Cijfers over slapen

Slaapproblemen onder jongeren

In 2024 zei 22 procent van de jongeren van 12 tot 18 jaar in de afgelopen twee weken slaapproblemen te hebben gehad. Het gaat daarbij om moeite met in slaap vallen, moeite om door te slapen, of te vroeg wakker worden. Van deze jongeren zegt 9 procent belemmerd te zijn in hun dagelijks functioneren door slaapproblemen.

Sinds 2017 is het percentage jongeren die aangeeft slaapproblemen te hebben, verdubbeld. In 2017 ging het om ruim 10 procent van de 12- tot 18-jarigen die problemen heeft met slapen. In 2022 is dit gestegen naar 22 procent.

Deze gegevens zijn afkomstig uit de gezondheidsenquête van het CBS. In de gezondheidsenquête wordt onder meer gevraagd in welke mate mensen in de afgelopen twee weken last hadden van slaapproblemen. Bijvoorbeeld moeite met in slaap vallen en doorslapen of vroeg wakker worden. Ook werd gevraagd of ze door slaapproblemen belemmerd worden in hun dagelijkse functioneren. Sinds 2023 worden deze vragen tweejaarlijks gesteld (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2025).

Slaapgedrag van scholieren

In het HBSC onderzoek (2017) onder scholieren van 11 tot en met 16 jaar in het basis- en voortgezet onderwijs zijn leerlingen bevraagd over hun slaapkwaliteit in de week voorafgaand aan het onderzoek. Leerlingen in het voortgezet onderwijs rapporteren, met 22 procent, vaker een slechte slaapkwaliteit dan leerlingen in het basisonderwijs (16 procent). Van de middelbare scholieren geeft daarnaast 24 procent aan het gevoel te hebben dat zij slecht en onvoldoende hebben geslapen en minder vaak uitgerust wakker te worden. Onder basisschoolleerlingen gaat het om 13 procent.

De slaapkwaliteit verslechtert naarmate leerlingen ouder worden. Zo geeft ruim 1 op de 4 leerlingen van 15 en 16 jaar aan dat hij of zij vaak het gevoel heeft slecht te hebben geslapen, tegenover 1 op de 5 van de 12- en 13-jarigen.

Zowel in het basisonderwijs als voortgezet onderwijs is de kwaliteit van slapen bij meisjes slechter dan bij jongens. Zo hebben meisjes vaker het gevoel slecht te hebben geslapen dan jongens. Ook voelen zij zich 's ochtends minder uitgerust dan jongens. In het voortgezet onderwijs zegt 19,6 procent van de jongens en 28,6 procent van de meisjes het gevoel te hebben slecht te hebben geslapen. In het basisonderwijs gaat het om respectievelijk 15 procent en 28,4 procent.

Ook zijn er verschillen in slaapgedrag tussen leerlingen met en zonder een migratieachtergrond. Voor slapen geldt in zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs dat leerlingen zonder een migratieachtergrond vaker voldoen aan de leeftijdsnorm voor het aantal uren slaap per nacht dan leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond. Van de basisschoolleerlingen met een niet-westerse achtergrond slaapt 10 procent onder de leeftijdsgebonden norm, tegenover 6 procent van de leerlingen zonder een migratieachtergrond. In het voortgezet onderwijs is dit 38 tegenover 27 procent. Bovendien ligt het percentage jongeren dat negatief is over de slaapkwaliteit in het voortgezet onderwijs iets hoger bij jongeren van niet-westerse herkomst dan bij jongeren zonder een migratieachtergrond.

In 2021 vond het HBSC-onderzoek opnieuw plaats. In dit onderzoek zijn echter geen vragen opgenomen die specifiek op slaap gericht waren (Boer, van Dorsselaer, de Looze e.a., 2022). 

Slaapgedrag van kinderen

Gemiddeld slapen kinderen en jongeren in Nederland voldoende. In alle leeftijdsgroepen ligt de gemiddelde slaapduur binnen de aanbeveling voor de betreffende groep. Zo slapen kinderen van 3-5 jaar gemiddeld 11,6 uur, 6-13-jarigen 10,7 uur en 14-17 jarigen 8 uur per nacht.

Ongeveer 4 procent van de kinderen onder de 6 jaar heeft moeite met in slaap komen. Bij kinderen van 6 tot en met 13 jaar is dat 13,1 procent en bij 14- tot en met 17-jarigen 16,3 procent. Vooral jongeren van 14 tot en met 17 jaar vallen moeilijk weer in slaap als ze 's nachts wakker worden: 24,1 procent van hen heeft hier last van. Bij 3- tot en met 5-jarigen heeft 6,2 procent moeite met doorslapen en bij 6- tot en met 13-jarigen is dat 7,2 procent. Vanaf 6 jaar heeft een groter deel van de meisjes moeite met in slaap komen en doorslapen vergeleken met de jongens.

5 procent van de 6- tot en met 13-jarigen slaapt langer dan het aanbevolen aantal uren, namelijk 12 uur of meer. Te kort slapen komt voor onder 10 procent van zowel de 14- tot en met 17-jarigen (minder dan 6,5 uur) en de 18- tot en met 25-jarigen (minder dan 6 uur).

De cijfers over de slaapduur en slaapkwaliteit komen uit een grootschalige meta-analyse met gegevens over de afgelopen 25 jaar, waarin de slaapgewoontes en slaapproblemen van de Nederlandse bevolking in kaart zijn gebracht. Er is gebruik gemaakt van zelfrapportage. Gegevens over de jonge kinderen zijn gerapporteerd door de ouders (Erasmus MC & Nederlandse Hersenstichting, 2017).

Definitie

Slaap is een essentieel onderdeel van een gezonde leefstijl en is belangrijk voor zowel de lichamelijke als psychische gezondheid. Goede en gezonde slaap bestaat uit voldoende uren slaap van goede kwaliteit. Wat normaal slaapgedrag is, is onder andere afhankelijk van de leeftijd van het kind. De behoefte aan slaap neemt af in de loop van de ontwikkeling. Voor ouders en jeugdigen zelf is het belangrijk om te weten dat er individuele verschillen zijn in slaapduur. Een bepaalde slaapduur kan voor het ene kind te kort zijn, en voor het andere kind te lang.

Symptomen van slaapproblemen zijn: 

• moeite met in slaap komen
• moeite met doorslapen
• vroeg wakker worden

Aanbevolen slaapduur

De aanbevolen slaapduur is afhankelijk van de leeftijd en neemt af naarmate kinderen ouder worden.