Hoe kan ik pesten herkennen?

Is het een grapje, een ruzie, geplaag dat bij de ontwikkeling van het kind hoort? Of is het pesten? Pesten komt overal voor en kan vervelende gevolgen hebben op de lange termijn. Zowel voor de gepeste als voor de pester. Het is niet altijd even zichtbaar. Hoe herken je pestgedrag?

Pestgedrag

Pesten is een vorm van agressie waarbij geprobeerd wordt om iemand steeds opzettelijk pijn te doen. Dat kan online en offline, fysiek en sociaal. De belangrijkste kenmerken van pestgedrag zijn:

  • er is een negatieve bedoeling.
  • het gebeurt structureel tegen dezelfde persoon of personen.
  • er is machtsongelijkheid, bijvoorbeeld vanwege de sociale hiërarchie in de groep

Als een kind of jongere naar je toe komt en vertelt dat er gepest wordt, is het belangrijk om dat serieus te nemen. Voor een kind is het een moeilijke stap om hierover te praten. Als je vermoedt dat er geen sprake is van pesten, dan is het belangrijk om na te gaan waarom het kind dit wel zo beleeft. Lees hier meer over bij Pesten of sociaal onhandig?

Maar meestal zal een gepest kind niet uit zichzelf naar jou toe komen. Wees dus alert op signalen van pestgedrag. Als hulpmiddel om die signalen te kunnen herkennen, zijn signaalkaarten ontwikkeld. Daarop staan zes aandachtspunten. Deze zogeheten 'pest-alerts' helpen signalen van pesten vroegtijdig te herkennen:

  • Let op vluchtgedrag.
  • Kijk naar rol-vastheid.
  • Let op signaalgedragingen, bijvoorbeeld afwijkend gedrag met telefoon.
  • Er is geen schuldgevoel of verzoening.
  • Het is fysiek grensoverschrijdend.
  • Herhaald plagen is pesten.

Let hier ook op bully-victims: kinderen die zowel pester als gepeste zijn. Pesten en gepest worden overlapt vaak en versterkt elkaar over tijd.

Er zijn signaalkaarten voor het primair en voortgezet onderwijs met uitleg en voorbeelden:

Signaalkaart Pesten voor basisonderwijsSignaalkaart Pesten voor voortgezet onderwijs

Online pestgedrag herkennen

Bij online pesten valt de pester het slachtoffer digitaal lastig. Bijvoorbeeld door nare appjes te versturen, gênante video's te uploaden op sociale media, of door persoonlijke informatie over het slachtoffer ongewenst te delen met anderen.

Online pesten gebeurt meestal door personen uit de omgeving van degene die gepest wordt. De kans is dus groot dat als een kind op school gepest wordt, dit ook online gebeurt.

Een van de 'pest-alerts' op de signaalkaart voor het voortgezet onderwijs is: 'smartphone wordt vriend of vijand'. Dat houdt in dat afwijkend gedrag ten aanzien van de telefoon een signaal kan zijn van online pesten. Denk bijvoorbeeld aan extreme afscherming van de telefoon, of stemmingswisselingen tijdens het gebruik van de telefoon.

Over pesten van Stichting School & Veiligheid Risico- en beschermende factoren voor pesten

Foto Mirella van den Burg

Mirella van den Burg, MSc

adviseur onderwijs en veiligheid