De aanpak van integrale jeugdhulp kan per initiatief en per team inhoudelijk verschillen. In sommige initiatieven brengen hulpverleners in een multidisciplinair team hun eigen instrumenten of methodieken in. Die kunnen vervolgens snel en flexibel worden ingezet binnen het integrale hulptraject. In andere initiatieven werken alle teamleden vanuit een nieuwe visie en aanpak, en worden nieuwe methoden ontwikkeld. De hulp wordt, meer dan bij enkelvoudige trajecten, aangepast aan de specifieke situatie van het gezin.
Werkzame factoren
Uit de literatuur blijkt dat de wijze waarop hulpverleners samenwerken met de gezinsleden een van de belangrijkste succesfactoren is. Hulpverleners die de regie zo veel mogelijk bij de gezinsleden laten en aansluiten bij hoe de gezinsleden hun problemen ervaren, behalen de beste resultaten. Gezinnen willen één aanspreekpunt hebben en stellen het op prijs als hulpverleners bij hen thuis komen, dus outreachend werken.
Uit interviews met professionals en uit binnen- en buitenlandse literatuur komen factoren naar voren die kenmerkend zijn voor de inhoudelijke aanpak van integrale jeugdhulp.
Werkzame factoren die worden genoemd door professionals:
- Outreachend werken: hulpverleners gaan naar gezinsleden toe, in plaats van dat ze gezinsleden bij hen laten komen.
- Werken vanuit een gezamenlijk gezinsplan.
- Regelmatig fysiek casusoverleg tussen de betrokken partijen.
- Goede aansluiting tussen basiszorg jeugd en gezin en specialistische jeugdhulp, om zo de continuïteit van de zorg te versterken.
Andere werkzame factoren die blijken uit literatuur:
- Continuïteit in de relatie. Investeren in een langdurige relatie met kinderen, ouders en hun netwerk.
- Regie bij de cliënt. Kinderen en ouders laten participeren in overleg, planvorming en uitvoering zorgt voor betere resultaten en een stabieler verloop van de hulpverlening.
- Continuïteit in de dienstverlening. Langdurig doorlopende zorg vraagt dat professionals werken volgens 'één gezin, één plan', met planmatige zorgtrajecten waarin aandacht is voor overgangen tussen diverse hulpvormen en de visie voor de langere termijn.
- Niet de diagnose, maar vragen van de cliënt leidend maken. De diagnostiek moet gericht zijn op een gezamenlijke visie op doelen en aanpak, en op het onderzoeken van problemen op meerdere domeinen, zoals gezin, school en vrije tijd.
- Gebruik van effectieve interventies en richtlijnen.
- Systematisch evalueren, monitoren en verbeteren van de hulp.
- Concrete afspraken over werkwijze en werkprocessen. Praktisch, juridisch steekhoudend, en met minimale bureaucratie.
Deze factoren dragen bij aan de inhoudelijke aanpak van integrale jeugdhulp. Bekijk ook de werkzame factoren voor het organiseren van integrale jeugdhulp en belangrijke competenties voor professionals.
Kennis vanuit binnen- en buitenlandse literatuur:
- Verheijden, E. en M. de Lange (2016), Wat werkt bij integrale jeugdhulp?. Utrecht, Nederlands Jeugdinstituut.
Kennis vanuit praktijkervaringen:
- Praktijkvoorbeelden integrale jeugdhulp
- Lange, M. de, E. E. Verheijden en C. Chênevert (2016), Integrale specialistische jeugdhulp (brochure). Utrecht, Nederlands Jeugdinstituut.
Behoeftepeiling ouders en jongeren
Negen ouders en vier jongeren werkten mee aan een peiling van hun behoeften en ervaringen op het gebied van integrale jeugdhulp. Zij vulden een vragenlijst in en namen deel aan twee bijeenkomsten die het Nederlands Jeugdinstituut in september 2016 organiseerde.
Hun belangrijkste wensen zijn:
- Een respectvolle, gelijkwaardige relatie tussen cliënt en hulpverlener.
- Een positieve bejegening met aandacht voor wat goed gaat.
- Hulpverleners die openstaan voor feedback van de cliënt.
- Zo vele mogelijk één gezicht in plaats van steeds wisselende hulpverleners.
- Samenwerking tussen professionals van verschillende organisaties.
- De regie bij de cliënt.
- Tijdige en duidelijke communicatie over veranderingen in de hulpverlening.
- Geen persoonlijke informatie delen zonder toestemming.
- Zoeken naar maatwerkoplossingen.
- Begeleiding bij de overgang naar volwassenheid.
- Nazorg na afloop van de hulp.
In de factsheet Ouders en jongeren over integrale jeugdhulp vind je de belangrijkste uitkomsten van de peiling.
