Effectief beleid maken tegen kindermishandeling

Gemeenten dragen verantwoordelijkheid voor de preventie van kindermishandeling, het onderzoeken van mogelijke situaties van kindermishandeling en het bieden van hulp aan ouders en mishandelde kinderen. Maar hoe maak je hier effectief beleid voor? Wat zijn belangrijke aandachtspunten en goede voorbeelden?

Kwaliteitskompas

Om grip te krijgen op beleid voor de aanpak van kindermishandeling kunnen gemeenten en partners het kwaliteitskompas inzetten. Dit is een instrument voor gemeenten die samen met hun partners willen sturen op maatschappelijke opgaven voor kinderen en jongeren. Het kompas geeft praktische tips en adviezen.

Lees meer over het kwaliteitskompas

Monitoring en ambities: waar wil je naartoe?

Welke problemen wil je samen met partners aanpakken of welke beschermende factoren wil je versterken? Gebruik inzichten uit cijfers en gesprekken met betrokkenen om de ambities te formuleren. Je wilt draagvlak creëren en dat kost tijd, dus onderschat dit niet. Maar ook:

  • Leg een link met de aanpak van huiselijk geweld, en denk integraal over de hele keten heen.
  • Formulier een regiovisie. Het is raadzaam om de wensen en ervaringen van professionals en gezinnen daarbij te betrekken.

Bepaal doelen en doelgroepen

Maak ambities concreet en meetbaar. Wat willen we met en voor onze kinderen bereiken? En wat is er over vier jaar anders dan nu? Focus op belangrijke risicogroepen en risicofactoren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan ondersteuning van ouders die te maken hebben met partnergeweld, met ernstige psychische en verslavingsproblemen of een verstandelijke beperking.

Noem een aantal en een jaar als je een resultaat formuleert. Bijvoorbeeld: 'In jaar X willen we dat minimaal 90 procent van de kinderen en jongeren in onze gemeente opgroeit in een veilige thuissituatie.' Maak tussentijds de balans op. En kijk samen wat nodig is om bij te sturen.

Hoe verhoudt het aanbod zich tot de ambities?

Bepaal samen welke activiteiten en voorzieningen nodig zijn om de resultaten te behalen. Gebruik de maatschappelijke resultaten als kapstok bij het maken van de inventarisatie. Dit zorgt voor een gerichte inventarisatie. Sluit het beschikbare zorgaanbod voldoende aan? Ontbreekt er nog iets? Is het zorgaanbod divers genoeg? Is er voldoende samenhang in het aanbod? Is er voldoende aandacht voor preventie? Spreek met elkaar over ieders bijdrage aan het behalen van de resultaten. 

Investeer in samenwerking. Zorg voor korte lijnen in de uitvoering, tussen alle partijen. Maak heldere afspraken over verwijzingen, overleg en uitwisseling van informatie. Voor de preventie van kindermishandeling is vooral belangrijk dat er korte lijnen zijn tussen basisvoorzieningen en wijkteams en zorgaanbieders. Zorg dat iedereen deze lijnen en afspraken kent, bijvoorbeeld in routekaarten. Aandachtsfuntionarissen kindermishandeling kunnen hier een belangrijke rol in spelen.

Zorg dat het aanbod van goede kwaliteit is

Als de geboden hulp van goede kwaliteit is, draagt dat bij aan het behalen van betere resultaten. Gebruik interventies die werken. Raadplaag de databank Effectieve jeugdinterventies voor interventies die ten minste goed onderbouwd zijn en zich richten op preventie van ernstige opvoedingsproblemen of kindermishandeling.

Monitor resultaten van het zorgaanbod

Verzamel informatie over de outcome van activiteiten en inzet in het voorliggende veld, bij preventie en geïndiceerde zorg. Outcome heeft betrekking op het directe resultaat van een activiteit: bereik of uitval, cliënttevredenheid en het realiseren van de doelen. Je verbetert je inzet verder door deze gegevens te verzamelen en met regelmaat te bespreken.

Leer, verbeter en stuur bij

Ga met elkaar in gesprek en bepaal samen welke verbeteracties er nodig zijn. Benut verzamelde gegevens voor de individuele en gezamenlijke kwaliteitscyclus en beleidsaanscherping. Doe dat zowel op het niveau van je eigen activiteit of aanbod, als op het niveau van het bredere maatschappelijke doel dat je met elkaar gesteld hebt.

Bevorder dat betrokken partijen van elkaar leren in de praktijk, onder andere aan de hand van reflectie op casuïstiek. Hierbij gaat het om het bevorderen van het gemeenschappelijk belang en om duidelijkheid over: wie doet wat op welk moment?

  • Uiteraard hangt preventie van kindermishandeling nauw samen met preventie van andere vormen van huiselijk geweld. Een handreiking hiervoor is gemaakt door Movisie: Gemeentelijk preventiebeleid huiselijk geweld.
  • Vanuit het programma Geweld hoort nergens thuis zijn bouwstenen ontwikkeld voor gemeenten en hun samenwerkingspartners. De bouwstenen zijn te gebruiken bij de inrichting van een effectieve regionale aanpak tegen seksueel geweld.
  • Op initiatief van de VNG en de ministeries van VWS, OCW en VenJ hebben zes gemeenten zich in 2015 en 2016 gericht op verbetering in de praktijk van het dagelijks handelen van professionals die met ouders en kinderen werken. Deze gemeenten deden dit als collectief samen met lokale en regionale partners in het werkveld. Het NJi heeft de opbrengsten en ervaringen van de collectieven beschreven in het eindrapport Collectieven tegen Kindermishandeling: opbrengsten en ervaringen. Een online samenvatting per thema staat op de website van de VNG.
  • De NJi-publicatie Effectief werken in het veranderende jeugdveld biedt een raamwerk voor gemeenten en jeugdhulpaanbieders die in maatschappelijk partnerschap effectieve jeugdhulp willen realiseren. 
  • In de tool Weten wat werkt vind je interventies en methodieken voor het werken met mensen met een lvb.
Agnes Derksen

Agnes Derksen

senior medewerker inhoud