Wat is welbevinden en waardoor wordt het beïnvloed?

Wat is welbevinden?

Welbevinden is een breed begrip. Het verwijst naar de aanwezigheid van positieve gevoelens, de kwaliteit van leven en het gevoel ertoe te doen. Hierbij is van invloed hoe je om kunt gaan met problemen in het leven. Welbevinden is dus meer dan de afwezigheid van mentale problemen.

Wanneer gaat het goed met je? Deze vraag kun je op verschillende manieren beantwoorden. En het antwoord is niet voor iedereen hetzelfde. Hoe je je voelt, varieert van moment tot moment. Als er iets leuks of vervelends gebeurt, heeft dit invloed op je gevoel. Maar vaak is er wel een basisniveau van hoe je je over het algemeen voelt. Welbevinden gaat zowel over de vraag 'hoe voel je je op dit moment?' als over de vraag 'hoe gaat het over het algemeen met je?'. 

De invloed van veerkracht

Van invloed op mentaal welbevinden is het kunnen omgaan met alles wat mee- of tegenzit in het leven. Veerkracht is daarom een belangrijke bron voor welbevinden. Dit houdt in dat je kunt terugveren na een mislukking, pech of tegenslag. Het opbouwen van veerkracht is iets wat iedereen moet leren en waarvoor je anderen nodig hebt.

Wat beïnvloedt welbevinden en veerkracht?  

Net als welbevinden is veerkracht geen simpele vaardigheid van een individu, maar een optelsom van factoren. Veerkracht en welbevinden worden beïnvloed door verschillende factoren: de kennis, vaardigheden en ervaringen van een individu, de hulpbronnen om het individu heen en de mogelijkheden die de maatschappij biedt.

Invloed van het individu

Invloed van het karakter

De mate van positieve gevoelens beïnvloeden je welbevinden. Mensen verschillen in de mate waarin ze positieve gevoelens ervaren. Dat heeft te maken met het karakter: sommige mensen ervaren meer blijdschap, terwijl anderen zich meestal neutraal of somberder voelen. Bij sommige mensen wisselen emoties sterker terwijl anderen stabieler zijn in hun gevoel.

Invloed van kennis en vaardigheden 

Kinderen ontwikkelen verschillende sociaal-emotionele vaardigheden, die van invloed zijn op hoe zij zich voelen en hoe goed ze kunnen omgaan met een probleem. Communicatieve vaardigheden, zelfkennis, inzicht in je eigen emoties en inzicht in anderen zijn bijvoorbeeld heel belangrijk om emoties te reguleren en positieve sociale relaties op te bouwen. Ook kennis over de manier waarop de maatschappij werkt helpt hierbij. Bijvoorbeeld kennis over waar je hulp kunt krijgen en hoe je invloed kunt hebben op de besluitvorming.

Invloed van eerdere ervaringen

Wat je eerder hebt meegemaakt, heeft invloed op je gevoel en hoe je met nieuwe situaties omgaat. Dit kan iemand voorzichtiger of angstig maken, maar het kan er ook voor zorgen dat je weet dat je problemen kunt oplossen, dat je leert met een nieuwe situatie om te gaan of dat anderen je hierbij kunnen helpen. Dit vergroot de veerkracht omdat iemand meer vertrouwen krijgt in de toekomst en manieren heeft geleerd om met een probleem om  te gaan.

Invloed van hulpbronnen in de omgeving

Verschillende hulpbronnen spelen een belangrijke rol bij hoe goed iemand zich voelt en hoe iemand kan reageren op tegenslag. Iemands financiële situatie is bijvoorbeeld heel belangrijk. Het maakt veel uit of iemand vertrouwen heeft in de eigen financiële situatie en een buffer heeft om een tegenslag op te vangen. Ook andere mensen zijn een belangrijke hulpbron. Als andere mensen liefde, praktische hulp en  emotionele steun kunnen bieden, vergroot dit het welbevinden en de veerkracht van een individu.

Invloed van de mogelijkheden in de maatschappij

Ook de maatschappij is van invloed op hoe mensen zich voelen en hoe veerkrachtig ze zijn. In landen waar de welvaart hoog is, een goed sociaal vangnet is en mensen veilig kunnen leven, voelen mensen zich vaak beter. De kwaliteit van het onderwijs en de sociale binding zijn ook belangrijk. Daarnaast helpt het als mensen eerlijk en gelijk worden behandeld, er goede manieren zijn voor inspraak en er een rechtvaardig rechtssysteem is. 

De invloed van basisbehoeften 

Voor het welbevinden van mensen is het belangrijk of aan hun basisbehoeften wordt voldaan. De maatschappij waarin iemand leeft, is hier sterk van invloed op. Deze basisbehoeften beïnvloeden hoe goed mensen zich voelen en hoe veerkrachtig zij zijn.

Ten eerste zijn er de fysieke basisbehoeften: eten en drinken, slaap en veiligheid. Daarnaast zijn er verschillende psychologische basisbehoeften:

• Autonomie: de mogelijkheid om dingen in je eigen leven te beslissen.
• Competentie: het kunnen ontwikkelen van vaardigheden en het gevoel dat je hier iets mee kunt bereiken.
• Verbondenheid: positieve sociale relaties met anderen en het gevoel belangrijk te zijn voor anderen.
• Betekenisgeving: het gevoel dat je leven van toegevoegde waarde is voor anderen of iets anders dat je belangrijk vindt en het gevoel dat je een doel en toekomstperspectief hebt.

Deze psychologische basisbehoeften staan niet op zichzelf. Ze worden beïnvloed door de omstandigheden waarin je leeft.

Bijvoorbeeld:

• Je ervaart meer autonomie als anderen naar je luisteren en je het gevoel hebt dat je inbreng wordt gerespecteerd en wordt meegenomen in de besluitvorming.
• Het gevoel van competentie wordt groter als de maatschappij gelijke kansen biedt voor kinderen en jongeren met verschillende achtergronden en vaardigheden.
• Het gevoel van verbondenheid wordt groter als je jezelf mag zijn en steun en hulp ontvangt waar dat nodig is.
• Het gevoel dat je iets kunt bijdragen wordt groter als je goede sociale relaties hebt, in een samenleving die eerlijk en voorspelbaar is.

Belang van basisbehoeften verschilt per persoon

Niet iedereen vindt dezelfde dingen even belangrijk. Sommige mensen vinden het bijvoorbeeld belangrijker om zichzelf te ontwikkelen. Anderen hechten vooral veel waarde aan sociale relaties. Ook leeftijd speelt een belangrijke rol. Jonge mensen willen vaak meer vrijheid om nieuwe dingen te ontdekken, terwijl oudere mensen liever stabiliteit willen. Deze ruimte om te experimenteren wordt wel beperkt als er geen uitzicht is op stabiliteit later in het leven.

Breed werken aan welbevinden en veerkracht 

Het bevorderen van het welbevinden en veerkracht van kinderen en jongeren is dus niet alleen een taak voor het individu, maar ook voor de directe omgeving en de hele samenleving. Het is belangrijk niet alleen naar het individu te kijken, maar ook te onderzoeken welke hulpbronnen versterkt kunnen worden. Bij Positieve ontwikkeling van jeugd lees je meer over het versterken van de positieve ontwikkeling.