Wat speelt er rondom jeugdcriminaliteit?

Landelijke ontwikkelingen en onderzoeken

Juni 2025

Recruiting money mules – Hoe jongeren geldezels worden: ronselpraktijken
Luuk Bekkers – Vrije Universiteit Amsterdam

In dit onderzoek is gekeken naar hoe jongeren online en offline worden geronseld. Daarnaast worden concrete handvatten voor preventie geboden. Uit het onderzoek blijkt dat jongeren zowel op straat als via sociale media worden geronseld. De slachtoffers zijn zich vaak onvoldoende bewust van de risico's die hieraan vastzitten.  

April 2025

Ouders in beeld – De rol van ouders in de aanpak van criminele uitbuiting onder Zeeuwse jongeren
Centre of Expertise Veiligheid en Veerkracht – Avans Hogeschool

In dit onderzoek is gekeken naar de mate waarin ouders bekend zijn met criminele uitbuiting, welke signalen zij herkennen en wat zij nodig hebben om uitbuiting tegen te gaan. Uit het onderzoek blijkt dat een groot deel van de bevraagde ouders bekend is met het fenomeen criminele uitbuiting. Desondanks voelden ouders zich over het algemeen niet zeker dat zij daders en slachtoffers zouden herkennen. De helft van de ouders geeft aan te weten wat ze moeten doen bij vermoedens van criminele uitbuiting. Er lijkt meer behoefte te zijn aan educatie en duidelijkheid over signalen, voorlichting en betere samenwerking met instanties.

December 2024

Met wetenschap beter bewapend – Een verdiepend literatuuronderzoek naar de achtergronden en aanpak van wapens en wapengeweld onder jongeren
Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving en Erasmus Universiteit Rotterdam

In dit literatuuronderzoek is gekeken naar de motieven en oorzaken die gerelateerd zijn aan wapens onder jongeren. Daarnaast is er gekeken naar de effectiviteit van interventies die zich richten op wapens onder jongeren. Resultaten laten onder andere zien dat jezelf kunnen verdedigen het vaakst genoemd wordt als motief. Andere motieven zijn het kunnen plegen van delicten (instrumenteel), het mooi vinden (symbolisch) of het beslechten van conflicten. Factoren die vaak samenhangen met bezit, dragen en gebruik van wapens zijn onder andere: slachtofferschap en blootstelling aan geweld, slachtoffer of dader zijn van pesten, en betrokkenheid bij criminaliteit. In het onderzoek worden ook factoren beschreven waaraan effectieve interventies moeten voldoen. 

Juni 2024

Landelijk kwaliteitskader effectieve jeugdinterventies voor preventie van jeugdcriminaliteit
Ministerie van Justitie en Veiligheid

In dit kwaliteitskader zijn richtlijnen en handvatten geformuleerd die het ministerie van Justitie en Veiligheid, gemeenten en andere organisaties kunnen gebruiken bij het vormgeven van hun preventieve aanpak tegen jeugdcriminaliteit. Daarnaast is in het rapport een inventarisatie uitgevoerd naar de beschikbare bestaande interventies.

April 2024

20 gemeenten extra gesteund in aanpak van jeugdcriminaliteit
Ministerie van Justitie en Veiligheid

De komende drie jaar is er voor 20 extra gemeenten geld beschikbaar gesteld om de jeugdcriminaliteit in hun wijken verder terug te dringen. Dit bedrag komt naast het structurele geld dat al beschikbaar is voor een gerichte aanpak in 27 gemeenten. Deze gemeenten hebben buurten waar de leefbaarheid onder druk staat en de risico's groot zijn dat kinderen, jongeren en jongvolwassenen in de criminaliteit belanden. Jeugdcriminaliteit houdt echter niet op bij de grenzen van (groot)stedelijke gebieden. Daarom zijn de 20 aanvullende gemeenten gevraagd een plan van aanpak te maken voor de problematiek die ze kennen met jeugdcriminaliteit.

Maart 2024

Jongeren in zware en georganiseerde criminaliteit: signalen en de rol van het voortgezet onderwijs
Jennifer van den Broek (Tilburg University)

In dit onderzoek is gekeken naar de preventieve en signaleringsrol van het voorgezet onderwijs bij zware en georganiseerde criminaliteit. De bevindingen tonen aan dat de meerderheid van de onderwijsmedewerkers te maken krijgt met de betrokkenheid van hun leerlingen bij georganiseerde criminaliteit. De onderwijsmedewerkers zijn zich bewust van hun verantwoordelijkheid, maar ondervinden onder andere een gebrek aan training, voorlichting en specifieke protocollen voor het herkennen en opvolgen van relevante signalen.  

November 2023

Geen aanwijzingen dat Top600 aanpak leidt tot minder recidive
WODC

Het WODC onderzocht het effect van de Top600-aanpak op de recidive, een van de drie doelstellingen van de aanpak. Uit de resultaten blijkt dat de Top600-veelplegers niet minder recidiveren dan vergelijkbare veelplegers. Een mogelijke verklaring is dat ze door hun zware en complexe problemen lastig te helpen zijn. Ook zijn er aanwijzingen dat de aanpak niet helemaal wordt uitgevoerd zoals beoogd. Om te kunnen bepalen of de aanpak effectief is, is nader onderzoek nodig, zeker naar de twee andere doelen.

Lancering online hulpplatform Keerpunt
Centrum Kinderhandel en Mensenhandel (CKM) en Fier 

Het CKM en Fier lanceren het online hulpplatform Keerpunt voor slachtoffers van criminele uitbuiting. Onderdeel van het hulpplatform is een anonieme hulplijn waar slachtoffers en mensen uit hun omgeving laagdrempelig en veilig kunnen chatten met hulpverleners. Het doel hiervan is om slachtoffers te ondersteunen en waar mogelijk te begeleiden naar hulpverlening en/of opsporingsinstanties. Daarnaast biedt het platform informatie over criminele uitbuiting voor slachtoffers, hun omgeving en professionals die werken met deze groep. 

Juli 2023

Voorkomen is beter dan genezen…, toch? Over goed bedoelde maar potentieel schadelijke vormen van preventie van ondermijning
Edwin Kruisbergen & Martha de Jonge

In dit artikel worden verschillende vormen van preventie, zoals voorlichtingscampagnes en educatieprogramma's, besproken aan de hand van wetenschappelijke kennis over de werkzaamheid van zulke instrumenten. Uit de beschikbare wetenschappelijke kennis blijkt dat instrumenten als voorlichtingscampagnes en educatieprogramma's vaak niet het gewenste resultaat hebben, of soms zelf een tegengesteld effect kunnen veroorzaken en het ongewenste gedrag versterken.

December 2022 

Start programma Preventie met Gezag
Ministerie van Justitie en Veiligheid

Voor de preventie en aanpak van jeugdcriminaliteit worden jaarlijks structureel middelen vrijgemaakt, kondigde het ministerie van Justitie en Veiligheid in 2022 aan. Het programma 'Preventie met gezag' richt zich onder meer op de weerbaarheid van jongeren tegen de criminaliteit of het verder afglijden in de criminaliteit. Het programma is gestart met vijftien gemeenten.

Augustus 2022 

"Het is een probleem, maar niet voor mij" – Een onderzoek naar de achtergronden van wapens en wapengeweld onder jongeren in Rotterdam
Erasmus Universiteit Rotterdam

In Nederland en in Rotterdam is vanaf midden 2019 een toename van steekincidenten onder jongeren te zien. Onder andere de gemeente Rotterdam lanceerde een campagne om messenbezit en -gebruik tegen te gaan. Ook werd het messen- en wapenbezit onder jongeren onderzocht. Dit onderzoek richt zich op de achtergronden en mogelijke oorzaken van wapenbezit en -gebruik onder Rotterdamse jongeren. Daarbij hebben de onderzoekers speciale aandacht voor de online jeugdcultuur. Uit de studie blijkt onder andere dat de meerderheid van de jongeren niet betrokken is bij wapenbezit of gebruik.

Juni 2022

Kijken met andere ogen. Deel I: Een landelijke verkenning naar criminele uitbuiting in dertien (middel)grote gemeenten in Nederland
Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel (CKM)

Uit dit onderzoek blijkt dat er te weinig zicht is op jongeren die gedwongen in de criminaliteit belanden. In dertien steden werden er 2500 vermoedelijke slachtoffers gesignaleerd tegenover 68 daadwerkelijk geregistreerde slachtoffers. In het onderzoek vulden 1637 eerstelijnsprofessionals uit (middel)grote gemeenten vragenlijsten in over contact met vermoedelijke slachtoffers van criminele uitbuiting.

Uit het vervolgonderzoek Kijken met andere ogen, deel II: Een onderzoek naar de strafrechtelijke aanpak van criminele uitbuiting blijkt dat de politie en het OM op dit moment nog niet goed toegerust zijn op de aanpak van criminele uitbuiting en het beschermen van (jonge) slachtoffers.

Monitors

2024

Monitor Jeugdcriminaliteit 2023

WODC
Frequentie: Elke 2 á 3 jaar. Nieuwe monitor jeugdcriminaliteit verschijnt in 2026

In 2023 werden de deelonderzoeken over jeugdige verdachten van misdrijven en jeugdige strafrechtelijke daders van de Monitor Jeugdcriminaliteit gepubliceerd. Daarnaast verscheen de publicatie Ontwikkelingen in de jeugdcriminaliteit 2000-2023.

Op basis van de rapportages lijkt er geen bewijs te zijn voor de zorgen om verharding en verjonging van jeugdcriminaliteit. In de afgelopen twee decennia is de jeugdcriminaliteit sterk afgenomen. Deze daling lijkt in de afgelopen jaren te stabiliseren.

2021

Landelijke Jeugdmonitor | Veiligheid
CBS en WODC
Frequentie: jaarlijks

Tussen 2010 en 2018 nam het aandeel als verdachte geregistreerde jongeren af, steeg in 2019, en nam opnieuw af in 2020. Tussen 2012 en 2019 daalde het aandeel jongeren dat slachtoffer werd van traditionele criminaliteit. Het percentage slachtoffers van cybercrime werd in de afgelopen jaren groter.