Onderzoek naar corona en onderwijs

Laatste actualisatie: 4 augustus 2023

Professionals

De gevolgen van de lockdowns op leerlingen waren overwegend ongunstig, maar er waren ook positieve effecten.

Resultaten samengevat

Slechte motivatie en stress

Het online onderwijs kwam rap van de grond, maar was niet altijd van goede kwaliteit. Het vroeg veel concentratie en discipline om het onderwijs te volgen, wat niet iedereen lukte. Het gebrek aan contact met zowel docenten als andere leerlingen kwam de schoolmotivatie niet ten goede.

Voor sommige leerlingen, zoals leerlingen die op school een hoge mentale druk ervaren en leerlingen met een fysieke beperking, heeft het thuisonderwijs ook positieve gevolgen gehad. Een aantal van de leerlingen pleit voor gedeeltelijke handhaving van het online onderwijs na de coronacrisis.

Verminderde schoolresultaten

De schoolresultaten hebben er ook onder geleden, vooral bij leerlingen, studenten en gezinnen die al kwetsbaar waren. In het primair onderwijs leek er vertraging in de leergroei te zijn ontstaan op de primaire vakken, zoals rekenen en spelling. Op het voortgezet (speciaal) onderwijs gaat het vooral om de executieve vakken. Inmiddels lijkt een deel van de vertraging te zijn ingelopen. Mede door de inzet van scholen op het inhalen van de achterstanden en door aangepaste richtlijnen, zijn er tijdens de coronaperiode juist minder leerlingen blijven zitten en meer leerlingen geslaagd in vergelijking met voor de coronacrisis.

Wel is het aantal voortijdig schoolverlaters in het eerste jaar na de coronacrisis flink gestegen. Terwijl dit tijdens de coronaperiode lager lag dan voorheen.

Lesaanbod en doorstroom veranderd

Tijdens de coronaperiode bleven er minder leerlingen zitten op de middelbare school, namen minder leerlingen een tussenjaar en was er een hogere instroom van eerstejaarsstudenten op het hbo.

Na de zomer van 2020 werd er door de scholen meer aandacht besteed aan rekenen, spelling en interpunctie, begrijpend lezen en sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen. Jongeren hadden minder ruimte voor persoonsvormende activiteiten als interactie, kritische attitudevorming, burgerschapsvorming en drama; ook praktijkvakken en -vorming kwamen (veel) minder aan bod. Bovendien waren er minder stageplekken beschikbaar.

Stimulans digitalisering

Positief is dat het thuisonderwijs de digitalisering van het onderwijs, de zelfstandigheid van leerlingen en de betrokkenheid van ouders heeft gestimuleerd. Leerlingen en studenten die thuis minder goede faciliteiten of weinig ondersteuning ontvangen van hun ouders profiteren minder van de digitalisering. Veel scholen bieden extra ondersteuning aan de leerlingen die achterstanden hebben opgelopen.

Overzicht onderzoeken

Op de site van het NRO staat een uitgebreid overzicht van corona-gerelateerd onderwijsonderzoek.

Gepubliceerd wetenschappelijk artikel of preprint

1 juni 2022 - Vrije Universiteit Amsterdam, Rijksuniversiteit Groningen, Accare Child Study Center
Ouders over afstandsonderwijs door COVID-19: effecten op kinderen met en zonder psychische problemen

18 december 2021 - Universiteit Utrecht, Radboud Universiteit en Fontys Hogeschool
Parents' perceptions of secondary school students' motivation and well-being before and during the COVID-19 lockdown: the moderating role of student characteristics

10 december 2021 – Universiteit Utrecht
Learning Loss in Vulnerable Student Populations After the First Covid-19 School Closure in the Netherlands

26 augustus 2021 – Universiteit Leiden
Parental Support and Positive Mood Buffer Adolescents' Academic Motivation During the COVID-19 Pandemic

9 februari 2021 - University of Oxford
Learning inequality during the COVID-19 pandemic

18 januari 2021 - Vrije Universiteit
Primary school mathematicsduring Covid-19: No evidence of learning gaps in adaptive practicing results

11 oktober 2020 – Vrije Universiteit
College students' motivation and study results after COVID-19 stay-at-home orders

1 september 2020 – Radboud Universiteit
Het welbevinden en motivatie van kinderen in het basis- en voortgezet onderwijs tijdens onderwijs op school en afstandsonderwijs: de visie van ouders

30 april 2020 - UvA
Inequality in homeschooling during the Corona crisis in the Netherlands. First results from the LISS Panel

Onderzoek volgens wetenschappelijke methodiek

13 juli 2023 - Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Voortgangsrapportage Nationaal Programma Onderwijs

4 juli 2022 – RIVM, Trimbos Instituut en GGD GHOR
Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs

12 oktober 2021 - Inspectie van het onderwijs
Onderzoeken naar de effecten van de coronacrisis op het onderwijs

11 juni 2021 - SEO en Verwey Jonker Insituut
De impact van de coronapandemie op de overgang onderwijs-arbeidsmarkt

19 april 2021 - Universiteit Leiden
#CovidUnder19. Hoe ervaren kinderen en jongeren in Nederland de coronacrisis en wat zouden zij adviseren aan beleidsmakers? Een onderzoek vanuit kinderrechtenperspectief

29 oktober 2020 - Turner
Wat leert het mbo van de coronaperiode?

Analyse registratiedata

25 mei 2023 - Ministerie van OCW
Cijfers Voortijdig Schoolverlaten

9 november 2022 - CBS
CBS Jeugdmonitor 2022

8 september 2022 - Kences, ministerie van BZK en ABF Research
Landelijke monitor studentenhuisvesting 2022

2 juni 2022 - CBS
Meisjes in 2020/'21 opnieuw lager schooladvies

22 maart 2022 - DUO
Dashboards voortijdig schoolverlaten (vsv) en jongeren in een kwetsbare positie

1 november 2021 - CITO
Leervertraging door schoolsluitingen in het voortgezet onderwijs - Deel 2

1 februari 2021 - Vereniging Hogescholen
Corona leidt tot record van bijna half miljoen hbo-studenten

10 december 2020 - DUO
Rapport wegvallen eindtoets

3 december 2020 - Ministerie van OCW
Periodieke peiling COVID-19 in het funderend onderwijs Meting week 9 t/m 13 november 2020

5 november 2020 - CITO
Het effect van afstandsonderwijs op leerresultaten in het PO

29 juli 2020 - Raad van de Kinderbescherming
Eerste helft 2020: instroom onderzoeken bij Raad voor de Kinderbescherming stabiel

Periodieke peiling

10 mei 2023 - Inspectie van het onderwijs
Staat van het onderwijs

14 september 2022 - Universiteit Utrecht, Trimbos Instituut en SCP
HBSC 2021: Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland

3 mei 2022 - Oberon
Peilingsonderzoek en maandrapportage scholensluiting

18 maart 2022 - CBS
Welzijn; kerncijfers, persoonskenmerken

28 april 2021 - Nuffic
How is COVID-19 affecting international students' plans to study in the Netherlands in 2021?

1 maart 2021 - Radboud Universiteit
Welzijn studenten onder druk door corona

18 januari 2021 - ISO en Studenten Onderzoeken Samen
Lieve Mark: Onderzoek naar welzijn, behoeftes en meningen van studenten tijdens de coronapandemie

18 oktober 2020 - Emma Kinderziekenhuis Amsterdam UMC
Coronamaatregelen maken jongeren angstiger en somberder

31 augustus 2020 - AVS
Bevindingen schoolleiders

21 april 2020 - Mee NL
Kwetsbare jongeren in coronatijd

Eenmalige peiling

9 juni 2022 - RIVM
Ervaren vrijheid in een periode van versoepelingen

15 oktober 2021 – Erasmus Universiteit
Aandacht voor het welzijn van jonge mensen

15 maart 2021 - InHolland
Het studentenleven in coronatijd

3 maart 2021 - SCP
Een jaar met corona

1 maart 2021 - GGD IJsselland
Impact van Corona op jongeren

11 februari 2021 - ResearchNed in opdracht van ISO
Ervaringen van studenten met onderwijs en toetsen op afstand tijdens corona

18 januari 2021 - DUO
Leerkrachten basisscholen over de tweede lockdown

17 december 2020 - Radboud Docenten Academie en het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt
21.000 leerlingen doen aanbevelingen voor onderwijs op afstand

20 november 2020 - De Kinderombudsman
De coronacrisis brengt de kloof in levensgeluk tussen Nederlandse kinderen scherp in beeld

5 november 2020 - JongPIT
Corona effect analyse voor jongeren met een chronische aandoening

21 oktober 2020 - JOB
Onderzoeksverslag JOB corona

8 september 2020 - Fontys Hogeschool, Universiteit Utrecht, Tilburg University, Radboud Universiteit, het lectoraat Goed leraarschap, goed leiderschap en het Nederlands jeugdinstituut
Ervaring kinderen afstandonderwijs

17 augustus 2020 - VICE Nederland
Dit is hoe jullie nu tegen het studentenleven aankijken

1 juli 2020 - iXperium
Ervaringen van mbo-docenten met het afstandsonderwijs door COVID-19

19 juni 2020 - CINOP
Waar liggen we wakker van?

16 juni 2020 - ISO en ResearchNed
54.000 studenten studieachterstand door corona

6 juni 2020 - EenVandaag
Jonge mensen en de coronacrisis

3 juni 2020 - Save the Children
En wij dan… de mening van 1.500 mbo-jongeren in coronatijd

2 juni 2020 - Open Universiteit, Aeres Hogeschool Wageningen en ECBO
Wat is de impact van COVID-19/Social distancing op de mbo-student?

4 mei 2020 - Landelijk Ouderpanel
Opvoeden en onderwijs in coronatijd

1 mei 2020 - Motivaction
Een derde van ouders maakt zich zorgen om ontwikkeling schoolgaand kind

22 april 2020 - JOBMBO
Mbo-student tevreden over onderwijs op afstand, maar kampt ook met stress en onzekerheid