Gezin Centraal is bedoeld voor jeugdigen van 0 tot 18 jaar en hun gezin waarbij sprake is van ernstige tot zeer ernstige opvoed- en opgroeiproblemen. Het doel van de interventie is herstel van de balans tussen draagkracht en draaglast van gezinnen door concrete, aantoonbare en duurzame gedragsverbetering. Gezin Centraal is een gezinsgecentreerde vorm van ambulante gezinshulpverlening. De hulp wordt zoveel mogelijk in de dagelijkse leefomgeving van het gezin vormgegeven.
Doelgroep
Gezin Centraal is bedoeld voor jeugdigen van 0 tot 18 jaar en hun gezin waarbij sprake is van ernstige tot zeer ernstige opvoed- en opgroeiproblemen. Deze problemen zijn ontstaan door een verstoorde balans tussen draagkracht en draaglast dat heeft geleid tot ontwrichting van het dagelijkse gezinsleven en ernstige bedreigingen voor de ontwikkeling van de opgroeiende jeugdige. De gezinnen kunnen een brede variatie aan hulpvragen hebben. Over het algemeen hebben de vragen betrekking op een combinatie van de volgende vier gebieden (Bolt, 2007):
- De opvoeding en communicatie in het gezin.
- De samenwerking tussen ouders.
- Opgroeiproblemen (of ontwikkelproblemen) bij (één van) de jeugdigen.
- Omstandigheden in de omgeving en het sociale netwerk van het gezin die van invloed zijn op het dagelijks leven van het gezin en het functioneren van de ouders en jeugdige(n).
De gezinnen hebben regelmatig een sterk wantrouwen tegen hulpverleners opgebouwd en worden daarom als weerbarstig ervaren door hulpverleners (Steketee, 2015). De gezinnen vallen daarmee onder de categorie multiprobleemgezin.
Doel
Herstel van de balans tussen draagkracht en draaglast van gezinnen door concrete, aantoonbare en duurzame gedragsverbetering. De gedragsverbetering is zichtbaar in versterkte (opvoedings-) vaardigheden van ouders en jeugdigen, de afname van gedragsproblemen en de afname van de door ouders ervaren opvoedingsbelasting, versterkte samenwerking tussen ouders en de ondersteuning door het sociaal netwerk van het gezin.
Aanpak
Gezin Centraal is een gezinsgecentreerde vorm van ambulante gezinshulpverlening. De hulp wordt zoveel mogelijk in de dagelijkse leefomgeving van het gezin vormgegeven. Het functioneren van het gezin vormt de focus van de hulp. De frequentie van de hulpverleningscontacten hangt af van de hulpvraag en de omstandigheden, maar vinden doorgaans wekelijks plaats. Bij ernstige of acute situaties kan de frequentie tijdelijk wat hoger liggen. Gezin Centraal kent een vaste structuur en methodische opbouw waarbij het hulpverleningstraject opgedeeld is in drie fasen: startfase, veranderfase en afbouw. Iedere fase heeft een aantal standaardonderdelen met bijbehorende basisactiviteiten. Steun en opvang vanuit het netwerk vindt waar mogelijk plaats. Het gezin beslist mee en hun doelen en wensen zijn leidend.
Onderbouwing
De gezinshulpverlener biedt hulp in de dagelijkse leefomgeving van het gezin door hen thuis te bezoeken. Daar waar de problemen ontstaan wordt ook aan oplossingen en gedragsverandering gewerkt. Dit draagt bij aan de positieve effecten van de hulp.
De basishouding van vraag- en gezinsgericht werken vormt het fundament van het werk van de hulpverleners. Een grote mate van participatie, gezinsgerichtheid en focus op krachten in en om het gezin, zijn belangrijke werkzame elementen van de gezinshulp.
De gezinshulpverlener richt zich op de toename van geslaagde en positieve interactie tussen ouders en kind met als doel de opvoedingsproblemen te doen af te nemen en de vaardigheden van zowel ouders als kinderen te versterken. De gezinshulpverlener werkt met het gezin aan door hen zelf geformuleerde meetbare doelen. De doelen worden vertaald in praktische werkpunten, waar de gezinsleden mee aan de slag gaan. Gebeurtenissen in het dagelijks leven van het gezin worden zo benut als oefenmateriaal. In de gezinsgesprekken worden (opvoedings)vaardigheden getraind, positieve vormen van interactie en opvoedend handelen geanalyseerd en benut, wordt gewerkt aan het versterken en benutten van steun uit het netwerk van het gezin en is er aandacht voor de samenwerking tussen opvoeders.
Het benutten en versterken van geslaagde interactie en positieve ervaringen bevordert het zelfvertrouwen en de opvoedingscompetentie van ouders en helpt hen het gedrag van hun kinderen bij te sturen. Ook de kinderen in het gezin ontlenen toegenomen zelfvertrouwen aan deze werkwijze en worden vaardiger. De gezinshulpverleners zijn opgeleid in de methode Gezin Centraal, ontvangen geregeld follow-up trainingen en reflecteren structureel en methodisch op hun professionele handelen in de vorm van teamcoaching en werkbegeleiding. De hulpverlener past zin handelen op basis van feedback van het gezin aan.
Onderzoek
Er zijn drie studies (Metselaar, 2011) in het kader van het VraaG-onderzoek (theoretische onderbouwing en evaluatieonderzoek) en een pilotonderzoek naar de kwaliteitsmonitor Gezin Centraal uitgevoerd (Van Dam et al., 2014). In het pilotonderzoek is gekeken naar resultaten van behandeling en methodiektrouw. Hieruit blijkt dat aan het eind van de behandeling de opvoedingsbelasting van ouders en gedragsproblematiek van de jeugdige significant is verminderd. Daarbij is sprake van middelgrote effecten. Daarnaast lijkt de mate waarin het hulpverleners lukt binnen het gezin methodisch te werken, een voorspeller te zijn voor positieve resultaten van een hulptraject.
Toelichting oordeel Erkenningscommissie
De commissie vindt Gezin Centraal een goed uitgewerkte interventie met een uitgebreid en relevant handboek. Er ligt een mooie onderbouwing waarin theoretische modellen worden beschreven.
Meer weten?
Meer weten over deze interventie? Neem contact op met:
-
Ontwikkelaar
PI Research
o.v.v. Kenniscentrum Gezin Centraal