Logo voor Nederlands Jeugdinstituut, link naar homepagina
Header

Wat is intersectionaliteit?

Intersectionaliteit houdt in dat je positie in de maatschappij bepaald wordt door de combinatie van je eigenschappen. Zoals culturele achtergrond, geslacht en inkomen. Dit kan voordelen opleveren, of juist ongelijke kansen en discriminatie veroorzaken. Kennis over intersectionaliteit kan je helpen bij je werk. Wat is het precies? 

Wat is intersectionaliteit? 

Intersectionaliteit gaat in tegen het idee dat één persoonskenmerk iemands identiteit bepaalt. Ieder mens heeft namelijk meerdere kenmerken, zoals geslacht, huidskleur, geloof en opleiding. Deze combinatie bepaalt welke positie iemand in de maatschappij heeft. Zo hebben sommige mensen door hun persoonskenmerken meer macht dan andere mensen en bepaalde voordelen in het leven, ook wel privileges genoemd. Wat bij de meerderheid hoort, wordt vaak als 'normaal' en beter gezien. Wie daarvan afwijkt, loopt meer risico om als 'anders' behandeld te worden.  

Sommige combinaties van persoonskenmerken zorgen voor minder kansen, discriminatie, en ongelijke behandeling. Zo worden in veel organisaties witte mannen sneller serieus genomen en komen zij vaker in aanmerking voor topfuncties. De kwaliteiten van vrouwen van kleur worden daarentegen vaker onderschat door vooroordelen. 

Waar komt intersectionaliteit vandaan? 

Intersectionaliteit is bedacht door de Amerikaanse jurist en feminist Kimberlé Crenshaw. In de jaren 80 schreef ze een artikel waarin ze liet zien dat zwarte vrouwen op meerdere kenmerken worden gediscrimineerd, zoals hun geslacht, culturele achtergrond of huidskleur. Maar dit werd niet juridisch erkend. Crenshaw wees erop dat mensen vaak niet zien hoe bepaalde kenmerken iemand een voordeel of een nadeel kunnen geven in de samenleving en hoe deze kenmerken samen iemands positie bepalen. 

Voorbeelden van intersectionaliteit 

Intersectionaliteit komt op verschillende manieren naar voren. Het gaat erom dat mensen met een combinatie van verschillende persoonskenmerken anders behandeld worden. Enkele voorbeelden zijn: 

  • In discussies over racisme gaat het vaak vooral over zwarte mannen. In gesprekken over feminisme staan witte vrouwen centraal. Daardoor krijgen de ervaringen van zwarte vrouwen minder aandacht. Zij maken andere vormen van racisme mee dan zwarte mannen en andere vormen van seksisme dan witte vrouwen.
  • Een jonge vrouw van kleur met een lichamelijke beperking wordt bij sollicitaties vaak afgewezen. Dit komt niet alleen door haar beperking, maar ook door haar migratieachtergrond, geslacht en leeftijd. Op netwerkbijeenkomsten wordt ze vaak genegeerd of niet serieus genomen.
  • Rapper Typhoon werd meerdere keren door politie aangehouden vanwege zijn huidskleur, leeftijd en omdat hij in een luxe auto rijdt.
  • De toeslagenaffaire, waarbij de Belastingdienst ouders met een dubbele nationaliteit en laag inkomen strenger controleerde dan andere Nederlanders.  

Bekijk deze video over intersectionaliteit

Hoe helpt kennis over intersectionaliteit bij je werk? 

Mensen plaatsen anderen vaak in een hokje. Zoals man of vrouw, rijk of arm, en geboren in Nederland of afkomstig uit een ander land. Met kennis van intersectionaliteit zie je dat iemands identiteit uit meerdere kenmerken bestaat. Dit voorkomt dat je iemand beoordeelt op één kenmerk en helpt je om open te staan om iemand echt te leren kennen en begrijpen. 

Met kennis over intersectionaliteit let je ook meer op de ongelijkheid die hierbij hoort. En hoe die ongelijkheid de opvoeding en ontwikkeling van kinderen moeilijk kan maken. Je ziet dan dat mensen op meerdere manieren tegelijk kunnen worden buitengesloten. Als je je daar steeds bewust van bent, kun je beter aansluiten bij wat groepen mensen en individuen nodig hebben en samen zoeken naar oplossingen. 

Voorbeeld rond het opgroeien van kinderen 

Vergelijk deze twee kinderen eens: een witte heteroseksuele jongen van Nederlandse achtergrond, van wie de ouders een goedbetaalde baan hebben en genoeg geld hebben voor een studie en eigen huis. En een queer meisje dat in een asielzoekerscentrum woont en van weinig geld moet leven. De jongen komt waarschijnlijk minder problemen tegen tijdens het opgroeien door de combinatie van zijn persoonskenmerken. Voor het meisje geldt het tegenovergestelde. 

Meer informatie

Bronnen 

Lees ook