Gemeenten hebben niet altijd specifiek beleid gericht op kinderarmoede. Vaak wordt vanuit verschillende beleidsdomeinen gewerkt aan armoede en wordt daarnaast vanuit het jeugdbeleid de participatie van kinderen gestimuleerd. De Kinderombudsman heeft in 2019 opgeroepen om niet alleen in te zetten op de zogenaamde kindpakketten, maar om kinderarmoede integraal aan te pakken en het kind centraal te zetten. Wat is integraal en kindgericht armoedebeleid?
Integraal armoedebeleid op verschillende niveaus
Het woord integraal heeft in het beleid voor kinderen in armoede twee betekenissen: integraal wat betreft de verschillende leefomgevingen van het kind, en integraal in de zin van beleidsdomeinoverstijgend.
- Het is belangrijk om oog te hebben voor de verschillende leefomgevingen van het kind: thuis, school, vrije tijd en de buurt. Richt daarom beleid zowel op het bestrijden en verzachten van armoede zelf, als op hulp die gericht is op de sociale, geestelijke en lichamelijke ontwikkeling van kinderen. De Kinderombudsman concludeerde in 2019 dat veel aanbod is gericht op activiteiten buitenshuis en te weinig op de instabiele en onzekere thuissituatie van kinderen. Kinderen in armoede maken zich vaak zorgen over hun ouders en hebben last van de spanningen in huis. In het beleid is er niet altijd genoeg aandacht voor de ouders als opvoeders, bijvoorbeeld bij het begeleiden naar werk, schuldhulp of inburgering.
Een goede aanpak is daarom gericht op alle leden van het gezin, en soms zelfs de grootouders. Niet alleen het kind, maar het hele gezin moet in beeld zijn. - Een gezin in armoede heeft te maken met meerdere beleidsdomeinen: werk en inkomen, huisvesting, zorg, opvoeding, veiligheid, gezondheid, maar ook de fysieke leefomgeving.
Om armoede duurzaam aan te pakken is een domeinoverstijgende aanpak nodig. Wijkgericht werken kan hier soms uitkomst bieden, maar integrale samenwerking is niet alleen te regelen in de uitvoering. Integrale samenwerking moet geborgd worden op drie niveaus: bestuurlijk, beleid en management, en uitvoering. Dit vraagt dus om structurele afstemming en samenwerking tussen beleidsdomeinen waarin het kind centraal staat. Lees meer hierover op pagina Lokaal integraal samenwerken rond armoede.
Het kind centraal
Als het om kinderen gaat, hoort hun ontwikkeling het uitgangspunt te zijn voor beleid en uitvoering. Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties, ondertekend in 1989, is hiervoor het fundament. Dat betekent dat je in het beleid voor gezinnen in armoede ook denkt vanuit het perspectief van het kind en vooropstelt wat voor het kind het best is. Daarom is het belangrijk om ouders en kinderen altijd te vragen hoe het met ze gaat. Vraag of ouders zich zorgen maken over hun kinderen en wijs ze op ondersteuningsmogelijkheden. Denk ook aan het welzijn van kinderen bij aanvragen voor uitkeringen, participatie- en inburgertrajecten, en huisvestingsvragen.
Voorbeelden
Waalwijk
Gemeente Waalwijk werkt in hun project De Sterkste Schakel aan het doorbreken van armoede. Dit doen ze in samenwerking met Tilburg University, met inzichten vanuit de cognitieve neuropsychologie. De aanpak in het project volgt een drietrapsmodel: met een gezinscoach wordt achtereenvolgens gewerkt aan stabiliteit, economische vooruitgang en zelfredzaamheid. Tilburg University onderzoekt de voortgang en effectiviteit: Wetenschap en praktijk hand in hand bij armoedebestrijding in Waalwijk.
Almere
Gemeente Almere pakt met het project Als ik later groot ben in Almere... kinderarmoede in de gemeente aan met een positieve insteek. Kinderen kunnen hun droom delen en aangeven wat zij daarvoor nodig hebben. Divosa sprak hierover met Annemette Hellinga van de gemeente Almere: 'Wat kinderen nodig hebben staat centraal'.
Groningen
Gemeente Groningen werkt aan het verminderen van het aantal gezinnen in armoede. Zij begeleiden vijfhonderd gezinnen met een ervaringsdeskundige buddy. Hierbij is het gezin leidend. Eerst werken ze aan rust en bestaanszekerheid. Vervolgens wordt de stap gezet naar perspectief voor de toekomst. Uiteindelijk wil de gemeente participatie vergroten en ouders helpen financieel onafhankelijk te worden. Lees meer op Toukomst.nl: Kansen voor Kinderen uit gezinnen in armoede.
