Bij integrale jeugdhulp zijn verschillende wetten en regels van toepassing. De afspraken gaan bijvoorbeeld over financiering, privacy, tuchtrecht en culturele diversiteit.
Wetten
Van toepassing zijn de Jeugdwet, de Zorgverzekeringswet, de Wet langdurige zorg, de Wet passend onderwijs, de Participatiewet, de Wet publieke gezondheid en de Wet maatschappelijke ondersteuning.
Zodra jongeren 18 jaar oud zijn, veranderen de wetten die op hen van toepassing zijn. De hulpverlening valt niet meer onder de Jeugdwet, tenzij de hulp verlengd wordt.
Bescherming privacy
Bij integrale jeugdhulp spelen twee aspecten van privacy een rol: de borging van privacy binnen organisaties, zoals gemeenten, jeugdhulpaanbieders en zorgverzekeraars, en de uitwisseling van gegevens tussen organisaties.
Op alle organisaties is de Europese Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van toepassing. De Autoriteit Persoonsgegevens biedt daarover uitgebreide informatie.
Privacy binnen organisaties
In hoofdstuk 7 van de Jeugdwet staat aan welke regels jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen gebonden zijn. De belangrijkste punten in de wet zijn:
- Uitwisselen van cliëntgegevens tussen professionals binnen een organisatie is toegestaan indien de informatie nodig is voor de hulpverlening.
- In het geval van een voogdijmaatregel of een ondertoezichtstelling mag de strikt noodzakelijke informatie ook met de gezinsvoogd gedeeld worden zonder toestemming van de ouders en het kind.
- Ouders en kinderen hebben recht op inzage in hun dossier. Zij hebben ook het recht om hun mening te laten opnemen in het dossier, bijvoorbeeld om duidelijk te maken dat ze het niet eens zijn met de hulpverlener.
- Dossiers moeten vijftien jaar bewaard worden vanaf het moment van afsluiting van de hulpverlening; in de jeugdbescherming is dit dertig jaar.
Uitwisseling tussen organisaties
Bij integrale jeugdhulp werken verschillende organisaties nauw samen. Voor een zorgvuldige informatie-uitwisseling zijn afspraken over privacy nodig. Er is in de praktijk veel onduidelijkheid rondom privacy.
Voor de uitwisseling van gegevens is toestemming nodig van:
- ouders, als het kind jonger is dan 12 jaar;
- ouders en kind, als het kind tussen 12 en 16 jaar is;
- het kind, als het 16 jaar of ouder is. Het is essentieel ook dan met de ouders af te stemmen.
Het anoniem bespreken van een casus kan altijd; er is geen toestemming voor nodig. Het is echter niet voldoende om alleen namen te veranderen; de casus mag niet herleidbaar zijn tot het gezin.
Is anoniem bespreken niet voldoende, dan geldt het uitgangspunt 'praten met' en alleen indien noodzakelijk 'praten over'. Uitwisseling en afstemming tussen hulpverleners verloopt dus zo veel mogelijk in samenspraak met ouders en het kind, ook als het kind jonger is dan 12 jaar. Ouders en eventueel kinderen kunnen bijvoorbeeld deelnemen aan een multidisciplinair overleg.
Voor ouders en kinderen moet duidelijk zijn met wie welke informatie wordt uitgewisseld en met welk doel. Alleen noodzakelijke gegevens worden uitgewisseld. Extra informatie over ouders of kinderen die niet van belang is voor het doel mogen professionals niet uitwisselen.
Privacy App Jeugd
De Privacy App Jeugd is een praktisch hulpmiddel voor kinderen, jongeren, ouders, opvoeders, professionals en bestuurders. In de app staat algemene informatie over privacy in de jeugdhulp en de jeugdbescherming. De app is nog in ontwikkeling; gebruikers kunnen reageren als de uitleg niet volstaat. De app registreert geen persoonlijke gegevens en gebruikt geen cookies.
De app is een initiatief van twintig branche- en beroepsorganisaties, waaronder de VNG, Jeugdzorg Nederland, het NIP, GGZ Nederland, Sociaal Werk Nederland, de VOBC en de VGN. Zij stelden eerder het manifest 'In goed vertrouwen. De privacy van de jeugd geborgd' op. Aan het manifest zijn tien vuistregels verbonden om professionals meer houvast te geven.
