'Hulp in jeugd- en pleegzorg onvoldoende'

De hulp aan kinderen en jongeren in de jeugd- en pleegzorg is onvoldoende. Er is te weinig zicht op hun ontwikkeling en veiligheid, instellingen werken niet goed samen en passende hulp wordt vaak niet of te laat ingezet. Dat concluderen de inspecties Gezondheidszorg en Jeugd en Justitie en Veiligheid. 'Het rapport laat zien wat we eigenlijk allang weten, namelijk dat de kwaliteit van jeugdzorg en pleegzorg onder druk staat', aldus Clementine Degener, lector bij het NJi en de Hogeschool Rotterdam.

De inspecties deden onderzoek bij verschillende jeugdzorg- en pleegzorginstellingen. Dit deden zij naar aanleiding van de gebeurtenissen rondom het meisje uit Vlaardingen dat bij een pleeggezin zwaar was mishandeld. Hoewel er bij deze situatie sprake was van een uitzonderlijke en langdurige samenloop van omstandigheden, constateerden de inspecties deels dezelfde tekortkomingen in beide sectoren.

Zo blijkt dat pleegzorgbegeleiders en jeugdzorgmedewerkers vaak niet op structurele basis gesprekken hebben met het kind en de ouders, terwijl dat wel verplicht is. Daardoor hebben instellingen te weinig zicht op de ontwikkeling en veiligheid van kinderen, waardoor het risico ontstaat dat onveilige situaties niet op tijd worden gesignaleerd.

Er is vaak ook minder zicht op een kind doordat instellingen onvoldoende samenwerken. Er worden geen duidelijke afspraken gemaakt, waardoor zorgverleners van elkaar niet weten wie wat doet en welke verantwoordelijkheden bij welke instelling liggen. 

Kinderen met een jeugdbeschermings- of reclasseringsmaatregel krijgen vaak niet de hulp die ze nodig hebben. Deze is er niet of is er te laat. Het gevolg is dat er grote risico's ontstaan voor deze kinderen omdat ze zich te lang in onveilige omstandigheden bevinden.

Enorme inzet en betrokkenheid medewerkers

Naast de tekortkomingen zien de inspecties een enorme inzet en betrokkenheid van jeugdzorgwerkers en pleegzorgbegeleiders. Bij de jeugdzorginstellingen komen de tekortkomingen vooral door personeelstekort en het ontbreken van specialistische hulp. Maar ook voor pleegkinderen werken de risico's door, omdat daar zowel een pleegzorgbegeleider als een jeugdbeschermer bij betrokken is.

De inspecties roepen de bestuurders van pleegzorgorganisaties, instellingen en gemeenten op hun verantwoordelijkheid pakken in de hulp aan kinderen en jongeren. De inspecties zien ook dat de pleegzorgaanbieders en de gecertificeerde instellingen zelf niet alles kunnen oplossen zolang de problemen in de inrichting van de jeugdbeschermingsketen niet landelijk worden aangepakt. Stevig leiderschap van bestuurders, gemeenten en rijksoverheid is nodig om samen tot oplossingen voor de aanpak van de oorzaken te komen, aldus de inspecties. 

Toenemende werkdruk 

'Het rapport laat zien wat we eigenlijk allang weten', zegt Clementine Degener, lector bij het NJi en de Hogeschool Rotterdam. 'Namelijk dat de kwaliteit van jeugdzorg en pleegzorg onder druk staat door onder andere toenemende werkdruk. Dit doet afbreuk aan relaties. Relaties tussen professionals en kinderen, en tussen professionals onderling. Mede daardoor worden kinderen onvoldoende gezien en gehoord.'

'We moeten dus opnieuw vanuit relaties gaan denken. Wat hebben professionals nodig om relaties goed vorm te geven? En wat hebben kinderen vervolgens nodig om zich in die relaties te kunnen, willen en durven uiten? Dat is een belangrijke vraag, want juist kinderen in de pleeg- en jeugdzorg hebben vaak te maken gehad met verbroken relaties. Dan wil je als professional juíst investeren in de relatie met een kind door de tijd te nemen en te luisteren. Helaas lukt dit vaak niet vanwege werkdruk en hoge caseloads. En dat terwijl professionals vaak niets liever willen. Daarom is het zo belangrijk om te streven naar een luisterende cultuur, waarbij vanuit, binnen én tussen organisaties goed naar elkaar geluisterd wordt.'

Meer informatie

Bericht Inspectie Gezondheidszorg en JeugdPublicatie Kwetsbare kinderen, kwetsbaar stelselRapport Pleegkinderen uit beeldRapport Als zelfs overheidsingrijpen kinderen geen bescherming biedt