Een groep van 90 voorschools maatschappelijk werkers (vsmw'ers) is verbonden aan meer dan 200 peuterspeelzalen en kinderdagverblijven in Rotterdam met een vve-programma. Zij ondersteunen de pedagogisch medewerkers, bieden kortdurende hulpverlening aan de ouders, leiden toe naar o.a. het CJG, het samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Rotterdam (swv PPO Rotterdam) en wijkteams, en organiseren groepsactiviteiten voor ouders en pedagogisch medewerkers. De voorschools maatschappelijk werkers sluiten aan op de zorgstructuur van het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal. Zij vormen de lijn naar buiten – de hulpverlening en het onderwijs.
Doelen
- Voorkomen en tijdig signaleren van verstoringen in de ontwikkeling van het jonge kind.
- Creëren van een goede aansluiting tussen peuterspeelzaal/kinderdagverblijf en basisschool.
- Creëren van een goede aansluiting tussen ondersteuning op de locatie en de jeugdhulp.
Doelgroep
- Pedagogisch medewerkers van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven in Rotterdam die met vve-programma's werken.
- Ouders van kinderen op deze peuterspeelzalen en kinderdagverblijven.
Aanpak
Aanleiding
Het voorschools maatschappelijk werk (vsmw) is een initiatief uit 2007 van het voormalige samenwerkingsverband WSNS Noord en Zuid. Het basisonderwijs had de ervaring soms kinderen in de kleuterklas binnen te krijgen met wie al heel wat aan de hand was, maar die nog niet in beeld waren bij de hulpverlening. Als de hulpverlening eerder betrokken is, komen kinderen misschien beter toegerust de school binnen en weten basisscholen beter wat er aan de hand is met deze kinderen. Om die reden is men gestart met het voorschools maatschappelijk werk. Later heeft ook de gemeente Rotterdam geïnvesteerd in het voorschools maatschappelijk werk, in het kader van de transitie van de zorg voor jeugd. De functie van vsmw'er is hierdoor herijkt, door de combinatie van onderwijsdoelen en jeugdhulpdoelen.
Opzet
Een voorschools maatschappelijk werker (vsmw'er) heeft drie kerntaken:
- Op locatie de leidsters en pedagogisch medewerkers ondersteunen. Hierbij is veel ruimte voor maatwerk, afhankelijk van de ondersteuningsbehoefte. Het kan gaan om leidsters adviseren, voorlichtingsbijeenkomsten organiseren, deelnemen aan zorgoverleggen, kinderen observeren, meedraaien met vve-activiteiten, helpen bij moeilijke gesprekken met ouders, zorgdossiers invullen en zorgen voor een goede overdracht naar de basisschool.
- Ouders ondersteunen, op basis van de behoefte van ouders. Dit kan gaan om informatie en advies geven, bijeenkomsten organiseren en lichte opvoedondersteuning bieden.
- Kinderen en gezinnen toeleiden naar het CJG, wijkteam of het samenwerkingsverband primair onderwijs.
Een voorschools maatschappelijk werker heeft 45 minuten per groep per week. In die tijd spreken ze met leidsters en ouders, en zijn ze op vaste momenten kort aanwezig op de locatie. Ook bieden ze kortdurende hulpverlening, en leiden ze ouders en kinderen naar gespecialiseerde hulp. In ieder geval heeft de vsmw'er zes keer per jaar zorgoverleg met de pedagogisch medewerker waarbij alle kinderen van de groep kort worden besproken.
Betrokken partijen
- samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Rotterdam (PPO Rotterdam)
- gemeente Rotterdam
- diverse aanbieders van schoolmaatschappelijk werk
- kinderdagverblijven en peuterspeelzalen
- CJG Rijnmond
- Servicepunt SMW
Randvoorwaarden
Implementatie
Het is belangrijk om op een voorschoollocatie (vaak in het gebouw van een basisschool) één persoon te hebben die zowel het voorschools maatschappelijk werk als het schoolmaatschappelijk werk uitvoert. Daarmee hebben ouders en kinderen steeds te maken met dezelfde persoon. In de praktijk is dit soms lastig, vanwege de verschillende financieringsstromen en de samenwerking met diverse aanbieders van schoolmaatschappelijk werk.
Ouders én pedagogisch medewerkers hebben tijd nodig om vertrouwen te krijgen in de voorschools maatschappelijk werker en de meerwaarde van het vsmw in te zien. Vsmw'ers moeten dus zeker in de beginfase flink investeren in goed contact met zowel pedagogisch medewerkers als ouders.
Financiën
Het voorschools maatschappelijk werk wordt gefinancierd door het samenwerkingsverband en de gemeente samen. Het samenwerkingsverband Passend Primair Onderwijs Rotterdam (PPO Rotterdam) heeft budget vanuit de impulsregeling schoolmaatschappelijk werk van het ministerie van OCW om voorschools maatschappelijk werk uit te voeren. De belangrijkste taak die vsmw'ers vanuit het samenwerkingsverband meekrijgen, is om een goede overdracht van de voorschool naar de basisschool te faciliteren. Naast deze regeling is er sinds 2015 ook een gemeentelijke investering in het vsmw. Hierbij ligt de focus op de ondersteuning van ouders en op de toeleiding naar externe hulp.
Deskundigheid
De vsmw'ers werkten allemaal al als schoolmaatschappelijk werkers, en de meesten nog steeds. Het Servicepunt SMW heeft alle Rotterdamse vsmw'ers een basiscursus gegeven. Ze kregen informatie over voorschools beleid, de organisatie van voorschoolse voorzieningen, belangrijke zorgstructuren en partners in de stad, en de ontwikkelingspsychologie van jonge kinderen. Ook heeft het Servicepunt SMW een handboek VSMW en een folder voor pedagogisch medewerkers ontwikkeld.
Bestuurlijk draagvlak
In Rotterdam bestaat een 'taakgroep zorg 0-4 jaar', met vertegenwoordigers van de gemeente (trekker van de taakgroep), kinderopvangorganisaties, vsmw-aanbieders, CJG Rijnmond en het Servicepunt SMW. De ontwikkeling van het voorschools maatschappelijk werk is een van de agendapunten tijdens dit overleg. Daarnaast komen de aanbieders van het voorschools maatschappelijk werk en de gemeente vijf keer per jaar bij elkaar om het beleid en de praktijk van het vsmw te bespreken, onder leiding van het Servicepunt SMW.
Evaluatie
Opzet evaluatie
In het najaar van 2017 vindt een evaluatie plaats bij de voorschoolse voorzieningen, aan de hand van vragenlijsten, om inzicht te krijgen in de uitvoering, resultaten en knelpunten. De evaluatie wordt vervolgens besproken in overleg met de gemeente en de managers van het schoolmaatschappelijk werk.
Succesfactor
- Voorschools maatschappelijk werkers geven aan sneller betrokken te zijn bij kinderen en gezinnen als die behoefte hebben aan ondersteuning.
- Vsmw'ers kunnen vanuit hun hulpverleningsexpertise pedagogisch medewerkers ondersteunen bij bijvoorbeeld het voeren van gesprekken met ouders.
- Ouders krijgen snel en gemakkelijk ondersteuning van vsmw'ers bij bijvoorbeeld het inschakelen van aanvullende hulp.
- Jonge ouders hebben een positieve ervaring met de hulpverlening, wat kan helpen voor de eventuele inzet van hulpverlening later.
Contactgegevens
Anneke Stroo
Beleidsmedewerker Servicepunt SMW
E-mail: a.stroo@servicepuntsmw.nl
Telefoon: 010 2211981
Mustapha Igozoul
Beleidsmedewerker Servicepunt SMW
E-mail: m.igozoul@servicepuntsmw.nl
Telefoon: 010 2211981
