Wat kun je doen als je kind denkt dat het een mentale stoornis heeft?

Waardoor denken jongeren dat ze een mentale stoornis hebben?   

Als jongeren mentale problemen hebben, proberen ze vaak zelf uit te zoeken wat de oorzaak is. Bijvoorbeeld door het met vrienden te bespreken. Of door op sociale media of via ChatGPT te zoeken naar mentale klachten. Vaak komen ze dan zelf tot de conclusie dat ze een mentale stoornis hebben. Zoals een depressie, trauma, autisme, of ADHD. Dit heet een zelfdiagnose.  

Zijn zelfdiagnoses door jongeren schadelijk? 

Zelfdiagnoses kunnen voordelen hebben. Jongeren voelen zich bijvoorbeeld minder alleen, omdat ze op sociale media mensen zien met dezelfde diagnose. Of omdat ze vrienden hebben met die diagnose. Ook kunnen ze door een zelfdiagnose makkelijk tips vinden om met hun problemen om te gaan. Of ze beseffen dat hun klachten zo erg zijn dat ze misschien wel hulp nodig hebben.  

Er zitten ook nadelen aan zelfdiagnose. Zo kunnen jongeren hun problemen groter maken dan ze zijn. Misschien hebben ze helemaal geen mentale stoornis, maar hoort hun probleem bij het normale opgroeien. Of is het probleem een logische reactie op iets wat ze mee hebben gemaakt. Jongeren met een zelfdiagnose kunnen ook denken dat deze stoornis bij hen hoort en niet meer weggaat. Terwijl jongeren zich nog volop ontwikkelen, en er nog veel kan veranderen.  

4 tips voor wat je als ouder kunt doen 

Het kan voor jou als ouder verwarrend zijn als je kind zegt dat het een mentale stoornis heeft. Je kunt je veel zorgen maken. En misschien twijfel je of er echt iets aan de hand is met je kind. Het kan dan lastig zijn om te bepalen wat je moet doen. Onderstaande tips kunnen je helpen. 

1. Luister serieus naar je kind 

Neem je kind en de zelfdiagnose serieus. Ook als je denkt dat die niet klopt. Het is vooral belangrijk om beter te begrijpen welke problemen je kind heeft. En het hierbij te steunen. Waar heeft je kind last van? En wanneer is dit vooral? Wat heeft je kind nodig om hiermee om te gaan?  

Door deze vragen te stellen, laat je aan je kind zien dat je het serieus neemt. Dit wil niet zeggen dat je het eens bent met de zelfdiagnose. Maar wel dat jij jouw kind en diens klachten accepteert. En ook dat je de redenen accepteert waarom je kind denkt dat het een mentale stoornis heeft.  

Uit onderzoek blijkt dat kinderen graag willen praten over zelfdiagnoses, maar dat ze bang zijn dat hun ouders hen niet serieus nemen. Ook blijkt dat jongeren die wél met hun ouders hierover praten, minder beïnvloed worden door verkeerde informatie over mentale stoornissen. En dus ook minder snel denken dat ze een mentale stoornis hebben terwijl dat niet zo is. 

2. Help met de juiste informatie vinden

Jongeren halen veel informatie van sociale media, zoals TikTok. Ook informatie over mentale stoornissen en zelfdiagnoses. Maar uit onderzoek blijkt dat deze informatie vaak niet klopt, of te simpel is. Bijvoorbeeld dat je ADHD hebt als je je niet kunt concentreren in de les. Het is logisch dat je kind wil weten wat er aan de hand is als het problemen heeft. Maar het is dan wel belangrijk om de juiste informatie te vinden. 

Het helpt jongeren om met hun ouders te praten over de informatie die ze op sociale media zien. Of wat ze horen van hun vrienden. Je kunt bijvoorbeeld met je kind meekijken op sociale media. Bekijk samen wat video's en bespreek wat jullie zien: klopt de informatie? Door wie is het gemaakt? Wat voelt je kind na het zien van de video? Voelt het zich bijvoorbeeld opgelucht of minder alleen, omdat het ziet dat andere jongeren ook zoiets meemaken? Of voelt je kind zich juist angstig of onzeker, omdat het niet weet of de informatie klopt? Of omdat het lijkt alsof je kind niet meer beter kan worden?  

Door samen te ontdekken welke video's betrouwbaar en behulpzaam zijn of juist niet, kunnen jongeren beter omgaan met sociale media. Ook kun je samen bespreken hoe je kind weerbaarder kan worden tegen misinformatie. Bijvoorbeeld door informatie te checken bij een volwassene. Of bij betrouwbare websites, zoals Injebol.nl. Ook hierbij is het belangrijk om nieuwsgierig te zijn en niet te oordelen. Dan heeft je kind niet het idee dat je sociale media afkeurt. 

3. Bespreek waarom je kind zich herkent in een diagnose 

Waarom denkt je kind dat het een bepaalde mentale stoornis heeft? Heeft je kind bijvoorbeeld een TikTok-filmpje gezien waarin het zich herkende? Of heeft je kind er met vrienden over gepraat? Om je kind beter te begrijpen kun je bijvoorbeeld samen dat TikTok-filmpje kijken. Of vragen wat vrienden erover hebben gezegd. Je kunt dan samen checken welke klachten jouw kind bij zichzelf herkent.  

Mentale stoornissen zijn de extreme vorm van normale problemen. Dus het is logisch dat jongeren zich hierin kunnen herkennen. De zelfdiagnose kan hen houvast geven, omdat ze daarmee het gevoel hebben dat problemen worden verklaard.  

4. Werk aan zelfredzaamheid 

Vaak zijn problemen die jongeren hebben, een reactie op wat zij meemaken. Jongeren moeten zich nog ontwikkelen en leren omgaan met bepaalde situaties. Dit is niet altijd makkelijk, maar het geeft ook nieuwe inzichten, kennis en vaardigheden.  

Als ouder kun je je kind helpen door inzicht te geven in diens ontwikkeling. Benoem waarin je kind zich heeft ontwikkeld. Wat lukte eerder niet en nu wel? Welke situaties zijn lastig, en welke situaties gaan wel goed? Wat kan een kind doen om het zichzelf makkelijker te maken? Hier samen over praten kan de zelfredzaamheid van je kind vergroten.  

Meer informatie, advies en hulp  

Maak je je zorgen om je kind en denk je dat er meer aan de hand is? Dan kun je op verschillende plekken terecht voor informatie, advies of hulp.  

De inhoud van deze pagina is tot stand gekomen in samenwerking met Mieke Oldeman van de Universiteit van Amsterdam.