Hoe kan ik online pesten aanpakken?

Pesten is pesten

Kinderen en jongeren die online worden gepest, worden vaak ook offline gepest. Online pesten wordt ook wel cyberpesten genoemd. Cyberpesten is vaak vooral 'extra gereedschap' voor het kind dat pest om het kind dat gepest wordt op een andere, extra manier lastig te vallen. Online pesten kan grote gevolgen hebben. Het is dus belangrijk om iemand die gepest wordt serieus te nemen.

Het is goed om de aanpak van offline pesten en online pesten te combineren. Benut dus manieren die je kent om pestsituaties te helpen oplossen, zoals bemiddeling, het betrekken van omstanders of het inzetten van een anti-pestinterventie.

Signaleer online pesten

Iedereen kan pesten zien en helpen te voorkomen. Ook kunnen verschillende mensen de signalen van cyberpesten zien. Bijvoorbeeld de sportcoach, ouders, leerkrachten en  kinderen zelf. Zij kunnen cyberpesten aankaarten en zorgen dat de pestsituatie stopt.

Als onderwijsprofessional heb je een belangrijke functie om online pesten te signaleren. Je ziet kinderen meerdere dagen per week en je bent nauw betrokken bij het groepsproces. De signaalkaarten voor pesten kunnen je hierbij helpen. De signalen voor online en offline pesten zijn vaak hetzelfde. Dit komt omdat iemand die online gepest wordt vaak ook in de fysieke wereld gepest. Vraag daarom wanneer je het over pesten hebt met kinderen of het pesten ook online plaatsvindt.

Download de Signaalkaart Pesten voor basisonderwijs

Wees online aanwezig

Bied kinderen in het dagelijks leven de ruimte om ervaringen of zorgen te bespreken. Bijvoorbeeld tijdens de pauze, bij leswisselingen of bij aankomst op de sportclub. Laat jongeren weten dat ze met jou kunnen praten over online ervaringen. Wees online ook aanwezig. Maak een account aan en laat weten dat jongeren je bijvoorbeeld via een persoonlijk bericht kunnen benaderen.

Het is belangrijk dat je je bij het luisteren bewust bent van de online wereld waarin kinderen en jongeren zich begeven. Blijf op de hoogte van dingen die online leven. Zo kun je beter inspelen op hun vragen en verhalen, en begrijp je waar ze het over hebben.

Bespreek online gedrag en maak afspraken

Leer kinderen en jongeren dat zij een keuze hebben in hun online gedrag. Denk aan het delen van foto's en filmpjes. Ze kunnen ervoor kiezen dit niet te doen en elkaar hierop aan te spreken. 

Online pesten stopt niet bij de schooldeur, maar gebeurt ook thuis, op de vereniging of sportclub en in de wijk. Het is daarom belangrijk dat er thuis, op school en in vrijetijdsorganisaties afspraken gemaakt worden over gedrag op sociale media. Bespreek dit daarom bewust met de groep, bijvoorbeeld bij de start van het sportseizoen of het nieuwe schooljaar. Wat wordt er vande kinderen verwacht wanneer er grenzen overschreden worden? Bijvoorbeeld als iemand wordt vernederd of wordt buitengesloten in de app-groep. Hoe spreken groepsleden elkaar aan op kwetsend gedrag? Hoe kunnen zij elkaar helpen? En   bij wie kunnen zij terecht als ze vragen hebben over wat ze online tegenkomen?

Wil je laagdrempelig beginnen? De gratis les WhatsHappy daagt leerlingen uit om samen afspraken te maken over hoe je online met elkaar omgaat. 

Als professionals kun je online pesten ook helpen voorkomen door voorlichting te geven. Ben je op zoek naar lesmateriaal? Kijk dan eens bij Netwerk Mediawijsheid. Je kunt voor voorlichting eventueel ook samenwerken met de politie.

Onderzoek het pestgedrag

Het inzicht in de reden van pesten, kan je helpen bij de aanpak. Het kan helpen dat bij cyberpesten meestal bewijs is. Bijvoorbeeld als er een foto is van het kwetsende gesprek. Daardoor kan sneller duidelijk zijn wie er bij de pestsituatie betrokken zijn.

Kinderen die pesten, of die als pester worden ervaren door anderen, hebben soms hulp nodig om positiever op andere kinderen te reageren. Het is belangrijk de redenen van het pesten door kinderen te achterhalen, zodat je hierop kunt inspelen. Elke pestsituatie is anders en kan om een andere oplossing vragen. Zeker jonge kinderen kunnen reageren uit sociaal onvermogen of angst. 

Maak online pesten bespreekbaar

• Help de kinderen met zich inleven in elkaar. Leg uit dat het pesten is als je iemand buitensluit, pijn doet of voor gek zet.
• Spreek uit dat je pesten afkeurt en bespreek welke gevolgen pesten kan hebben voor iedereen.
• Bedenk vervolgens met elkaar wat je kunt doen als je ziet dat iemand online gepest wordt.
• Laat weten dat kinderen altijd bij jou of bij een vertrouwenspersoon terecht kunnen als er iets is.  

Wil je meer weten over het bespreken van online gedrag? Lees dan de pagina Online pesten: wat kun je eraan doen? Je leest ook over het verbeteren van het groepsklimaat en de rol van omstanders bij online pesten.

Werk je in de bovenbouw van de basisschool? Bespreek deze video in jouw klas.

Meer informatie

Stappenplan: omgaan met online incidenten