Cijfers over licht verstandelijk beperkte jeugd

Aantal kinderen met licht verstandelijke beperking

Hoeveel kinderen en jongeren precies een licht verstandelijke beperking hebben, kan alleen geschat worden. Exacte cijfers zijn niet bekend, en het aantal hangt ook af van de definitie.

Het SCP heeft in 2018 een schatting gedaan op basis van het aantal jongeren met een IQ tussen 50 en 85 en een schatting van de sociale redzaamheid van de groep met een IQ tussen 70 en 85.

• Het SCP schat dat 2,1 procent van de jongeren een IQ tussen de 50 en 70 heeft.
• Het SCP schat dat 5 procent van de jongeren een IQ tussen de 70 en 85 heeft en niet zelf redzaam is. Met een ondergrens van 3,4 procent en een bovengrens van 7,6 procent.

In totaal schat het SCP dat ongeveer 7,1 procent van de jongeren tot 18 jaar een licht verstandelijke beperking heeft. Ook hanteert het SCP een onder en bovengrens bij deze schatting. Volgens deze grenzen hebben minimaal 5,5 procent en maximaal 9,7 procent van de jongeren tot 18 jaar een licht verstandelijke beperking (Woittiez en anderen, 2019).

Volgens het landelijke kennis centrum LVB raken ongeveer 11.000 kinderen met een licht verstandelijke beperking ernstig in de problemen. Vaak is er dan spraken van meervoudige complexe problematiek. Ze hebben bijvoorbeeld te maken met ernstige gedragsproblemen, verslaving en schooluitval (Landelijk kenniscentrum LVB, z.d.).

Definitie

Er is geen eenduidige definitie voor een licht verstandelijke beperking. De praktijkdefinitie (Woittiez en anderen, 2019) die het SCP gebruikt, verschilt bijvoorbeeld van die in de DSM-5 (handboek voor psychiatrische diagnoses). 

Praktijkdefinitie licht verstandelijke beperking

• Mensen met een IQ-score tussen de 50 en 70 en
• Mensen met een IQ-score tussen de 70 en 85 die niet sociaal redzaam zijn.

Mensen die niet sociaal redzaam zijn mensen met een beperkt sociaal aanpassingsvermogen. Het gaat om tekorten of beperkingen in het aanpassingsgedrag van een persoon, zoals verwacht mag worden op zijn leeftijd en bij zijn cultuur, op de volgende gebieden: communicatie, zelfverzorging, zelfstandig kunnen wonen, sociale en relationele vaardigheden, gebruikmaken van gemeenschapsvoorzieningen, zelfstandig beslissingen nemen, functionele intellectuele vaardigheden, werk, ontspanning, gezondheid en veiligheid.

Verstandelijke beperking volgens de DSM-5

De DSM-5 spreekt van 'intellectual disability'. Dit houdt in dat de geestelijke vermogens zo zwak zijn dat dit het functioneren in het dagelijks leven bepaalt. De cognitieve, sociale en praktische ontwikkeling blijft achter en daardoor is het vermogen om zich aan te passen verminderd. Criteria zijn:

• verstandelijk duidelijk onder het gemiddelde functioneren: een IQ van 50-55 tot ongeveer 70 bij een individueel toegepaste IQ-test;
• gelijktijdig aanwezige tekorten in of beperkingen van het huidige aanpassingsgedrag (dat wil zeggen of betrokkene erin slaagt te voldoen aan de standaarden die bij diens leeftijd verwacht kunnen worden binnen zijn culturele achtergrond) op ten minste twee van de volgende terreinen: communicatie, zelfverzorging, zelfstandig kunnen wonen, sociale en relationele vaardigheden, gebruikmaken van gemeenschapsvoorzieningen, zelfstandig beslissingen nemen, functionele intellectuele vaardigheden, werk, ontspanning, gezondheid en veiligheid;
• begin van de beperking ligt voor het 18e jaar.

De praktijk definitie is breder dan de definitie van de DSM-5. Dit komt doordat mensen met een IQ-score tussen de 70 en 85 die eigenlijk zwakbegaafd zijn en (ernstige) bijkomende problematiek hebben, eveneens gebruik kunnen maken van de zorg voor mensen met een LVB. Dat is zo geregeld omdat die zorgverlening vaak de beste ondersteuning biedt (Landelijk kenniscentrum LVB, z.d.).

Meer informatie

Licht verstandelijk beperkte jeugd