Langdurige armoede kan een vorm van chronische stress bij ouders veroorzaken die een negatieve invloed heeft op hun psychisch welzijn, hun rol als opvoeder en de interactie tussen ouders en kind.
Ouders ervaren niet alleen geldzorgen, maar mogelijk ook schuldgevoelens, gevoelens van falen en incompetentie. Deze stress bij ouders maakt het moeilijk om goed te reflecteren op ouderschap en opvoeden. Dit speelt vooral in eenoudergezinnen en dan meestal bij moeders, die weinig sociale steun en toegankelijke hulp hebben.
Als de eigen materiële en emotionele behoeften van deze moeders niet zijn vervuld, kunnen ze minder goed voor hun kinderen zorgen, bijvoorbeeld doordat ze minder aandacht voor hen hebben.
Depressie
Leven met langdurige armoede en chronische stress zorgt er in combinatie met een aantal factoren (zoals weinig veerkracht en afwezigheid van goede relaties met anderen) voor, dat depressieve klachten bij deze moeders vaker voorkomen. Amerikaans onderzoek toont een directe relatie aan tussen een laag inkomen en een grotere kans op depressie bij moeders.
Een depressie geeft grotere kans op negatief opvoedingsgedrag, zoals moeite hebben met sensitief reageren en consistent zijn. Dit negatieve opvoedingsgedrag wordt bij ouders die leven in langdurige armoede meer bepaald door stress, dan door probleemgedrag van het kind. Bij depressieve ouders die niet kansarm zijn, wordt het juist wel vooral bepaald door probleemgedrag van het kind.
Nederlands onderzoek toont aan dat moeders die in armoede leven en sterke depressieve gevoelens hebben, veel minder goed met armoede om kunnen gaan en de negatieve gevolgen voor hun kinderen zwaarder inschatten dan moeders die ook arm zijn, maar die gevoelens niet hebben.
Wat vinden ouders er zelf van?
Stress, maar ook veel kracht
Ouders ervaren veel stress bij financiële problemen, vooral als er schulden zijn. Ze vinden het moeilijk om dagelijks financiële beslissingen te moeten nemen. Sommigen hebben het gevoel 'vast' te zitten, wat een negatief effect heeft op bijvoorbeeld hun zelfbeeld en soms depressieve en angstige gevoelens kan geven.
Armoede verhoogt de kans op mentale problemen, en tegelijkertijd verhogen die ook weer de kans op armoede. Sommige ouders met geldzorgen hebben stressgerelateerde psychische en lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn, weinig energie en somberheid en klachten die naar eigen zeggen ook te maken hebben met andere problemen zoals scheiding, werkloosheid en gedragsproblematiek bij hun kinderen.
Ouders zeggen zelf dat stress het welbevinden van henzelf en hun kinderen negatief beïnvloedt. Toch laten veel ouders grote weerbaarheid en kracht zien om hun situatie te verbeteren, waarbij ze aangeven dat steun van anderen daarvoor nodig is.
Bronnen
- Geenen, G. (2007). Intergenerationele overdracht van gehechtheid bij Belgische moeders en kinderen die in extreme armoede leven: een meervoudige gevalsstudie. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven.
- Katz, I., Corlyon, J., La Place, V., & Hunter, S. (2007). The relationship between parenting and poverty. York: Policy Research Bureau.
- Vanhee, L. (2007). Weerbaar en broos: mensen in armoede over ouderschap: een verkennende kwalitatieve studie in psychologisch perspectief. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven.
