‘Ontwikkel visie op specialistische zorg’

Er is op korte termijn een gezamenlijke visie nodig op de behoefte aan bovenregionale hoog-specialistische jeugdzorg. Dat is een taak voor jeugdhulpregio's, aanbieders en het Rijk, schrijft het Verwey-Jonker Instituut op basis van onderzoek naar de sluiting van residentiële instelling De Hoenderloo Groep.

In december 2019 besloot moederorganisatie Pluryn vanwege financiële problemen De Hoenderloo Groep te sluiten. De sluiting, die plaatsvond in augustus 2020, was ingrijpend voor de betrokken jongeren, ouders en medewerkers. In de media klonk veel kritiek op het proces en politici stelden er Kamervragen over.

Pluryn en jeugdhulpregio Utrecht-Stad vroegen het Verwey-Jonker Instituut om een onafhankelijk onderzoek naar de sluiting. Belangrijk doel was daaruit lering te trekken voor eventuele toekomstige afbouw van residentiële zorg, als gevolg van de transformatie van de jeugdhulp.

Kleinschalige voorziening

Een van de transformatiedoelen is het verminderen van jeugdhulp met verblijf. Kinderen en jongeren moeten zo dicht mogelijk bij huis zorg en onderwijs krijgen, ambulant of in een kleinschalige voorziening. Dan moet duidelijk zijn wat voor bovenregionale hoog-specialistische jeugdzorg er nodig is, en wat dat betekent voor de ombouw van bestaande voorzieningen of de vervanging van die voorzieningen op een andere plek.

Samenwerking met ouders

De sluiting van De Hoenderloo Groep bood jeugdhulpregio's de kans om in te zetten op meer zorg in de nabijheid van de woonplaats van jongeren, aldus de onderzoekers. Maar voor sommige ouders was de stabiliteit van een plek bij De Hoenderloo Groep belangrijker dan die nabijheid. De onderzoekers adviseren daarom om bij de ombouw van residentiële zorg te investeren in goede ondersteuning van en samenwerking met de betrokken jongeren en ouders.

Passende onderwijsplek

De onderzoekers pleiten ook voor meer aandacht voor onderwijs. 'Onderwijs lijkt nog te vaak een sluitpost te zijn bij het vinden van de meest passende vorm van zorg', schrijven ze. Voor jongeren met complexe problemen moeten onderwijs en zorg hand in hand gaan. Misschien is het soms zelf beter de volgorde om te draaien: eerst een passende onderwijsplek zoeken, en dan pas een zorgplek. Ook bij de ontwikkeling van kleinschaliger behandel- en woonvoorzieningen is het belangrijk ervoor te zorgen dat daar onderwijs beschikbaar is.

Behoud van expertise

Dit onderzoek laat zien hoe belangrijk het is om te anticiperen op wat nodig is voor de ombouw, en niet pas tot een plan te komen wanneer sluiting van een instelling onvermijdelijk is, stelt Rutger Hageraats van het Nederlands Jeugdinstituut. 'De zorg voor de jeugd kan niet getransformeerd worden zonder de specialistische jeugdzorg om te bouwen. Waar mogelijk is het inzetten van kleinschalige zorg in de directe leefomgeving van kinderen en gezinnen passend. Niet het voortbestaan van de huidige instellingen moet het doel zijn, maar het behoud van hun kennis en expertise.'

Bron: Verwey-Jonker Instituut

Lees ook