Met de lichamelijke veranderingen die de puberteit meebrengt, ontwikkelen kinderen vanaf 12 jaar ook hun seksuele identiteit. Ze worden verliefd, gaan intieme relaties aan en worden seksueel steeds actiever. Ze hebben ruimte nodig om te experimenteren en te ontdekken wat ze zelf belangrijk vinden.
Seksuele ontwikkeling tussen 12 en 18 jaar
Door de lichamelijke veranderingen die de puberteit meebrengt wordt seksualiteit een belangrijk onderdeel van de identiteit van jongeren. Op deze leeftijd ontdekken ze de mogelijkheden, wensen en grenzen op seksueel gebied, bij zichzelf en bij anderen.
Ze doen hun eerste ervaringen op met relaties. Hun seksuele gedrag ontwikkelt zich meestal stapsgewijs, van zoenen en strelen naar het aanraken van de geslachtsdelen van anderen. Uiteindelijk heeft ongeveer de helft van de jongeren op hun achttiende geslachtsgemeenschap gehad.
In grote lijnen verloopt de seksuele ontwikkeling van jongeren in twee fasen:
12 en 15 jaar
Tussen de 12 en 15 jaar krijgen de meeste jongeren behoefte om zelfstandig keuzes te maken en relaties aan te gaan, los van hun ouders. Vrienden worden belangrijker voor het ontwikkelen van hun identiteit en persoonlijkheid. Vanaf hun twaalfde jaar worden jongeren ook steeds nieuwsgieriger naar seks en voelen zij zich meer seksueel aangetrokken tot anderen. Ze worden vaker en heviger verliefd.
Lichamelijke aantrekkingskracht gaat een steeds grotere rol spelen in het leven van pubers. Om hun eigen uiterlijk te beoordelen spiegelen jongeren zich vaak aan voorbeelden uit de media. Dat kan hen ook onzeker maken. Experimenteren met seksuele aantrekkingskracht speelt een grote rol in hun contacten.
15 en 18 jaar
Tussen de 15 en 18 jaar gaan jongeren steeds meer oefenen met relaties. Ze worden stapelverliefd maar ook teleurgesteld in de liefde. Gaandeweg ontdekken ze ook hun eigen wensen en grenzen op seksueel gebied. Veel jongeren krijgen op deze leeftijd hun eerste vaste relatie. Jongeren die zich tot hun eigen sekse voelen aangetrokken, komen meestal ook 'uit de kast', als ze daar nog in zaten.
Steun bij de seksuele ontwikkeling van pubers
Als professional steun je pubers bij hun seksuele ontwikkeling door het bespreekbaar te maken met henzelf en met hun ouders. Bij het bespreekbaar maken van de seksuele ontwikkeling kun je ingaan op de lichamelijke veranderingen, de waarden en normen van gedrag, maar ook uitleggen dat er grenzen zijn en dat deze grenzen voor iedereen verschillend zijn. Zo draag je bij aan het doorbreken van taboes en creëer je een ruimte waarin pubers en ouders bij jou terecht kunnen voor vragen en zorgen rondom seksualiteit.
Op deze leeftijd is een puber op alle fronten tegelijk bezig met het vinden van een nieuwe houding tegenover leeftijdgenoten en volwassenen. Daarom heeft een puber ruimte nodig om te experimenteren en te ontdekken wat het zelf belangrijk vindt. Daarnaast kun je pubers en hun ouders voorzien van emotionele, financiële of praktische steun. Steun pubers aan de hand van de LOVE-regels:
- Let op de jongere: zorg dat je weet waar die mee bezig is. Offline én online.
- Open communicatie: als je open vragen stelt, nodig je de jongere uit om iets te vertellen. Sta ook open voor wat de jongere zelf aan jou vertelt.
- Voorbeeld geven: wees zelf het voorbeeld. Zorg dat de jongere zich kan spiegelen aan ouders en andere volwassenen die liefdevol en met warmte met elkaar omgaan. De kans is groot dat de jongere die houding overneemt.
- Er zijn voor de jongere: het is belangrijk dat de jongere altijd bij jou terecht kan als er iets is.
Meer informatie
- Wil je als onderwijsprofessional meer weten over hoe je kan bijdragen aan de seksuele ontwikkeling en opvoeding van pubers? Op Seksuelevorming.nl vind je alles over seksuele vorming in het voortgezet onderwijs.
- Meer tips voor het bevorderen van de seksuele ontwikkeling van pubers voor professionals in de jgz lees je op de website Seksindepraktijk.nl.
- Maak je je als professional zorgen over ongezond seksueel gedrag bij een kind? Op onze pagina's over seksueel grensoverschrijdend gedrag vind je tips wat je kunt doen.
- Hebben ouders vragen? Je kunt ze verwijzen naar onze pagina Seksuele opvoeding van pubers of deze online brochure van Rutgers.
