Puber | sociaal-emotioneel: emoties in de puberteit

Waarom hebben pubers vaak sterke emoties?  

Tijdens de puberteit verandert er veel in het lijf en de hersenen van je kind. Die veranderingen worden veroorzaakt door stofjes in het lichaam: hormonen. Door hormonen kunnen de emoties van pubers erg wisselen. Som kan je kind hartstikke blij zijn, soms ineens verdrietig.  

Ontwikkeling van de hersenen 

Dit heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen. Het sociale deel van de hersenen ontwikkelt zich snel. Hiermee worden emoties verwerkt. Bij jongeren is dit sociale deel van de hersenen extra gevoelig. Daardoor reageren ze sterk op beloningen en op de mening van anderen. Het deel van de hersenen dat het gedrag stuurt, ontwikkelt zich wat langzamer. Hierdoor kunnen jongeren moeite hebben om rustig na te denken over een probleem of iets in de toekomst.  

Weinig slaap  

Tijdens de puberteit verandert ook het slaappatroon. Daardoor gaan jongeren vaak later naar bed en slapen ze te weinig. Dit kan veel invloed hebben op hoe zij zich voelen. Als jongeren te weinig slapen, zijn ze sneller geïrriteerd of somber.  

Veel veranderingen 

Er verandert ook veel in het leven van jongeren. Op school en werk wordt meer zelfstandigheid van ze verwacht. Dit is niet makkelijk voor veel jongeren. Het kan stress geven als zij niet goed aan verwachtingen kunnen voldoen, of het overzicht verliezen.    

Sterke emoties zijn normaal 

Het is voor jongeren fijn om te weten dat wisselende emoties heel normaal zijn in de puberteit. En dat emoties soms erg groot kunnen worden in je hoofd. Leg dit uit aan je kind. Vertel hoe dat vroeger voor jouzelf was. Of kijk samen naar dit filmpje over de puberteit. Het filmpje kan helpen om er samen over te praten. Dit soort gesprekken gaan vaak beter als je samen iets aan het doen bent. Of als je samen in de auto of op de fiets zit. 

Hoe kun je je puber helpen omgaan met emoties? 

Achterhaal samen de oorzaak van een emotie 

Pas als je weet wat de oorzaak van je emotie is, kun je bedenken wat je eraan kunt doen. Maar veel jongeren kunnen niet altijd benoemen wat ze voelen. Of ze worden overspoeld door hun emoties. Daar kunnen ze chagrijnig, boos of gestrest van worden. Het is dan moeilijk om iets te veranderen.  

Voelt je kind zich niet goed, maar weet het niet precies waarom? Probeer samen te bedenken wat er speelt: waar denkt je kind over na en waar maakt het zich zorgen om? Soms lucht het al op als je kind vertelt wat het bezighoudt. En als jullie weten wat er dwars zit, kunnen jullie nadenken over oplossingen.  

Hoe je het beste met emoties kunt omgaan, hangt af van de situatie. Als je kind bang is om naar de tandarts te gaan, is afleiding bijvoorbeeld slim. Want dan denkt je kind er minder aan. Is je kind bang om een toets niet te halen? Dan kan het beter zijn om erover te praten of het eigenlijk wel erg is als het niet alles weet. Dan wordt je kind minder gestrest en kan het weer leren.  

Zorg voor een gezonde leefstijl 

Als jongeren te weinig slapen, weinig bewegen of veel stress hebben, heeft dit invloed op hun gevoelens. Vaak worden jongeren hier prikkelbaar en somber van. Help je kind met het vinden van een gezond ritme. Denk aan voldoende slaap, genoeg beweging en ruimte voor ontspanning. Maak afspraken over schermgebruik en help je kind zich hieraan te houden.    

Ondersteun bij leren en uitproberen 

Jongeren leren steeds meer manieren om emoties onder controle te houden en aan te passen. Dit leren ze door uitproberen, door anderen na te doen en door uitleg van anderen. Als ouder kun je hierbij ondersteunen:  

• Leer je kind de signalen te herkennen van een boze bui of stress 
• Laat je kind merken dat je begrijpt waarom het zich zo voelt
• Laat merken dat de gevoelens van je kind er mogen zijn
• Help de oorzaak en het gevolg van een probleem duidelijk te maken
• Help nadenken over verschillende oplossingen
• Help om een situatie nuchter te bekijken
• Vertel hoe jij zelf dezelfde problemen ooit hebt opgelost
• Laat je kind fouten maken en help bij het vinden van oplossingen 

Voorkom het onderdrukken van gevoelens  

Een gevoel onderdrukken werkt vaak niet goed. Door een probleem proberen te vergeten, kan je kind er tijdelijk minder last van hebben. Maar de situatie verandert er niet door. Laat je puber weten dat het prima is om bepaalde gevoelens en emoties te hebben.  

Maak het niet te groot 

Soms zijn emoties even heel groot, maar worden ze snel weer minder. Laat je puber soms even met rust, zonder er iets over te zeggen. Vooral als je kind moe terugkomt van school of een afspraak met vrienden. Drink samen een kopje thee, kijk een film of geef je kind even een knuffel.  

Geef grenzen aan 

Je kind kan sterke emoties hebben en dat heeft ook invloed op jou. Pubers reageren zich vaak af op de ouders, omdat ze zich veilig voelen bij hen. Sta open voor een gesprek, maar geef ook duidelijk je grenzen aan.  

Jongeren worden zelfstandiger, maar de band met hun ouders blijft belangrijk. Grenzen geven hen rust in wat ze kunnen en mogen doen. Probeer het je niet aan te trekken als je kind geïrriteerd reageert. Probeer zelf rustig te blijven. Weet dat sterke emoties bij pubers erbij horen en dat ze vaak ook weer overgaan.