'Geef werkveld de ruimte om te leren'

Bij de afbouw van JeugdzorgPlus loopt het werkveld tegen lastige situaties aan. Zo worden jongeren op hun kamer ingesloten terwijl dat wettelijk niet is toegestaan. 'Juist als het lastig wordt, is het belangrijk om samen te leren en betere oplossingen te vinden', zegt Eva Mulder, expert bij het NJi en bijzonder hoogleraar Intensieve Pedagogische Ondersteuning van Gezinnen aan de UvA.

Jeugdhulpaanbieders zijn al enkele jaren bezig met de af- en ombouw van de gesloten JeugdzorgPlus-instellingen naar kleinschalige alternatieve woonvoorzieningen. Het uiteindelijke doel is in 2030 geen kind meer gesloten te plaatsen. Onderdeel van die ontwikkeling is het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen, zoals afzonderen, vastpakken en vasthouden, en telefoongebruik beperken. In de praktijk blijkt dat lastig.

Zo is het nu wettelijk niet toegestaan om jongeren 's nachts op te sluiten in hun kamer. Toch gebeurt het wel, om verschillende redenen. Zo'n reden kan ernstig gevaar zijn voor andere jongeren of medewerkers. In dat geval is insluiten nodig en dat vraagt om een aanpassing van de wet, stelde staatssecretaris Vincent Karremans van VWS. Zijn opvolger werkt aan een wetsvoorstel om insluiting 's nachts mogelijk te maken als jongeren een gevaar vormen voor anderen.

Langdurig proces

Eva Mulder: 'De af- en ombouw van JeugdzorgPlus is een langdurig proces. We weten dat medewerkers het lastig vinden om te werken zonder vrijheidsbeperkende maatregelen. Want ze hebben soms te maken met gevaarlijk gedrag, zoals ernstige agressie of suïcidaal gedrag. Maar dat betekent niet dat je je erbij moet neerleggen dat vrijheidsbeperking nu eenmaal nodig is.'

'Het streven moet blijven om geen vrijheidsbeperkende maatregelen in te zetten. Dat vraagt om een leerproces en daarbij hoort dat soms de aanpak die je wilt nog niet lukt. Dan is het nodig om goed te analyseren hoe dat komt, met maximale ondersteuning van medewerkers op de werkvloer om andere oplossingen te vinden. Geef organisaties daarvoor de ruimte. Een tussentijdse aanpassing van de wet is niet de oplossing.'

Expertise ontwikkelen

'Het uitgangspunt moet steeds zijn: wat heeft een jongere nodig?', zegt Mulder. 'Wat zijn diens wensen en behoeften? Hoe kun je jongeren helpen hun leven vorm te geven op een manier die past bij wat ze kunnen en nodig hebben? Die expertise is het werkveld steeds meer aan het ontwikkelen, in allerlei leernetwerken en samenwerkingsverbanden. Als NJi werken we daaraan mee en bundelen we de kennis die in de praktijk wordt ontwikkeld.'

'De instellingen zitten midden in een leerbeweging. Het is belangrijk dat daar vooruitgang in blijft zitten. Het kan best dat uiteindelijk toch een wetswijziging nodig blijkt. Maar de vraag is of dat nu helpt, halverwege het proces.'

Meer informatie

Kamerbrief over beoogde wetswijzigingBericht NOS