Armoede is complex en kan alleen aangepakt worden met een brede samenwerking. Iedereen heeft een stukje van de puzzel. Lokaal integraal samenwerken met maatschappelijke organisaties en vrijwillige initiatieven maakt de aanpak veel effectiever. De doelgroepen zijn dan beter in beeld, het aanbod is meer op elkaar afgestemd en drempels voor hulp en ondersteuning worden verlaagd. Het volgende is daarvoor belangrijk.
Integrale coalities bouwen
De aanpak van armoede vraagt een lange adem en intensieve samenwerking. Via vindplaatsen als de kinderopvang, scholen, kerken of tijdens bezoeken aan huis kunnen gezinnen in armoede 'op de radar' van gemeenten komen. Organisaties als Stichting Leergeld of lokale welzijnsorganisaties en buurtinitiatieven spelen een rol bij de verstrekking van voorzieningen, al dan niet in aanvulling op de verstrekkingen van de gemeente zelf. Neem als gemeente het voortouw en pak een coördinerende en ondersteunende rol.
- Verschillende gemeenten hebben een kleiner of groter netwerk tegen (kinder)armoede of een armoedepact. Dit kan op gemeentelijk niveau en op wijkniveau. Goede voorbeelden zijn de armoedecoalitie Utrecht en het Zeeuwse Pact.
- Samenwerking geeft een groter maatschappelijk bewustzijn en werkt taboedoorbrekend. Denk aan een gezamenlijk communicatie offensief.
- Organiseer lokale bijeenkomsten en werkconferenties.
- Zorg dat alle professionals geschoold zijn in de aanpak van kinderarmoede.
- Formuleer gezamenlijk korte en lange termijn doelstellingen. Een methode die hierbij kan helpen is het gebruik van het Kwaliteitskompas.
- Maak een lokale handreiking voor uitvoerende professionals van de gemeente, maar ook voor andere betrokken professionals en scholen. Als basis kun je de handreikingen Omgaan met armoede op scholen en Omgaan met kinderarmoede in het sociaal domein gebruiken.
- Stel een armoederegisseur aan om te sturen op doelstellingen en integraliteit binnen de gemeente. Deze regisseur is het aanspreekpunt voor onderwijs, professionals uit sociaal domein en de gezondheidszorg en anderen en zorgt voor afspraken over het afstemmen van hun taken.
Het informele circuit ondersteunen
Vrijwillige burgerinitiatieven zijn in opkomst en onmisbaar. Deze initiatieven staan vaak dichterbij de doelgroep dan het professionele circuit. Ze kunnen daarom goede en preventieve ondersteuning bieden. Onderken als gemeente het belang van het informele circuit en waardeer de aanvullende deskundigheid van deze organisaties naast die van professionele organisaties. Ze zijn ook een bron van informatie over waar behoeftes liggen en wat drempels zijn. Betrek ze bij beleid en samenwerkingsverbanden en ondersteun ze waar nodig.
Samenwerking met scholen en jgz intensiveren
De jeugdgezondheidszorg (jgz) en de (basis)scholen hebben een unieke positie in het signaleren van problematische armoede in gezinnen. Gezamenlijk hebben zij alle kinderen van – 9 maanden tot 12 jaar in beeld. Ze hebben daarom een belangrijke signalerende, informerende en doorverwijzende rol. Stuur hierop als gemeente en maak afspraken met de jgz over hun aanbod. Meer over de rol van de jgz lees je op de website van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid.
Zorg dat scholen een onderdeel worden van de keten van instanties die armoede onder kinderen terugdringen. Verder is het beheersbaar houden van de schoolkosten belangrijk en hebben scholen een rol om kinderen te leren verantwoord met geld om te gaan.
Lees meer in de handreiking Omgaan met armoede in de Jeugdgezondheid van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid.
Zorgen voor voldoende capaciteit en vakmanschap
Er valt veel te winnen door goede samenwerking en de preventie van schulden en langdurige armoede. Maar samenwerking kost tijd. Daarbij vraagt het bereiken van de gezinnen ook om extra inzet. Mensen vragen niet altijd zelf en op tijd om hulp. Zorg dat hulpverleners voldoende kennis en capaciteit hebben om te kunnen signaleren, samenwerken, maatwerk te kunnen bieden, tijd hebben om te investeren in het opbouwen van vertrouwen, zich te verdiepen in de gevolgen van armoede, stress-sensitief te werken, kennis te hebben van de buurt en om mee te kunnen denken met beleid. Deze extra inzet betaalt zich uiteindelijk uit door de preventie van langdurige armoede en verbeterde kansen voor volgende generaties.
Breed kijken naar partners
Voor een effectieve samenwerking is het van belang iedereen mee te krijgen. Zet bijvoorbeeld in op samenwerking met woningcorporaties. Zij kunnen snel betalingsachterstanden signaleren, en hebben invloed op gezonde huisvesting en het voorkomen van huisuitzettingen. Ook politie is onmisbaar in het signaleren en het verbeteren van een veilige leefomgeving thuis en op straat. Denk ook aan het betrekken van werkgevers. Zij kunnen signaleren als werknemers in de financiële problemen komen, maar ook bewust gemaakt worden van de opvoedtaken van hun werknemers.
