Inzicht in verschillende therapieën en professionals

Voor welke problemen of situaties is therapie geschikt?

Therapie is een verzamelwoord voor methodes die verandering teweegbrengen om gezondheid en welbevinden te bevorderen. Andere woorden zijn: hulp, behandeling, aanpak of interventie. Therapie is nodig als het gezond, veilig en kansrijk opgroeien binnen een gezin moeilijk is. Tijdens therapie staan de vastgelopen opvoedsituatie en de dingen die goed gaan bij het kind en het gezin centraal.

Therapie kan helpen bij moeilijk hanteerbare problemen bij het opgroeien en opvoeden van kinderen. Denk aan:

• Gezinsbelasting en (on)veiligheid
• Opvoedonzekerheid
• Sociale vaardigheden en weerbaarheid
• Gespannen of angstig gedrag
• Somber of depressief zijn
• Onrustig, opstandig of agressief gedrag
• Moeite met onverwachte, onoverzichtelijke situaties of prikkels
• Gezinnen met meervoudige en complexe problemen
• Trauma
• Scheiding

Welke therapieën zijn er?

Het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie heeft een overzicht van betrouwbare behandelmogelijkheden voor psychische problemen van kinderen en jongeren.

Vaktherapie is soms onderdeel van een behandeltraject. Soms is het een zelfstandige behandeling. Onder vaktherapie vallen therapievormen die een ervaringsgerichte aanpak gebruiken, zoals spel, muziek, dans, drama, beweging en beeldend materiaal.

Wil je weten welke elementen bijdragen aan het effect van een therapie, behandeling of interventie? Bekijk dan de 7 kernelementen van basishulp.

Hoe weet een professional welke therapie nodig is?

Een professional kan op meerdere manieren bepalen welke therapie nodig is voor een bepaald probleem. Bijvoorbeeld door het afnemen van een verklarende analyse, of door de inzet van een ander instrument of vragenlijst. Een professional kan ook de Keuzehulp jeugd en gezin gebruiken. Deze ondersteunt jeugdprofessionals om samen met ouders en jongeren te beslissen over passende hulp. De keuzehulp helpt de professional bij het maken van keuzes, op basis van kennis over wat werkt bij bepaalde problemen of omstandigheden. De keuzehulp bestaat uit 3 delen om met het gezin in te schatten wat er speelt, wat er goed gaat, welke behandelduur nodig is en welke interventies wanneer helpen. De inhoud van deel 3 is verbonden met de Richtlijnen en de interventies uit de Databank Effectieve Jeugdinterventies.

Bevoegdheden, kwaliteit en registratie

Als beleidsmaker en financier wil je weten welke professionals met welke bevoegdheden in de jeugdhulp werken. Er werken verschillende hulpverleners en specialisten in de jeugd-ggz, ieder met eigen expertise. Veelvoorkomende professionals zijn:

• Psycholoog/ kinder- en jeugdpsycholoog / gz-psycholoog / klinisch psycholoog
• Orthopedagoog / orthopedagoog generalist
• Kinder- en jeugdpsychiater
• Psychotherapeut K&J
• Verpleegkundige, maatschappelijk werker, sociaal pedagogisch hulpverlener of sociotherapeut
• Vaktherapeut, zoals de speltherapeut, dramatherapeut, beeldende therapeut en psychomotore therapeut (PMT)

Het verschil tussen de hierboven genoemde professionals zit in eerste instantie op opleidingsniveau en daarna in de mate van specialisatie.

Nevenregistraties

Op basis van opleidingsniveau kan een professional zich specialiseren met een gefinancierde opleidingsplaats, of zich verbreden met bijscholing of nascholing. Opleidingsorganisaties zien toe op selectie van professionals bij een verdiepende opleiding (GZ-opleiding/O-G opleiding/psychotherapeut) en bij verbredende bijscholing of nascholing.

Voorbeelden van nevenregistraties zijn:

• Systeemtherapeut
• Infant Mental Health Specialist (IMH-specialist)
• Traumatherapeut
• Cognitief gedragstherapeut

Verantwoordelijkheden van professionals

Het woord therapeut is niet wettelijk beschermd en mag door iedereen gebruikt worden. Iedere professional heeft een basisberoep met bijbehorende verantwoordelijkheden en beroepsregistratie. Het is de verantwoordelijkheid van de professional om te weten hoe het zit met bevoegdheid en bekwaamheid. De professional werkt aan de hand van richtlijnen en kent de eigen professionele grenzen. Een professional is verantwoordelijk om hulp en zorg te geven die werkt.

Welke registers zijn er in de jeugdhulp?

Er zijn twee basisregisters in de jeugdhulp, namelijk SKJ en BIG. Daarnaast zijn er nevenregistraties, afhankelijk van de bijscholing en nascholing.

Voorbeelden van aanvullende registers:

• Systeemtherapeut: NVRG
• Infant Mental Health Specialist (IMH-specialist): DAIMH
• Traumatherapeut: NtVP
• EMDR-therapeut: Vereniging EMDR
• Cognitief gedragstherapeut: VGct

Hoe krijg je inzicht in de kwaliteit van professionals?

In gesprek met jeugdhulpaanbieders wil je als beleidsmaker dat de aanbieder inzicht heeft in de SKJ- en BIG-registraties van het behandelend personeel of de uitvoerend professionals. Je krijgt dan duidelijkheid over de kwaliteit en de registraties van de professionals. Afhankelijk van de hoeveelheid en type zorgvragen in de gemeente is het nodig dat professionals zich in specifieke problematiek laten bijscholen en zich in die specialisatie laten registreren als dat verplicht is. Meer hierover lees je bij Effectieve jeugdhulp: wat werkt?

Wanneer is therapie niet de oplossing?

Therapie is geen oplossing voor alledaagse uitdagingen bij het opvoeden en opgroeien. Wat hierbij wel helpt, is een stevige pedagogische basis. Een stevige pedagogische basis ondersteunt ouders bij het opvoeden, stimuleert de ontwikkeling van kinderen, draagt bij aan het gezond, veilig en kansrijk opgroeien en helpt bij het omgaan met alledaagse problemen.