Peuters en hun ouders vertrouwd maken met kunst. Dat is het doel van het project Jong beginnen in Den Haag. Centraal staan kunstontmoetingen waarin kunstenaars, peuters en pedagogisch medewerkers (pm'ers) uitdagen om actief mee te doen met creatieve activiteiten.
'Kinderen krijgen zeven 'kunstontmoetingen' aangeboden: vijf bezoeken van kunstenaars op de groep en twee voorstellingen in het Laaktheater. Verschillende activiteiten moeten ervoor zorgen dat de interventie meer is dan een reeks losse kunstontmoetingen. Bij het project zijn alle pedagogisch medewerkers, kinderen en hun ouders uit 27 vve-peutergroepen betrokken. De kunstenaars bestaan uit theatermakers, dansers, muzikanten en beeldend kunstenaars.
Pm'ers leren van kunstenaars
In workshops en via coaching krijgen pm'ers ideeën aangereikt om hun eigen programma te verrijken, zoals het inzetten van kunstvormen, materialen, spelvormen, muziek en beweging. Aan de hand van een kijkkader observeren de pm'ers de kunstenaars tijdens de kunstontmoetingen. Op die manier leren zij wat kunstenaars doen om plezier en betrokkenheid bij peuters uit te lokken en exploratiegedrag te bevorderen.
Het kijkkader bevat belangrijke elementen uit het kunstenaarsgedrag. Deze worden vertaald naar vaardigheden die ook voor pm'ers toepasbaar zijn. Denk aan: openstaan voor ongebruikelijke vragen en ideeën, open opdrachten geven, feedback geven op het proces en een product, en tijd geven voor creatief denken en handelen. Bijzonder is dat de kunstenaars ook leren. In de groepen testen ze materialen uit en leren nieuwe kunstenaars omgaan met het jonge publiek. Zo ontwikkelen de voorstellingen zich in contact met de peuters.
Ouderbetrokkenheid bij activiteiten
Het proces stopt niet bij de voordeur van de peutergroep. Ook ouders worden betrokken en gaan mee naar de voorstellingen in het theater. In 'thema-doe-ochtenden' worden zij voorbereid op de voorstellingen en experimenteren ze met diverse materialen om ideeën op te doen voor activiteiten thuis. Na de kunstontmoeting wordt met ouders een reflectiegesprek gevoerd. Het theaterbezoek moet tevens bevorderen dat ouders makkelijker naar culturele instellingen gaan.
Het onderzoek
De onderzoekers bestuderen wat het project oplevert voor kinderen, pm'ers en ouders. Via vragenlijsten wordt bij pm'ers onderzocht wat zij van het project hebben geleerd en hoe ze dit toepassen. Men verwacht dat het project van invloed is op het pedagogisch handelen in de peutergroepen. Daarom voeren de onderzoekers groepsobservaties uit.
Ook bij ouders wordt onderzocht wat het project voor hen betekent in de omgang met hun kind thuis (ontwikkelingsstimulering) en voor hun kennis over en bezoek aan het culturele aanbod in de omgeving (cultuurdeelname). Onderzoek bij een selectie van kinderen moet uitwijzen wat het project teweegbrengt tijdens en na afloop van de kunstontmoetingen (betrokkenheid, exploratiegedrag).
Betrokken organisaties
Het project is een initiatief van kunstenaarsorganisatie 2 Turven Hoog in samenwerking met het Laaktheater, de gemeente Den Haag en JongLeren, aanbieder van 'peuterleerplekken' in Den Haag.
Contactpersonen
Innovatiecentrum Den Haag: Mara-Joy Elfring, projectleider Jong Beginnen, e-mail: mara-joy@2turvenhoog.nl
Gemeente Den Haag: Karin Nieuwenkamp, e-mail: karin.nieuwenkamp@denhaag.nl
Onderzoekersconsortium: Anna Heurter, e-mail: aheurter@kohnstamm.uva.nl en Annemiek Veen, e-mail: aveen@kohnstamm.uva.nl.