Opgroeiwijk Geuzenveld: kansrijk opgroeien doe je samen

Aanleiding: een positieve en stimulerende opvoedomgeving bieden

Veilig en gelukkig op school en in de wijk

Basisscholen hebben de grote opdracht om een positieve en stimulerende opvoed- en opgroeiomgeving te creëren. Een omgeving waar kinderen zich gehoord, gezien, veilig en gelukkig voelen. Maar ook waarin hun vorming van democratisch burgerschap wordt versterkt. Dit betekent dat ze kinderen leren hun stem te laten horen, elkaars verschillen te accepteren en gelijkwaardig samen te werken om goede beslissingen te nemen voor henzelf en de samenleving. 

'Dit lukt niet altijd even goed', vertelt Harriët. 'Scholen zitten in de overlevingsmodus door het lerarentekort en hebben te maken met problemen in de wijk die de school binnenkomen. Zoals armoede, polarisatie, kansenongelijkheid en criminaliteit.' Suzan benadrukt dat scholen hiermee moeten leren omgaan, maar niet alleen. 'Scholen proberen vaak alles zelf op te lossen, het zijn een soort dichte bolwerken. Het is belangrijk om dit meer te openen.' 

Niet alleen binnenin, maar ook buiten de school kijken 

Ook Stadsdeel Amsterdam Nieuw-West herkende dit probleem bij basisscholen in Geuzenveld. Daarom schakelden ze De Samenwerking Onderwijsvernieuwers in. Om ondersteuning te bieden bij het creëren van een omgeving waar kinderen gezond, veilig en kansrijk kunnen opgroeien. Harriët vertelt dat zij en Suzan veel ervaring hebben in het onderwijs, van leraar tot directielid. 'We zijn altijd geïnteresseerd gebleven in het veld rondom onderwijs. Niet meer zozeer om binnen scholen te werken, maar juist om daarbuiten te kijken. Daarom was dit voor ons een interessant vraagstuk om mee aan de slag te gaan.'

Een sterk netwerk rondom kinderen opbouwen

Suzan legt uit dat scholen dit probleem niet alleen kunnen oplossen, maar hiervoor partners nodig hebben in de wijk. 'Samenwerking is belangrijk om een positieve en stimulerende opvoed- en opgroeiomgeving te creëren. Dit betekent dat we een netwerk moeten opbouwen met ouders en lokale initiatieven rondom de scholen.'

'Vooral in kansarme wijken is het belangrijk om een sterk netwerk rondom kinderen te hebben. Dit netwerk beschermt kinderen en zorgt ervoor dat ze gelukkig en gezond kunnen opgroeien. Vanuit dit idee is de Opgroeiwijk ontstaan. Het is onze taak om deze verbindingen te maken en het proces te begeleiden.'

Aanpak: verbinding zoeken in de wijk 

Co-creatie: samenwerken aan de oplossing

In de startfase van Opgroeiwijk Geuzenveld organiseerden Suzan en Harriët een co-creatiesessie. 'We brachten scholen, ouders en initiatieven in de wijk samen', vertelt Harriët. 'Het doel van deze bijeenkomst was om elkaar te leren kennen en te praten over wat er speelt in de wijk.'

De co-creatiesessie begon met het ophalen van herinneringen van waar iedere deelnemer zelf is opgegroeid. Suzan: 'Door eigen fijne jeugdherinneringen op te halen en met elkaar te delen zet je deelnemers aan het denken over wat een wijk een fijne thuisbasis maakt. Maar ook wat de ideale wijk zou zijn en wat daarvoor nodig is.'

Een ideale wijk bleek vooral een wijk waar mensen elkaar kennen en helpen. Waar je er niet alleen voor staat. De co-creatiesessie maakte duidelijk dat scholen, ouders en initiatieven in Geuzenveld elkaar nog onvoldoende wisten te vinden.

Bekijk deze video van de eerste bijeenkomst ter inspiratie.

Een hechte gemeenschap

'Om de mini-wereldjes in de wijk met elkaar te verbinden, zijn we aan de slag gegaan met een Opgroeikaart', vertelt Suzan. 'Samen maakten we een overzicht van activiteiten, bijeenkomsten en plaatsen waar gezinnen en kinderen elkaar kunnen ontmoeten, ervaringen delen en samenwerkingen aangaan', vult Harrïet aan. De Opgroeikaart is daarna verspreid naar alle partners die op de kaart staan, zodat zij van elkaar en het initiatief op de hoogte zijn.

Harriët: 'Het is belangrijk om elkaar te kennen in de wijk als we willen dat kinderen gelukkig en gezond opgroeien. Zo ontstaat er een hechte gemeenschap waarin iedereen zich gehoord, gezien en gewaardeerd voelt. Een kind kan zich het beste ontwikkelen als het wordt ondersteund door een sterke en betrokken omgeving.'

Op expeditie: ontdekken en verbinden

Om alle betrokken partijen in de wijk verder te verbinden, werden er expedities georganiseerd. 'Met de Opgroeikaart in de hand gingen we op expeditie met ouders, kinderen, leerkrachten en directeuren', legt Suzan uit. 'Samen bezochten we verschillende plekken zoals buurthuizen, consultatiebureaus en kinderopvanglocaties in de wijk die we op de kaart hadden gezet. Deze expedities droegen bij aan een onderlinge kennismaking en lieten zien dat niemand er alleen voor staat.' 

'De schooldirecteuren hebben we met de kaart meegenomen langs initiatieven die ze alleen kenden van folders die de school in kwamen', vervolgt Suzan. 'Ook gingen we op expeditie naar de Openbare Bibliotheek waar een viertal partners, die naschools aanbod bieden, zich presenteerden. We zijn naar de buurtwerkkamer geweest waar buurtmoeders de hele week activiteiten organiseren voor ouders en kinderen. Het is fijn om te horen wat er allemaal georganiseerd wordt. En om de gezichten nu te kennen. Dat maakt de drempel veel kleiner om samen te werken of elkaar op te zoeken bij vragen of urgente zaken die spelen.'

'Ook ouders van jonge kinderen hebben we meegenomen langs kinderopvangplekken, de speel-o-theek en de Openbare Bibliotheek', vult Harriët aan. 'Daar hebben ze informatie gekregen en vragen gesteld. Als je dit eerst samen doet dan wordt het voor ouders daarna makkelijker zelf vaker naar dit soort plekken te gaan. De expedities zijn mooie manieren waar ontmoeting het hoofddoel is en om als springplank te gebruiken voor verdere stappen tot verbinding.'

De Week van de Opgroeiwijk

Samenwerkingen in de wijk zorgen er vaak voor dat er steeds weer nieuwe activiteiten worden georganiseerd voor kinderen, ouders en professionals. Volgens Suzan en Harriët bundel je zo je krachten. En kun je nieuwe initiatieven ontwikkelen die aanvullend zijn op het al bestaande aanbod in de wijk. Suzan: 'Zo hebben we nu voor de tweede keer de Week van de Opgroeiwijk georganiseerd. Hierin komen partners samen tot een mooi programma waar kinderen, ouders en professionals aan bijdragen en deelnemen.'

Aandachtspunten: uitdagingen voor het creëren van verbinding in de wijk

De initiatieven in kaart brengen

Het in kaart brengen van alle initiatieven is volgens Suzan al een uitdaging op zich. 'Het is een dynamische wereld. Aanbieders verschijnen en verdwijnen. En je moet in de juiste netwerken terechtkomen om op de hoogte te blijven van dit soort zaken. Je moet hiervoor in de haarvaten van de wijken duiken. En de ambassadeurs van de wijk leren kennen en zelf op onderzoek uitgaan. Bij ambassadeurs kun je denken aan ouders en professionals die de wijk goed kennen. En een groot netwerk hebben en zich graag willen inzetten als het gaat over de ontwikkeling en groei van de hele wijk. Ook moet je je laten informeren door de lokale overheid. Pas dan krijg je een goed beeld van de wijk. Denk aan informatie over de visie van de lokale overheid en de ontwikkelingen in beleid.' 

De betrokkenheid van leraren binnen scholen versterken 

Om een Opgroeiwijk te creëren is het belangrijk dat leraren meer worden betrokken bij dit proces. 'Betrek niet alleen directeuren, ook leraren hebben hier een opdracht in. We moeten streven naar bewustwording en betrokkenheid op de werkvloer. Zodat de pedagogische aanpak en visie van de Opgroeiwijk geïntegreerd kunnen worden in het onderwijs', benadrukt Suzan. 'We willen dat leraren en andere professionals in scholen actief meewerken aan de Opgroeiwijk. Zodat we het gedachtegoed van de Opgroeiwijk ook daadwerkelijk de scholen in kunnen brengen.'

Samenwerking met ouders

'Het is een uitdaging voor professionals om niet alleen vóór ouders, maar ook mét ouders te denken', legt Harriët uit. 'We moeten niet denken dat wij alles weten en het probleem wel zullen oplossen. Het is belangrijk dat mensen in de wijk betrokken raken en zich eigenaar voelen van verschillende aspecten in de wijk. Om dit te bereiken is het nodig om met elkaar in gesprek te gaan. Leer ouders, kinderen en scholen kennen. We moeten begrijpen waar ze vandaan komen en wat ze dagelijks meemaken. Op basis daarvan kunnen we samen op zoek naar oplossingen en partners om mee samen te werken.'

Ook is het volgens Suzan en Harriët belangrijk om ouders actief te betrekken bij opvoedingsvraagstukken. En hen te ondersteunen in hun persoonlijke groei en ontwikkeling. Hierdoor kunnen er indirecte effecten ontstaan die de opgroeisituatie van kinderen verbeteren. Suzan noemt voorbeelden waarbij moeders in Opgroeiwijk Geuzenveld door ontwikkelgesprekken en expedities gestimuleerd werden om een taalcursus of opleiding te volgen. 'Hierdoor krijgen deze moeders de kans om zich te ontwikkelen en beter in hun vel te zitten. Dit kan direct en indirect effect hebben op de kinderen en het opvoedingsklimaat in de wijk.'

Rekening houden met diversiteit

Een andere uitdaging is volgens Suzan en Harriët het doorbreken van witte normatieve denkwijzen. Het is volgens hen belangrijk om de verbinding op te zoeken tussen verschillende culturen, achtergronden en opvattingen om meer begrip voor elkaar te creëren. Het project moedigt daarom aan om met elkaar het gesprek aan te gaan. En het biedt ruimte voor het delen van ervaringen en perspectieven.

Harriët: 'In de wijk hebben we mensen van verschillende komaf, zoals Marokkaanse, Turkse en Surinaamse gemeenschappen, maar ook ouderwetse Amsterdammers. Het zijn allemaal netwerken en samenlevingen die op hun eigen manier functioneren.  We moeten onszelf daarin verdiepen. Daarom is het belangrijk om met elkaar in gesprek te gaan over hoe je leeft en wanneer je je thuis voelt in de wijk. Wat betekent dat voor jou? Maar tegelijkertijd is het ook belangrijk om niet te veel te focussen op de verschillen. Uiteindelijk zijn we allemaal mensen en hebben we dezelfde basisbehoeften.'

Je bent nooit klaar

Direct effect is soms lastig te zien. 'Je moet langdurig de verbinding opzoeken en blijven samenwerken rond kinderen en gezinnen. Zodat kinderen daar in hun verdere leven de vruchten van plukken. En op hun wijze kunnen bijdragen aan een nieuwe samenleving', legt Harriët uit. 'Je zult nooit klaar zijn met het proces. Je moet blijven investeren in lokale ontmoetingen en samenwerkingen rond scholen. Op klein, lokaal niveau. Let wel op dat je niet te veel partners aanhaakt. Want dan wordt het moeilijk schakelen en kun je geen snelheid maken.'

Jouw praktijkvoorbeeld delen

Wil jij ook zo'n inspirerend praktijkvoorbeeld delen? Mail dan m.ekkelboom@nji.nl  met een korte beschrijving. We nemen dan contact met je op om te kijken of jouw bijdrage kan worden toegevoegd aan onze website door middel van een interview.