Waarom ervaringskennis?

Door de ervaringen en ervaringskennis van kinderen, jongeren en ouders te horen, serieus te nemen en te benutten sluit je beter aan bij wat zij nodig hebben. Ook helpt het bij het vinden van passende en creatieve oplossingen. En het draagt bij aan het verbeteren van de kwaliteit van bijvoorbeeld jeugdhulp en beleid.

Belangrijke kennisbron

Ervaringen zijn waardevol op verschillende plekken en in alledaagse situaties. Bijvoorbeeld op school, binnen de kinderopvang, het onderwijs, maar ook in de jeugdhulp.

In de dagelijkse praktijk ligt de nadruk vaak op wettenschappelijke en praktijk kennis. Terwijl 

ervaringskennis ook één van de drie kennisbronnen is. En dus vraagt het extra aandacht om ook ervaringskennis als gelijkwaardige kennisbron te zien en te gebruiken. Maar hoe benut je ervaringskennis? Lees de tips om aan de slag te gaan met ervaringskennis.

Werken met ervaringskennis in team of organisatie

Kinderen, jongeren en ouders met specifieke ervaringskennis hebben een ander perspectief: en dat zorgt voor een andere kijk op wat er beter kan en mogelijke oplossingen. Dat zijn vaak oplossingen waar je zelf als team of organisatie nog niet aan had gedacht. Dat andere perspectief zorgt er tegelijk voor dat je meer bewust wordt van wat je als team of organisatie doet, het houdt een spiegel voor. Door advies te vragen aan degene om wie het gaat, maak je de kans kleiner dat je de plank misslaat. Bijvoorbeeld bij nieuw beleid.

Ervaringskennis betrekken bij beleid

Ervaringskennis geeft beleidsmedewerkers inzichten om nieuw beleid te maken of bestaand beleid te verbeteren. Degene betrekken bij het beleid dat over hen gaat, is belangrijk. Alleen door in gesprek te gaan met kinderen, jongeren en ouders weet je wat het effect is van beleid op hun dagelijks leven. Hoe pakt het beleid uit in de praktijk? Sluiten hun ervaringen aan bij de bedoeling van het beleid?

Ervaringskennis betrekken bij onderzoek

Hierdoor sluit het onderzoek, de resultaten en de aanbevelingen beter aan op de praktijk. Betrek kinderen, jongeren en ouders niet alleen als respondent bij het onderzoek. Laat hen ook meedenken over de onderzoeksvraag, het onderzoeksdesign en de aanbevelingen.

Bekijk deze website van ZonMw voor meer informatie over ervaringskennis en participatie in onderzoek. Of kijk naar wat onderzoekers zeggen over het nut van ervaringskennis in onderzoek in het onderstaande filmpje.

Videobeschrijving

Bekijk en hoor in dit filmpje wat onderzoekers zeggen over het nut van ervaringskennis in onderzoek

Ervaringsdeskundige jongeren inzetten in de jeugdhulp

Omdat ervaringsdeskundige jongeren met ervaring in de jeugdhulp als geen ander weten wat jongeren die nu jeugdhulp krijgen, meemaken. Ervaringsdeskundigen begrijpen uit eigen ervaring vaak goed dat de situatie complex is. Zij zetten ervaringskennis in om de jeugdhulp te verbeteren. Dit doen zij in verschillende rollen. Elke rol is waardevol.

Veel ervaringsdeskundige jongeren zijn op vrijwillige basis een maatje voor andere jongeren in de jeugdhulp. Waarom zou je ervaringsdeskundige jongeren op deze manier inzetten? Dit gelijkwaardige contact draagt bij aan wederzijdse herkenning. Zo bieden ervaringsdeskundigen hoop en vertrouwen in de toekomst. Want als het de ervaringsdeskundige jongere is gelukt om te komen waar die nu staat, waarom zou het de jongere in een vergelijkbare situatie dan niet lukken? Ook kan de ervaringsdeskundige helpen bij het normaliseren van de situatie of het probleem, het doorbreken van taboes en vooroordelen. Verder kan het eraan bijdragen dat jongeren meer tevreden zijn over de verkregen jeugdhulp, doordat de hulp beter aansluit bij hun behoefte en wensen.  

Het is voor jongeren vaak makkelijker om met iemand te praten die hetzelfde heeft meegemaakt. Iemand die zich goed kan inleven in de situatie. Iemand die dezelfde taal spreekt. Dit kan helpen voor de jongere om meer open te zijn. Sommige jongeren hebben er geen vertrouwen in dat een professional hen zal begrijpen. 

De ervaringsdeskundige kan de brug slaan tussen de jongere en de professional. Ook door de professional te helpen om het perspectief van de jongere beter te begrijpen, bijvoorbeeld tijdens voortgangsgesprekken of besprekingen. 

Wat ik miste binnen mijn traject? Het gevoel dat iemand me oprecht begreep en het niet allemaal uit een boekje heeft geleerd.

Jongeren voor wie ik maatje ben, zeggen vaak: ik hoef jou niks uit te leggen, je weet het al.

Ik kan nu anderen de hoop geven die ik zelf ooit kwijt was.

Lees het hele verhaal van deze ervaringsdeskundige jongeren op de website van ExpEx.

  • Cadat-Lampe, A. Lucassen, S. Nourozi, & K. Sok (2018). Ervaringskennis in beleid. Utrecht: Movisie.
  • Gorissen, W. (2017). Samen leren doen wat werkt. Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut.
  • Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie. (2019). Ervaringskennis als betekenisvolle bijdrage.
  • Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (20-11-1989), Artikel 12: Mening van het kind, New York.
  • Lenkens. M. (2019). De ervaringsdeskundige 2.0. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, nummer 5.  Opgehaald van https://www.tijdschriftvoororthopedagogiek.nl/kennisbank/author/1384   
  • Stichting Alexander, Expex & Nederlands Jeugdinstituut (2021). Gelijkwaardig, eigen en wijs. Jongeren aan het woord over inzet ervaringsdeskundigheid in de jeugdhulp.
Fien Hebly

Fien Hebly

adviseur en onderzoeker