Cijfers over middelenmisbruik en verslaving

Aantal jongeren behandeld voor verslaving

In 2023 zijn circa 7.170 jongeren onder 25 jaar behandeld in een instelling voor verslavingszorg. Dat is ongeveer 11 procent van alle personen die in behandeling zijn geweest bij verslavingszorg. Onder de jongeren is cannabis in 41 procent  van de gevallen de hulpvraag. Alcoholproblemen vormen de tweede grootste categorie met 18 procent van de jongeren. Het aandeel jongeren in de verslavingszorg is tussen 2018 en 2023 is gelijk gebleven. Deze gegevens zijn afkomstig uit het Landelijk Alcohol en Drugs Informatiesysteem (2024).

Aantal jongeren met een middelenstoornis

Uit onderzoek in de periode 2019-2022 blijkt dat 23 procent van de 18- tot 24-jarige jongvolwassenen ooit een middelenstoornis heeft gehad. Het gaat daarbij om alcohol- of drugsstoornissen. Alcoholstoornissen komen het meeste voor: 17,2 procent heeft ooit een alcoholstoornis gehad. Op de tweede plaats staat drugsstoornis met 7,9 procent. 6,5 procent van de 18- tot 24-jarigen heeft ooit een cannabisstoornis gehad. Deze gegevens zijn afkomstig uit NEMESIS-3, een bevolkingsonderzoek naar de psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking (Have en anderen, 2023).

Minderjarigen met een middelenstoornis

Er is geen recent onderzoek naar middelenmisbruik en verslaving onder Nederlandse jeugd onder de 18 jaar.

Definitie

Het psychiatrisch handboek 'Diagnostic an Statistical Manual of Mental Disorders' (DSM-5) geeft criteria voor het diagnosticeren van een stoornis in het gebruik van middelen. Een stoornis in het gebruik van middelen kan ontstaan door gebruik van verschillende middelen, zoals alcohol, cannabis, opaten en stimulerende middelen.

Volgens het psychiatrisch handboek is sprake van een stoornis in het gebruik van middelen als iemand binnen een jaar een patroon van minstens twee van de volgende symptomen laat zien:

• Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan het plan was
• Mislukte pogingen om te minderen of te stoppen
• Gebruik en herstel van gebruik kosten veel tijd
• Sterk verlangen om te gebruiken
• Door gebruik tekortschieten op het werk, thuis of op school
• Blijven gebruiken hoewel het problemen meebrengt in het relationele vlak
• Door gebruik opgeven van hobby's, sociale activiteiten of werk
• Voortdurend gebruik, zelfs wanneer je daardoor in gevaar komt
• Voortdurend gebruik, ondanks weet hebben dat het gebruik lichamelijke of psychische problemen met zich meebrengt of verergert
• Grotere hoeveelheden nodig hebben om het effect nog te voelen
• Het optreden van onthoudingsverschijnselen.

Wanneer aan twee of drie van bovenstaande criteria wordt voldaan is sprake van een milde stoornis, bij vier of vijf criteria is sprake van een gematigde stoornis. Bij zes of meer symptomen is sprake van een ernstige stoornis in het gebruik van middelen (Have en anderen, 2023).

Bij een verslaving is de jongere dagelijks bezig met het denken aan of het gebruiken van middelen. De jongere is lichamelijk en geestelijk afhankelijk van alcohol of drugs. Het gebruik van middelen veroorzaakt problemen op het gebied van school, werk, vrienden, hobby's en gezondheid. Gebruiken is een manier geworden om met deze problemen om te gaan. Daarnaast hebben jongeren die verslaafd zijn een steeds grotere hoeveelheid van het middel nodig om dezelfde effecten te voelen. Ook ervaren ze onthoudingsverschijnselen als ze het middel niet op tijd nemen (Richtlijnen Jeugdhulp en Jeugdbescherming).

Meer informatie

Middelenmisbruik en verslaving