'Neem zorgen over doorstroomtoets serieus'

De doorstroomtoets leidt niet tot meer kansengelijkheid in het onderwijs. Dat concludeert de PO-Raad na een analyse van de toets. 'We moeten de zorgen die er zijn over de doorstroomtoets serieus nemen', zegt Fatima-Zohra Charki. 'Het schooladvies en de schoolloopbaan van leerlingen mogen niet afhangen van welke toets de school kiest.'

De PO-Raad heeft een analyse gemaakt van de resultaten van de doorstroomtoets in 2024-2025 en die vergeleken met eerdere schooljaren. Op scholen in een meer kansrijke omgeving is de doorstroomtoets vaker aanleiding om het eerdere schooladvies voor het voortgezet onderwijs bij te stellen naar een hoger onderwijsniveau. Ook blijkt dat de resultaten van de twee meest gebruikte toetsen verschillen. Bij de ene toets halen meer leerlingen het fundamentele niveau of het streefniveau dan bij de andere.

Hetzelfde niveau, verschillend advies

Verder zijn er grote verschillen tussen de zes doorstroomtoetsen waar scholen uit kunnen kiezen. Leerlingen die hetzelfde niveau halen voor taal, rekenen en lezen krijgen bij verschillende toetsen toch een verschillend toetsadvies. Van de leerlingen die hetzelfde niveau halen, krijgt bij de ene toets bijvoorbeeld 19 procent een vwo-advies en bij de andere 37 procent.

'De verschillen die de PO-Raad signaleert, zijn zorgwekkend en verdienen nader onderzoek', zegt Fatima-Zohra Charki van het Nederlands Jeugdinstituut. 'De doorstroomtoets moet betrouwbaar zijn en een objectief beeld geven van wat een leerling kan - los van welke toets de school gebruikt.'

Andere toets dan vorig jaar

'De PO-Raad meldt dat leerlingen hoger scoren op scholen die dit schooljaar hebben gekozen voor een andere doorstroomtoets dan vorig jaar. Dat is een aanwijzing dat de toetsen niet goed vergelijkbaar zijn. Maar het verschil kan ook komen doordat die scholen nog andere maatregelen hebben genomen na hun tegenvallende resultaten vorig schooljaar. Misschien hebben ze bijvoorbeeld leerlingen meer laten oefenen met toetsen.' Charki hoopt dat de rapportage van het College voor Toetsen en Examens (CvTE), die binnenkort wordt verwacht, meer duidelijkheid zal geven over verschillen tussen de toetsen.

Uit de analyse van de PO-Raad blijkt ook dat meer leerlingen een meervoudig toetsadvies krijgen sinds de invoering van de doorstroomtoets, bijvoorbeeld een gemengd vmbo-t/havo-advies. Dat ziet Charki als een gunstige ontwikkeling. 'Leerlingen krijgen dan meer tijd om in het voorgezet onderwijs het voor hen passende onderwijsniveau te vinden.'

Latere selectie

Charki ziet in de analyse aanleiding om te pleiten voor een later selectiemoment voor het voortgezet onderwijs. 'Dit vraagt niet alleen om duidelijkheid over de betrouwbaarheid van de doorstroomtoets. Er is ook een breder gesprek nodig over het Nederlandse selectiesysteem. Het NJi pleit al langer voor een later selectiemoment om de kansengelijkheid te vergroten. Kinderen verdienen de tijd om hun talenten te ontwikkelen en te verkennen welk schoolniveau goed aansluit bij hun capaciteiten.'

Meer informatie

Bericht PO-RaadThemarapportage Doorstroomtoets 2025