Er zijn drie soorten stemmingsproblemen die vaak aan depressie voorafgaan: verdriet, somberheid en stemmingswisselingen.
Verdriet
Een kind of jongere heeft verdriet wanneer hij terugkerende negatieve gevoelens heeft die meestal zichtbaar zijn in zijn gedrag en niet gemakkelijk weg te nemen zijn door afleiding te zoeken. De oorzaak van verdriet kan het verlies zijn van een persoon, een toestand, een verwachting of een geliefd object.
Somberheid
Somberheid kan een normale reactie zijn bij verlies. Typerend voor een sombere, zwaarmoedige stemming is dat iemand herhaaldelijk negatieve gedachten heeft die hem niet verder helpen. Somberheid is dus niet altijd zichtbaar in gedrag. Negatieve gevoelens als schuld en schaamte kunnen somberheid opwekken. Somberheid ligt vaak in het verlengde van angst. Somberheid is moeilijker te herkennen dan verdriet omdat er lang niet altijd een duidelijke aanleiding voor is. Iemand kan lang een sombere stemming houden doordat hij niet denkt in oplossingen en geen gebruik maakt van sociale steun. Veel jongeren storen zich aan goedbedoelde bemoeienis en reageren er afwijzend op. Ouders kunnen zich daardoor machteloos en afgewezen voelen en minder steun gaan bieden. Door deze negatieve spiraal is er een grote kans dat een jongere het gevoel van controle verliest en dat zijn somberheid overgaat in een depressieve stemming en mogelijk zelfs in een stemmingsstoornis.
Stemmingswisselingen
Snelle wisselingen van een sombere stemming naar extreme vrolijkheid en omgekeerd kunnen problematisch worden. Dat is het geval als kinderen of jongeren gedurende een langere tijd vaak van stemming wisselen zonder dat mensen in hun omgeving daarvoor de redenen zien of kunnen invoelen.
