Cijfers over prestatiedruk

Prestatiedruk onder studenten

In 2023 is in de Monitor Mentale Gezondheid en Middelengebruik in kaart gebracht hoeveel prestatiedruk studenten in het hbo en op de universiteit ervaren. 44 procent van de bevraagde studenten gaf aan vaak het gevoel te hebben onder druk te staan om aan hun eigen verwachtingen en/of aan die van anderen te voldoen. Tijdens een eerdere meting in 2021 gaf 54 procent van de studenten aan vaak prestatiedruk te ervaren. Dit verschil is mogelijk te verklaren door de invloed van de coronapandemie.

Prestatiedruk komt vaker vanuit een student zelf (35 procent) dan vanuit anderen (23 procent). 15 procent van de studenten ervaart vaak prestatiedruk vanuit zichzelf én anderen.

4 procent van de deelnemende studenten geeft aan geen prestatiedruk vanuit zichzelf te ervaren en 10 procent ervaart geen prestatiedruk van anderen (Nuijen e.a., 2023).

Prestatiedruk onder scholieren

Bijna één op de drie jongeren van 12 tot en met 16 jaar ervaart regelmatig tot vaak druk om aan eigen of andermans verwachtingen te voldoen.

Over het algemeen ervaren meisjes meer prestatiedruk dan jongens. Zo ervaart bijna 35 procent van de meisjes regelmatig of vaak druk om aan eigen verwachtingen te voldoen. Onder jongens gaat het om bijna 25 procent. Ook voelen meer meisjes druk om te voldoen aan verwachtingen van anderen: 34 procent van de meisjes en 21 procent van de jongens.

Naast geslacht heeft de leeftijd invloed op de ervaren prestatiedruk. De ervaren druk neemt met de leeftijd toe. Zo ervaart 21 procent van de 12-jarigen en 44 procent van de 16-jarigen regelmatig of vaak druk om aan eigen verwachtingen te voldoen. Voor het voldoen aan verwachten van anderen is dat 17 procent bij 12-jarigen en 40 procent bij 16-jarigen.

Deze gegevens zijn afkomstig uit onderzoek naar het mentaal welbevinden van jongeren in Nederland. Het onderzoek is uitgevoerd tussen december 2018 en mei 2020. Het betreft een kwalitatief en kwantitatief onderzoek onder jongeren van 10 tot 18 jaar in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, mbo en hbo. Het onderzoek maakt gebruik van gegevens uit het HBSC-onderzoek (2017), het peilstationonderzoek en de mbo/hbo-monitor (Kleinjan e.a., 2020).

Ervaren druk door huiswerk en school

Scholieren ervaren steeds meer druk door huiswerk en school. In het basisonderwijs ervaart in 2021 bijna één op de vijf leerlingen, 18,9 procent, (nogal) veel druk door schoolwerk. Op het voortgezet onderwijs geldt dit voor bijna de helft (46,8 procent) van de leerlingen. De groep die druk door schoolwerk ervaart, groeit aanzienlijk tussen het 12de en 16de jaar (van 31 procent bij 12-jarigen tot 59 procent bij 16-jarigen).

In het voortgezet onderwijs ervaren meisjes vaker druk door schoolwerk dan jongens (56,3 procent en 37,7 procent). In het basisonderwijs ervaren evenveel jongens als meisjes druk door huiswerk en school.

De druk die scholieren in het voortgezet onderwijs ervaren, is de laatste twintig jaar aanzienlijk gestegen. Zo ging het in 2001 om circa 16 procent van de leerlingen. Dit is gestegen naar bijna 47 procent in 2021.

Behalve leeftijd en geslacht heeft ook schoolniveau invloed op ervaren druk door huiswerk. De ervaren druk door huiswerk neemt toe naarmate het schoolniveau hoger wordt. De percentages scholieren die aangeven (nogal) veel druk te ervaren door schoolwerk zijn:

• vmbo-b: 33,8 procent
• vmbo-t: 40,8 procent
• havo: 52,1 procent
• vwo: 56,1 procent

Deze gegevens zijn afkomstig uit het HBSC-onderzoek 2021 onder scholieren in groep 7 en 8 van het basisonderwijs en scholieren in het voortgezet onderwijs (Boer e.a., 2022).

Definitie

Prestatiedruk is de druk die mensen voelen om te voldoen aan bepaalde verwachtingen of standaarden. Bijvoorbeeld op school of in hun werk. De druk kan komen van de persoon zelf, van mensen in de eigen omgeving  of uit de samenleving (Dopmeijer e.a., 2023).