| Steekproefgrootte | |
| Is beschreven of de steekproefgrootte volgens de onderzoekers voldoende is voor betrouwbare uitspraken? | Nee |
Instrumenten
| Criteria | |
|---|---|
| Is beschreven welke vragen of instrumenten zijn gebruikt voor de berekening van de prevalenties? | Ja |
Data-analyse
| Criteria | |
|---|---|
| Is de data-cleaning beschreven? | Ja |
| Zijn datamanipulaties cq berekeningen beschreven? | Ja |
| Is er een beschrijving van de gebruikte statistische methoden? | Ja |
Afname
| Criteria | |
|---|---|
| Is beschreven of er een proefleider aanwezig was tijdens de afname? | Ja |
| Is beschreven hoeveel tijd de respondenten hadden voor het beantwoorden van de vragen? | Ja |
| Is beschreven hoe men is omgegaan met de privacy van de respondenten tijdens de afname? | Ja |
Publicatiegegevens
- Graaf, R. de, Have, M. ten, Dorsselaer, S. van (2010). 'De psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking NEMESIS-2 : opzet en eerste resultaten'. Utrecht: Trimbos-instituut
- Dorsselaer, S. van, Graaf, R. de, Verdurmen, J. (2006). 'Trimbos Kerncijfers psychische stoornissen : Resultaten van NEMESIS-1 (Netherlands Mental Health Survey and Incidence'. Utrecht: Trimbos-instituut
- Vollebergh, W., Graaf, R. de, Have, M. ten, ... [et al.] (2003). 'Psychische stoornissen in Nederland : overzicht van de resultaten van Nemesis'. Utrecht: Trimbos-instituut