Hoe je kind rouwt, hangt voor een belangrijk deel af van de leeftijd. Daarnaast speelt ook het karakter van je kind een rol. De manier waarop de ouder is doodgegaan, kan ook van invloed zijn. Meestal merk je vooral aan het gedrag en de vragen van je kind hoe het met de dood van de ouder bezig is.
Begrip van de dood op verschillende leeftijden
Kinderen die rouwen staan voor twee uitdagingen: omgaan met hun gevoelens over het verlies en wennen aan de veranderingen in hun leven die het gevolg zijn van het overlijden van hun ouder. Intussen moeten ze ook doorgaan met hun eigen groei en ontwikkeling.
Alle kinderen merken na het overlijden van hun ouder dat er iets ergs gebeurd is. Maar wat ze daarvan begrijpen en hoe ze daarop reageren verschilt per leeftijd:
- Baby's tot 2 jaar weten nog niet wat de dood betekent, maar voelen wel dat er iets mis is.
- Peuters en kleuters begrijpen nog niet dat iemand die dood is, niet meer terugkomt. Ze weten zich nog niet goed raad met het verdriet, de boosheid of de angst die ze voelen. Hun emoties kunnen ook snel omslaan. Het ene moment huilen ze en het andere moment hebben ze plezier. Vaak komen hun gevoelens ook via een omweg naar buiten, bijvoorbeeld in driftbuien of in wat ze spelen. Of ze plassen ineens weer in bed.
- Basisschoolleerlingen onder de 9 jaar weten dat iemand die dood is niet meer terugkomt. Maar ze begrijpen nog niet goed hoe en waarom iemand doodgaat. Daardoor kunnen ze bang zijn dat jij ook doodgaat, bijvoorbeeld als je ziek bent. Ook hebben ze vaak praktische vragen over de begrafenis of crematie.
- Vanaf 9 jaar weten kinderen waardoor iemand kan doodgaan. Meestal kunnen ze nog niet goed vertellen hoe ze zich over de dood van hun ouder voelen. Dat ze er mee bezig zijn kun je wel merken aan veranderingen in hun gedrag en hun spel en aan slaapproblemen.
- Jongeren weten dat iedereen doodgaat en hoe dat komt. Bij het overlijden van hun ouder vragen ze zich vooral af waarom dat gebeurt. Dat zoeken naar betekenis kan heftige gevoelens van wanhoop en zinloosheid oproepen. Maar dat willen ze vaak niet aan anderen laten zien. En vooral niet aan jou als ouder, omdat ze weten dat jij ook verdriet hebt en je niet nog verdrietiger willen maken.
Voorbereid of onverwacht overlijden
Voor het rouwen van je kind maakt het ook uit onder welke omstandigheden de ouder is overleden:
- Na een langdurige ziekte: afhankelijk van de leeftijd heeft je kind zich tijdens de ziekte op het naderende verlies kunnen voorbereiden. Door de ziekte is het gezinsleven vaak al veranderd. Samen heb je naar het overlijden toegeleefd. Vaak is je kind betrokken geweest bij het afscheid. Het rouwen verloopt dan meestal ook geleidelijk.
- Na een ongeluk, een acute ziekte of geweld: de dood komt plotseling en onverwacht en zet het hele leven van je gezin op zijn kop. Jullie hebben geen afscheid kunnen nemen. Je beleeft alles in een roes. Je kind beseft misschien niet wat er precies gebeurt. Pas als de crisissituatie achter de rug is, komen jullie aan rouwen toe.
- Na zelfdoding: er is sprake van ontreddering, paniek, boosheid en schuldvragen. Een kind is er totaal niet op voorbereid dat dit kon gebeuren. Dat maakt het afscheid extra moeilijk en verwarrend. Soms staat dat het rouwen in de weg.
Opnieuw rouwen
Het rouwen van een kind is meestal niet in één keer klaar. Later in het leven kan je kind opnieuw pijn en verdriet hebben van de dood van een ouder. Als je kind ouder wordt, begrijpt het beter wat er gebeurd is en wat de gevolgen waren. Het kan bijvoorbeeld de overleden ouder missen bij bijzondere gebeurtenissen zoals een sportprestatie, het halen van een schooldiploma, het huis uitgaan of het krijgen van een kind. Dit opnieuw rouwen of 'herrouwen' is een normaal onderdeel van de rouwverwerking van kinderen. Het kan zich in een nieuwe levensfase herhalen.
Lees meer over hoe je je kind helpt met rouwen op de pagina Je kind helpen met rouwen.
Hulp of advies nodig?
Zoek je als ouder of opvoeder hulp of advies? Bekijk hier waar je terecht kunt.